Οι μεζέδες είναι τα μικρά πιάτα με ορεκτικά που σερβίρονται στα καφενεία για να συνοδεύσουν την κατανάλωση ποτού. Η λέξη προέρχεται από την Ανατολή, στα τούρκικα meze. Οι μεζέδες είναι συνηθισμένοι, εκτός από την Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Στην Ελλάδα συνοδεύουν συνήθως το ούζο, το τσίπουρο αλλά ενίοτε και το κρασί, τη ρετσίνα και την μπύρα. Προνομιακός τόπος για το σερβίρισμα των μεζέδων ήταν ανέκαθεν τα καφενεία όπου το σερβίρισμά τους γίνεται σε πιατάκι, γιατί ο μεζές δεν είναι για «χόρταση», αλλά για τη συνοδεία του ποτού, ώστε να μην το πιεί κανείς «ξεροσφύρι».
Στην Κρήτη οι μεζέδες, οι περίφημοι ρακομεζέδες, συνοδεύουν την ρακή.
Γύρω από το τραπεζάκι και τις ρακές οι Κρητικοί κάνουν τον απολογισμό της ημέρας, μιλούν για τα καθημερινά τους, τα νέα της πόλης, την πολιτική. Κι αν κατά τύχη εμφανιστεί κανένας περαστικός, για να ρωτήσει κάτι τις, μαζί με την απάντηση θα ακούσει:
«Έλα κάτσε επαέ να πιείς μια ρακή μαζί μας».
Στα καφενεία της επαρχίας - και έχει τόσα πολλά και όμορφα η Κρήτη - οι μεζέδες σπάνια είναι αγοραστοί. Οι περισσότεροι είναι από τα περιβόλια του καφετζή.
Ο τυπικός μεζές στην Κρήτη αντί για τις γνωστές φετούλες ψωμιού - ατομικές μπουκιές κάτι σαν αντίδωρο - προσφέρουν στραγάλια, φιστίκια, αμύγδαλα, παξιμαδάκια με ελιές, χλωροκουκιά, αντζούρια, τουρσιά, τυράκια, αγκινάρες αλλά και φρούτα. Καμιά φορά τέτοιους μεζέδες φέρνουν και οι πελάτες για να κεράσουν την ομήγυρη.
Αν ο καφετζής θέλει να εξυπηρετήσει κάποιον πεινασμένο ή περαστικό που θέλει φάει, αντί του συνοδευτικού ατομικού μεζέ σ' ένα μεγαλύτερο πιάτο επιστρατεύονται περισσότεροι μεζέδες και οι ρακομεζέδες μετατρέπονται σε φαγάκι για χόρταση.
Άλλοτε ο καφετζής σταματά το κουβεντολόι και ψήνει αυγά μάτια και τα σερβίρει με λεμόνι, φτιάχνει καμιά στραπατσάδα, ή ομελέτα με πατάτες, ή προσφέρει ως «πιάτο ημέρας» (χοχλιούς ή κολοκυθοανθούς γεμιστούς, μαγειρευτά όσπρια, κλπ.) το φαγάκι του καφετζή κι έτσι το καφενείο λειτουργεί εκ των ενόντων ως μαγέρικο.
Οι πιο όμορφες στιγμές των καφενείων, πάντως, είναι όταν τις κρύες μέρες του χειμώνα γύρω από την ξυλόσομπα ο κόσμος κουρνιάζει, καθαρίζει και τρώει τις οφτές πατάτες και τα κάστανα, που ψήνονται πάνω της.
Διαβάστε περισσότερα στη σελίδα του greekgastronomyguide.gr