Με κάθε χρόνο που διανύουμε να «σπάει» και ένα καινούριο ρεκόρ υπερθέρμανσης του πλανήτη, είναι πλέον πασιφανές ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ήδη υφίστανται. Εντός του 2015 είδαμε τεράστιες καταστροφές, από τις καλοκαιρινές πλημμύρες στο Μπαγκλαντές έως τον τυφώνα Πατρίσια στις ακτές του Μεξικού. Αλλά και τους χειμάρρους που δημιούργησε η νεροποντή στην Ύδρα πριν λίγες ημέρες, και τις καταστροφές στην Σκόπελο λίγο πιο πριν.
Τα επιστημονικά δεδομένα όσον αφορά τους κινδύνους που ενέχει η κλιματική αλλαγή είναι αδιαμφισβήτητα. Και συνιστούν πως αν θέλουμε να κρατήσουμε την κατάσταση υπό έλεγχο, η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια προσαρμογής, ώστε να κρατήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από το όριο των 1,5 με 2 °C, σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα.
Με το κλίμα να είναι ήδη ασταθές έστω και με τα τρέχοντα επίπεδα υπερθέρμανσης (0,85°C περισσότερο σε σχέση με πριν από 250 χρόνια), η παγκόσμια κοινότητα καλείται να αντεπεξέλθει σε μία τεράστια πρόκληση. Αυτό αποτελεί το θέμα των μακρών και επίπονων διαπραγματεύσεων που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της σημαντικής συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή, που αναμένεται να υπογράψουν οι ηγέτες των κρατών τον Δεκέμβριο στο Παρίσι. Προς την επίτευξή της, η έδρα του ΟΗΕ στην Βόννη φιλοξένησε τον τελευταίο γύρο διαπραγματεύσεων για το κλίμα την περασμένη εβδομάδα.
Διπλωματικές αντιπροσωπείες και διαπραγματευτές από ολόκληρο τον κόσμο ήρθαν σε αυτή τη συνεδρία με ένα πολύ σύντομο κείμενο στα χέρια τους. Αυτό είχε το πλεονέκτημα πως ήταν πολύ συνοπτικό, καλύτερα οργανωμένο και δομημένο. Παρ' όλα αυτά, είχε δυστυχώς πολλές ελλείψεις όσον αφορά τα απαραίτητα συστατικά που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μία ισχυρή συμφωνία στο Παρίσι και που θα έκλειναν το χάσμα που μας χωρίζει από τους τους κοινά συμφωνηθέντες στόχους των 2°C. Έπειτα από έντονες αντιδράσεις των αναπτυσσόμενων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Κίνας, το κείμενο αυτό διευρύνθηκε με την προσθήκη περισσότερων επιλογών και διατυπώσεων, κάνωντας τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα.
Έπειτα από πολλές δυσκολίες, το προσχέδιο της συμφωνίας που έχουν πλέον στα χέρια τους οι διαπραγματευτές, και στη βάση του οποίου θα αποφασίσουν οι πολιτικοί ηγέτες στο Παρίσι, είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που όλοι νόμιζαν πως θα προκύψει μετά από τις συνομιλίες της Βόννης. Το κείμενο εξακολουθεί να έχει πολλές παρενθέσεις, αλληλοεπικαλυπτόμενες επιλογές, αλλά και πολλές αντιφάσεις. Χαρακτηριστική ήταν η καταληκτική τοποθέτησή της Ρωσίας στην ολομέλεια της διαπραγμάτευσης, η οποία ανέφερε εμφατικά ότι ούτε ο πιο ταλαντούχος νομικός του κόσμου δεν θα μπορούσε να καταλάβει αυτά που γράφονται μέσα σε αυτό.
Γι' αυτό το λόγο, τα μέλη συμφώνησαν πως το Προεδρείο θα προσπαθήσει άμεσα να συνοψίσει και να εξορθολογήσει αυτό το κείμενο, καθιστώντας το όσο το δυνατό πιο «καθαρό» γίνεται έως τις 29 Νοεμβρίου, όπου οι εθνικές αντιπροσωπείες θα συναντηθούν εκ νέου. Τότε θα έχουμε μία πιο πλήρη εικόνα σχετικά με τις φιλόδοξίες και τη δομή του μηχανισμού των δράσεων που θα αποφασιστούν στο Παρίσι.
Παρά την αμηχανία που επικράτησε στο τέλος αυτού του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων πριν το Παρίσι, εξακολουθεί να υπάρχει αρκετή αισιοδοξία καθώς και η αίσθηση ότι οι συνομιλίες θα μπορέσουν να βρουν το δρόμο τους. Το ερώτημα είναι, πώς θα μοιάζει αυτός ο δρόμος, αν στη διαδρομή θα υπάρξουν οι απαραίτητοι συμβιβασμοί, αλλά κυρίως αν το αποτέλεσμα θα είναι δίκαιο για όλους.
Το ζητούμενο στο τέλος της διαδρομής, είναι μία συμφωνία που θα βάλει τον κόσμο σε μία τροχιά που θα αποτρέψει την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω από το όριο των 2°C. Η λέξη-κλειδί είναι η «απανθρακοποίηση» της παγκόσμιας οικονομίας, κάτι που πολλοί ισχυροί ηγέτες έχουν ζητήσει. Το ερώτημα είναι το πώς και το πότε θα θελήσουν να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, κάτι το οποίο θα καθορίσει και το επίπεδο της φολοδοξίας που θα δούμε στην Σύνοδο του Παρισιού, αλλά και πέρα από αυτήν. Μέχρι στιγμής, οι δεσμεύσεις που οι χώρες έχουν βάλει στο τραπέζι δεν αρκούν για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, ώστε να μπούμε σε μία πορεία που θα μας οδηγήσει σε ένα πιο ασφαλές κλίμα.
Το μεγαλύτερο αγκάθι σε αυτές τις διαπραγματεύσεις είναι η χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίες είναι και οι πιο εκτεθιμένες στις συνέπειες, τους κινδύνους και τις καταστροφές που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή. Δίχως την γενναία χρηματοδότηση από τις πλουσιότερες χώρες του βορρά, οι χώρες του παγκόσμιου νότου δεν πρόκειται να επιτύχουν τους στόχους της κλιματικής δράσης τους.
Όλα αυτά καλούνται να αποφασίσουν οι κυβερνήσεις μας τον Δεκέμβριο στο Παρίσι, χαράσσοντας μία πορεία προς τα εμπρός, η οποία θα οδηγήσει την ανθρωπότητα στην προσαρμογή στα απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα και στην ανάπτυξη μεγαλύτερης ανθεκτικότητας σε αυτά.
*Ο Παύλος Γεωργιάδης παρακολουθεί τις διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή ως Παρατηρητής του δικτύου Global Call for Climate Action.