Στους δρόμους της νομίζεις ότι από κάπου θα ξεπροβάλει ο Φελίνι για να δώσει σκηνοθετικές οδηγίες στον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι στη «Γλυκιά Ζωή» και λίγο πιο κάτω ο Βιτόριο Ντε Σίκα θα ψάχνει ποιος έκλεψε το ποδήλατό του. Γιατί αυτό είναι η Ρώμη. Ιστορία, μαγεία, φωνές, γλυκιά ζωή. Η αιώνια πόλη. Πάντα ζωντανή, πάντα θορυβώδης, κλασική και μοντέρνα ταυτόχρονα.
Οι Ιταλοί δεν χάνουν ποτέ την αισιοδοξία τους. Φωνακλάδες και παθιασμένοι, είναι ένας λαός που ζει μέσα στις αντιθέσεις του. Και η κρίση; Δεν επηρέασε τη Ρώμη; Την επηρέασε. Αλλά δε συναντάς κλειστά μαγαζιά. Ο κόσμος βγαίνει έξω τις καθημερινές. Υπάρχει μια κανονικότητα.
Μιλώντας με Ιταλούς Γερουσιαστές του Δημοκρατικού Κόμματος κατά το πρόσφατο ταξίδι μου στην Ιταλία -σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη καθώς η διάσπαση του κόμματος ήταν προ των πυλών( ανακοινώθηκε ήδη)- διαπίστωσα ότι υπάρχουν πολλά κοινά σε πολιτικό επίπεδο.
Σταχυολογώ ορισμένα συμπεράσματα;
Πρώτον, ο χώρος του κέντρου είναι κατακερματισμένος, όπως συμβαίνει και στη χώρα μας. Το πείραμα του Δημοκρατικού Κόμματος ήταν ακριβώς αυτό: πως αξία έχει η συνένωση. Η σταθερότητα της χώρας - με τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα να είναι επί ξυρού ακμής - μπορεί να υπηρετηθεί καλύτερα από ένα ενιαίο κέντρο που θα μπορέσει όχι μόνο να κρατήσει ζωντανή την κυβέρνηση, αλλά να την ηγεμονεύσει κιόλας.
Δεύτερον, η Βόρεια Ευρώπη μοιάζει να μην έχει αντιληφθεί τη σημερινή οικονομική κατάσταση. Υπάρχει μια διάχυτη εικόνα πως τα προβλήματα είναι μεμονωμένα και εντοπισμένα, στην Ελλάδα σίγουρα, στην Ιταλία μάλλον, στην Πορτογαλία πιθανά και πως το Ευρώ λειτουργεί ικανοποιητικά. Είναι απλώς ζήτημα κανόνων που λειτουργούν αλλά δεν τηρούνται από όλους. Αυτό είναι μια λανθασμένη άποψη γιατί υποτιμάει τον συστημικό κίνδυνο ο οποίος είναι υπαρκτός και μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις.
Τρίτον, υπάρχει χώρος συνεννόησης μεταξύ πολιτικών από διαφορετικές χώρες. Αυτός είναι ένας επιπρόσθετος λόγος που η Ευρώπη έχει ενδιαφέρον ως πολιτικό πρόταγμα. Στις περισσότερες αναλύσεις συμφώνησα με τους ευρωπαίους συναδέλφους μου την ίδια ώρα που με Έλληνες συναδέλφους μου δε μπορώ να φτάσω σε παρόμοια συμφωνία.
Τέταρτον, το πρόβλημα είναι κυρίως πρόβλημα Δημοκρατίας. Η Δημοκρατία νοσεί γιατί δε μπορεί πια να λειτουργήσει σε εθνικό επίπεδο αλλα μόνο σε επίπεδο περιφερειακό (μπλοκ). Οι δυνάμεις τις οποίες πρέπει να τιθασεύσει (πολυεθνικές κτλ.) είναι πολύ μεγαλύτερες ακόμη και από τις ισχυρότερες χώρες π.χ. η Γερμανία. Από την άλλη η ΕΕ δεν έχει δημοκρατικούς θεσμούς που να λειτουργούν αποτελεσματικά. Βρισκόμαστε λοιπόν μεταξύ σφύρας και άκμονος και πρέπει να αποφασίσουμε αν προχωράμε μπροστά λύνοντας τα θεσμικά προβλήματα ή επιστρέφουμε σε κάτι που δε λειτουργεί στον 21ο αιώνα.
Πέμπτο, ο ορθολογισμός και ο λαϊκισμός είναι και οι δύο ανεπαρκείς για να καλύψουν τις ανάγκες, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς των πολιτών. Χρειαζόμαστε διαφορετική εναλλακτική πολιτική πρόταση. Και την χρειαζόμαστε άμεσα.
Έκτο, υπάρχουν πρωτοβουλίες που έχουν θεσμικό ενδιαφέρον. Πριν ένα χρόνο η Ιταλία με πρωτοβουλία ενός Γερουσιαστή -που συζήτησα μαζί του- εισήγαγε στο δίκαιό της τη δυνατότητα οι εταιρίες να μην έχουν αποκλειστικά ως σκοπό τους το κέρδος αλλά και την προώθηση ή μεγιστοποίηση ενός κοινωνικού ή δημόσιου αγαθού. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα που συμφωνήσαμε να συζητήσουμε πώς μπορεί να υιοθετηθεί και από τη χώρα μας προς όφελος των πολιτών.