Από τους μεγάλους χαμένους της νέας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες είτε πρόκειται για εμπόρους είτε για αυτοκινητιστές, τους ασφαλισμένους δηλαδή στον ΟΑΕΕ, είτε για επιστήμονες, δηλαδή δικηγόρους, γιατρούς, μηχανικούς, ασφαλισμένους στο ΕΤΑΑ. Η επιβάρυνση θα προκύψει από την απευθείας σύνδεση του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος του καθενός με τις εισφορές που θα κληθεί να καταβάλει στο σύστημα κοινωνικής Ασφάλισης, γεγονός που οδηγεί άμεσα σε αύξηση των ποσών επιβάρυνσης για τον καθένα που σε περιπτώσεις θα φτάσει ακόμη και το 400%. Βέβαια υπάρχουν και περιπτώσεις που θα κληθούν να καταβάλουν χαμηλότερες εισφορές πλην όμως αυτές είναι ελάχιστες και δεν αφορούν το μεγάλο όγκο των ελεύθερων επαγγελματιών, και ιδίως στους επιστήμονες αφορά ένα πολύ μικρό ποσοστό.
Επαγγελματίες ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ (έμποροι, βιοτέχνες, αυτοκινητιστές)
Για τους εν λόγω ασφαλισμένους εμπόρους και αυτοκινητιστές σήμερα για τον Κλάδο της Κύριας Σύνταξης προβλέπεται η ένταξή τους σε δέκα (10) υποχρεωτικές ασφαλιστικές κατηγορίες και τέσσερις (4) προαιρετικές, οι οποίες είχαν υπολογιστεί με βάση τεκμαρτά εισοδήματα και συντελεστές. Όσοι ασφαλιστούν για πρώτη φορά στον ΟΑΕΕ κατατάσσονται στην 1η ασφαλιστική κατηγορία και μετατάσσονται στις επόμενες υποχρεωτικές μετά τη συμπλήρωση τριών ετών μέχρι και τη 10η. Έτσι οι εισφορές του ασφαλισμένου υπολογίζονται με βάση τα έτη τα οποία δραστηριοποιείται και όχι το εισόδημά του. Αυτό πολλές φορές επιβαρύνει ασφαλισμένους με χαμηλούς τζίρους και εισοδήματα και κυρίως εκείνους που δεν μπορούν να διακόψουν τη δραστηριότητά τους για φορολογικούς λόγους και συνεχίζουν να φορτώνονται εισφορές ετών. Αντίστοιχα όμως η ανταπόδοση στη σύνταξη είναι ικανοποιητική καθώς ο ΟΑΕΕ και δη το ΤΕΒΕ χορηγούσε από τις υψηλότερες συντάξεις στα μέλη του δίνοντας και ένα ποσό επιπλέον 220€ ως βασική σύνταξη. Επιπρόσθετα οι εν λόγω ασφαλισμένοι κατέβαλαν ένα ποσό προκαθορισμένο στα 92,79 € για την κάλυψή τους για υγειονομική περίθαλψη.
Με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο ο εν λόγω τρόπος καθορισμού των εισφορών ανατρέπεται πλήρως. Οι εισφορές για τον Κλάδο της Κύριας Σύνταξης πλέον θα υπολογίζονται στο 20% επί του μηνιαίου εισοδήματός των ασφαλισμένων όπως αυτό καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την ασκούμενη δραστηριότητά τους κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος για το οποίο εκδίδονται δελτία παροχής υπηρεσιών, τιμολόγια ή αποδείξεις επαγγελματικής δαπάνης. Έτσι, η υπολογισμένη σε τεκμαρτές κατηγορίες εισφορά καταργείται και τη θέση της παίρνει η εισφορά που είναι άμεσα συνδεδεμένη με το εισόδημα.
Επιπρόσθετα την πάγια εισφορά υγειονομικής περίθαλψης αντικαθιστά εισφορά σε ποσοστό 6,95% επί του ασφαλιστέου εισοδήματός η οποία βαρύνει εξολοκλήρου τους ασφαλισμένους και κατανέμεται κατά ποσοστό 6,45% για παροχές σε είδος (ιατρικές/φαρμακευτικές) και ποσοστό 0,50 % για παροχές σε χρήμα (επίδομα ασθένειας, επίδομα γυαλιών, έξοδα κηδείας κλπ). Το σύνολο των εν λόγω εισφορών επομένως θα είναι πλέον 26,95% επί του ετήσιου εισοδήματος, δε μπορεί όμως να υπολογίζεται σε ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 7.032 € και μεγαλύτερο των 70.320 € (ανώτατο πλαφόν).
Γίνεται σαφές επομένως ότι οι μεγάλοι χαμένοι είναι οι επαγγελματίες που έχουν εισόδημα και δηλώνουν και φορολογούνται για αυτό ετησίως. Αντίστοιχα κερδισμένοι θα είναι όσοι δεν δηλώνουν κάποιο εισόδημα είτε από αδυναμία είτε για άλλους λόγους (φοροαποφυγή). Επίσης είναι σαφές επομένως, ότι ο εν λόγω τρόπος υπολογισμού εισφορών δημιουργεί κίνητρα -και ισχυρά μάλιστα- φοροαποφυγής.
Η επιβάρυνση είναι ακόμη μεγαλύτερη στην περίπτωση που και ο/η σύζυγος είναι ελεύθερος επαγγελματίας, πράγμα που σημαίνει ότι ο οικογενειακός προϋπολογισμός θα υποστεί διπλή επιβάρυνση.
Ας δούμε σε κάποια παραδείγματα τις διαφορές που θα δημιουργηθούν :
- Επαγγελματίας με δραστηριότητα 15 έτη με εισόδημα ετήσιο 1.000 € σήμερα καταβάλλει ετήσιες εισφορές 4.024 €. Με το νέο ν/σ θα κληθεί να καταβάλει 1.895,12 € ετήσιες εισφορές.
- Επαγγελματίας με δραστηριότητα 15 έτη με εισόδημα ετήσιο 10.000 € σήμερα καταβάλλει ετήσιες εισφορές 4.024 €. Με το νέο ν/σ θα κληθεί να καταβάλει 2.695 € ετήσιες εισφορές.
- Επαγγελματίας με 15 έτη δραστηριότητα με εισόδημα 20.000 € σήμερα καταβάλει 4.024 € ετήσιες εισφορές. Με το νέο ν/σ θα καταβάλει 5.390 €.
- Επαγγελματίας με 30 έτη δραστηριότητα με ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 30.000 € ετησίως σήμερα καταβάλλει 5.788 € ετήσιες εισφορές. Με το νέο ν/σ θα καταβάλει 8.085 €.
- Επαγγελματίας με 35 έτη δραστηριότητα με ετήσιο εισόδημα 70.000 € καταβάλλει φέτος ετήσιες εισφορές 6.084 €. Με το νέο ν/σ θα κληθεί να καταβάλει 18.951,2 € (ανώτατο πλαφόν).
Επαγγελματίες ασφαλισμένοι στο ΕΤΑΑ (μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι)
Για τους επιστήμονες ασφαλισμένους του ΕΤΑΑ (γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους) με το σημερινό ασφαλιστικό καθεστώς οι εισφορές διακρίνονται με βάση την ημερομηνία εισόδου στο ασφαλιστικό σύστημα και το κατά πόσον αυτή έγινε πριν ή μετά την 1-1-1993, καθώς επίσης με βάση τα έτη που έχουν συμπληρωθεί στο επάγγελμα με κρισιμότερο χρόνο τη συμπλήρωση της 5ετίας. Ειδικό ευνοϊκότερο καθεστώς με χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές υπάρχει για όσους δραστηριοποιούνται χωρις να έχουν συμπληρώσει 5 έτη επαγγελματικής δραστηριότητας.
Οι εισφορές που καλείται να καταβάλει σήμερα κάποιος ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ αφορούν τους ακόλουθούς κλάδους: τον κλάδο κύριας σύνταξης, τον κλάδο επικουρικής σύνταξης (ή και ειδικής προσαύξησης) ο οποίος αφορά μόνο τους μηχανικούς και τους δικηγόρους, τον κλάδο εφάπαξ και τον κλάδο υγειονομικής περίθαλψης. Οι εισφορές για τους κλάδους αυτούς υπολογίζονται με τεκμαρτά εισοδήματα και κατάταξη σε ασφαλιστικές κατηγορίες που μετά τη μεταρρύθμιση του 2011 ανακλιμακώνονται ειδικά για τους ασφαλισμένους μετά την 1-1-1993 κάθε 3 χρόνια και μέχρι την 12η ασφαλιστική κατηγορία.
Οι εν λόγω επαγγελματικές ομάδες κατέβαλαν σχετικά χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές σε σχέση με τις λοιπές κατηγορίες των ελεύθερων επαγγελματιών καθώς πέραν των εν λόγω εισφορών υπήρχαν και «πόροι» από τις αμοιβές των επιστημόνων που παρακρατούνταν και αποδίδονταν μέσω των επαγγελματικών τους οργανώσεων (σύλλογοι, ΤΤΕ). Για παράδειγμα από κάθε γραμμάτιο προείσπραξης και εκ της συνολικής παρακράτησης 12% υπέρ του δικηγορικού συλλόγου, το 9% αυτής ήταν εισφορά υπέρ των κλάδων κοινωνικής ασφάλισης. Από το εν λόγω ποσό η εισφορά δεν συμψηφιζόταν με τις ατομικές εισφορές του δικηγόρου που «έκοβε» το γραμμάτιο προείσπραξης. Παρ' όλα αυτά για τους κλάδους αυτούς υπάρχει σχετικά χαμηλή ανταποδοτικότητα σε σχέση με τις καταβαλλόμενες συντάξεις, ενώ παράλληλα οι εν λόγω κλάδοι έχουν και τη μεγάλη αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους (περίπου 3,5 προς 1) αλλά και τη μακρότερη παραμονή εντός τους ασφαλιστικού συστήματος, καθώς γιατροί δικηγόροι και μηχανικοί συνταξιοδοτούνται αρκετά μετά τα 60 ή και αρκετά μετά τα 65 πολλές φορές.
Ενδεικτικά ο συνταξιούχος δικηγόρος με 40 έτη ασφάλισης και καταβολής εισφορών με αίτηση το 2015 λαμβάνει σήμερα καταβαλλόμενη κύρια σύνταξη 1.028 € και επικουρική περίπου στα 294,5 €. Η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση αποσυνδέει πλήρως την εισφοροδοτική ικανότητα από τεκμαρτά εισοδήματα και κατηγορίες και τη συνδέει με το φορολογητέο εισόδημα με συνέπεια τα εισοδήματα από τις 12.000 € περίπου και άνω να πλήττονται άμεσα και να σηκώσουν το βάρος της προστασίας τόσο των χαμηλών συντάξεων των μελλοντικών συνταξιούχων όλων των Ταμείων αλλά και των σημερινών καταβαλλόμενων για να μην επωμιστεί η κυβέρνηση και το πολιτικό κόστος μιας νέας περικοπής των αποδοχών των συνταξιούχων.
Συγκεκριμένα με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο οι εισφορές για τον κλάδο της Κύριας Σύνταξης θα υπολογίζονται στο 20% επί του μηνιαίου εισοδήματός όπως αυτό καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο εισόδημα κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος. Επιπρόσθετα θα καταβάλλεται εισφορά για επικουρική σύνταξη 7,5% επί του ως άνω εισοδήματος, εισφορά για υγειονομική περίθαλψη 6,95% και εισφορά εφάπαξ 4%. Το σύνολο των εν λόγω εισφορών επομένως θα είναι πλέον 38,45% επί του ετήσιου εισοδήματος η οποία και σε αυτήν την περίπτωση όπως και στους επαγγελματίες δεν μπορεί να υπολογίζεται σε ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 7.032 € και μεγαλύτερο των 70.320 € (ανώτατο πλαφόν).
Προκύπτουν συνεπώς τεράστιες επιβαρύνσεις οι οποίες και πλήττουν ειδικά τους επιστήμονες με δραστηριότητα κάτω της 5ετίας, αλλά και όλους εκείνους που έχουν μέσο εισόδημα πάνω από 12.000 €. Ακόμη και όσοι επιστήμονες τελούν εν αναστολή θα κληθούν να καταβάλουν τα κατώτατα ποσά εισφορών σα να είχαν καθαρό εισόδημα 586 € το μήνα.
Ας δούμε με μερικά παραδείγματα τις διαφορές στις εισφορές που θα πρέπει να πληρώσουν οι ασφαλισμένοι :
- Δικηγόρος με δραστηριότητα 1 έτους με εισόδημα ετήσιο 0 € σήμερα καταβάλλει ετήσιες εισφορές 1.436,2 €. Με το νέο ν/σ θα κληθεί να καταβάλει 2.823,8 € ετήσιες εισφορές (κατώτατο πλαφόν).
- Γιατρός με 10 έτη δραστηριότητα με εισόδημα 15.000 € σήμερα καταβάλει 3.836 € ετήσιες εισφορές. Με το νέο ν/σ θα καταβάλει 4.762,5 €. Με εισόδημα 20.000 € οι εισφορές φτάνουν τα 6.310 €.
- Μηχανικός με 15 έτη δραστηριότητα με ετήσιο φορολογητέο εισόδημα 30.000 € ετησίως σήμερα καταβάλλει 5.728,32 € ετήσιες εισφορές. Με το νέο ν/σ θα καταβάλει 11.535 €.
- Δικηγόρος 35 έτη δραστηριότητα με ετήσιο εισόδημα 70.000 € καταβάλλει ετήσιες εισφορές 3.683,4 €. Με το νέο ν/σ θα κληθεί να καταβάλει 27.158 € (ανώτατο πλαφόν).