Πρόσφατα διατυπώθηκαν ανησυχίες σχετικές με πιθανολογούμενους κινδύνους οι οποίοι ίσως να συνδεθούν με τις μελλοντικές πιθανές έρευνες αλλά και την ίδια την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων.
Το γεγονός ότι στον 21ο αιώνα η χώρα μας ίσως να μετατραπεί σε παραγωγό χώρα υδρογονανθράκων δημιουργεί μάλλον μία πρωτόγνωρη ψυχολογική πίεση στην οποία όλοι μας θα πρέπει να συνηθίσουμε. Είναι στη φύση του ανθρώπου άλλωστε να φοβάται το «νέο». Να φοβάται τις αλλαγές. Να αντιστέκεται σε κάθετι καινούριο. Γι'αυτό άλλωστε υπάρχουν θεωρίες σχετικές με την Αντίσταση στις Αλλαγές (Resistance to Change) αλλά και τη Διαχείριση των Αλλαγών (Change Management) οι οποίες συνδέονται εμμέσως με την Ανάλυση της Συμπεριφοράς (Behavioral Analysis).
Βεβαίως, όλα τα παραπάνω άπτονται της κριτικής ειδικών στον τομέα της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Ωστόσο, εφόσον βρεθούν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στη χώρα μας τότε η κοινωνία ολόκληρη θα αναγκαστεί να περάσει μέσα από τεράστιες αλλαγές, κυρίως στο αντι-παραγωγικό της μοντέλο. Ένα μοντέλο το οποίο στηρίζεται σε επιδοτήσεις και στην παροχή υπηρεσιών. Μία ολόκληρη χώρα λοιπόν θα αποτελέσει ίσως ένα μοντέλο αντίστασης σε πιθανές αλλαγές οι οποίες ωστόσο αν δεν πραγματοποιηθούν τότε η χώρα μας ίσως θα βρεθεί σε τέλμα.
Κάποιοι φοβούνται λοιπόν πως αν αξιοποιήσουμε τα πιθανά υποθαλάσσια κοιτάσματα θα καταστραφεί η ομορφιά του τοπίου και το περιβάλλον. Έτσι έμμεσα υποτίθεται πως θα καταστραφεί και ο τουρισμός μας. Ας δοθούν λοιπόν δύο πραγματικά και όχι θεωρητικά παραδείγματα.
Η εκμετάλλευση πετρελαίου στη Θάσο ξεκίνησε το 1981. Δηλαδή πραγματοποιείται εδώ και 36 χρόνια. Τα τελευταία 36 χρόνια δεν έχει συμβεί ποτέ περιβαλλοντικό ατύχημα οποιασδήποτε μορφής. Ποτέ! Καθώς ακολουθούνται ορθές πρακτικές κατά τη διάρκεια των εργασιών με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Όσον αφορά τον τουρισμό της Θάσου; Τα τελευταία χρόνια η τουριστική κίνηση διαρκώς αυξάνει. Η παρουσία των θαλάσσιων πετρελαιοπηγών δεν εμποδίζει λοιπόν τους τουρίστες να απολαύσουν τις ομορφιές του νησιού. Αντίθετα, από τί πραγματικά κινδυνεύει το περιβάλλον της Θάσου; Από τις πυρκαγιές: το 1985 κάηκαν 90 χιλιάδες στρέματα, το 1989 κάηκαν 70 χιλιάδες στρέματα ενώ το 2013 κάηκαν 7 χιλιάδες στρέματα.
Το ίδιο συμβαίνει και στο νησί της Μήλου όπου υπάρχουν αρκετά ορυχεία, αλλά αυτό δεν έχει εμποδίσει τους Έλληνες να κατατάσουν τη Μήλο στην πρώτη δεκάδα των περιοχών που προτιμούν για τις διακοπές τους
Συμπερασματικά λοιπόν μπορεί ίσως να ειπωθεί χωρίς λάθος ότι οι τουρίστες δεν έχουν επηρεασθεί στις περιπτώσεις της Θάσου και της Μήλου. Γιατί να διαφέρουν άλλες περιοχές;
Ας πάμε τώρα στον κίνδυνο για την αλιεία. Σε επιστημονικό άρθρο που παρουσιάσθηκε το 2014 από την Αμερικανική Ακαδημία Επιστημών επισημάνθηκε πως στις περιοχές γύρω από τις θαλάσσιες πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου της Καλιφόρνια παρατηρήθηκε ιδιαίτερα υψηλότερη παρουσία/παραγωγή ψαριών ανά τετραγωνικό μέτρο συγκριτικά με το φυσικό βραχώδες περιβάλλον και τους φυσικούς υφάλους. Αυτό συμβαίνει συνήθως γιατί τα ψάρια χρησιμοποιούν τις θαλάσσιες πλατφόρμες εξόρυξης ως φωλιές και καταφύγια. Η μέση ετήσια παραγωγή ψαριών ανά τετραγωνικό μέτρο στον πυθμένα των θαλάσσιων πετρελαιοπηγών ήταν μέχρι και 27.4 φορές μεγαλύτερη από την παραγωγή ψαριών στο φυσικό βραχώδες περιβάλλον και τους υφάλους της περιοχής μέτρησης.
Εν ολίγοις, η παρουσία πλατφόρμων εξόρυξης στην Καλιφόρνια όχι μόνο δεν επηρέασε αρνητικά την αλιεία, αλλά επέδρασε θετικά τόσο στον αλιευτικό τουρισμό όσο και στους επαγγελματίες αλιείς των εγγύτερων περιοχών. Δεν νομίζω πως μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την εγκυρότητα της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών, ούτε το γεγονός πως η Πολιτεία της Καλιφόρνια έχει την πλέον αυστηρή ίσως παγκοσμίως περιβαλλοντική νομοθεσία. Δεν θα ήταν λογικό λοιπόν να θεωρήσουν ορισμένοι εδώ στην Ελλάδα τους εαυτούς τους περισσότερο ευαίσθητους στα περιβαλλοντικά θέματα από τους Καλιφορνέζους...
Όπως επίσης ας θυμίσουμε πως η Καλιφόρνια είναι σεισμογενής περιοχή καθώς εκεί υπάρχει ένα από τα πλέον επικίνδυνα σεισμογενή ρήγματα παγκοσμίως (Ρήγμα Άγιου Ανδρέα).
Κι όμως στην Καλιφόρνια υπάρχουν δεκάδες θαλάσσιες πλατφόρμες εξόρυξης υδρογονανθράκων οι οποίες βρίσκονται παράλληλα στο πλέον επικίνδυνο παγκοσμίως σεισμογενές ρήγμα του Άγιου Ανδρέα. Σημαντικό: οι υποθαλάσσες εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Καλιφόρνια πραγματοποιούνται διαρκώς τα τελευταία 50+ χρόνια. Τέλος ας σημειωθεί πως ο θαλάσσιος τουρισμός στην Καλιφόρνια είναι σε απίστευτα υψηλά επίπεδα. Δεν νομίζω πως χρειάζεται καν να παρατεθούν στοιχεία για αυτό...
Η αντίληψη του κινδύνου είναι μία εντελώς προσωπική υπόθεση του καθενός. Π.χ. στην Ελλάδα γνωρίζουμε πως το κάπνισμα σκοτώνει αλλά οι Έλληνες αδιαφορούν γι'αυτό και καπνίζουν αρειμανίως. Όπως γνωρίζουμε πως τα τελευταία χρόνια έχουμε χάσει τόσους ανθρώπους από τροχαία δυστυχήματα λες και είχαμε πόλεμο: κι όμως συνεχίζουμε να οδηγούμε επιθετικά. Όπως επίσης όλοι γνωρίζουμε τη μάστιγα των πυρκαγιών στη χώρα μας η οποία αποτελεί πραγματικό κίνδυνο. Κι όμως οι πυρκαγιές αυτές συνεχίζουν να αποτελούν φρικτή πραγματικότητα.
Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν πως δεν θα πρέπει όντως να μελετηθούν σε βάθος οι τυχόν επιπτώσεις της παρουσίας θαλάσσιων πλατφόρμων εξόρυξης υδρογονανθράκων, αλλά... αλλά αυτό δεν σημαίνει πως θα πρέπει να αφήσουμε τους κινδυνολάγνους να προβούν σε καταστροφολογίες. Κατανοητές οι ανησυχίες καθώς πρόκειται για νέες καταστάσεις (= Resistance to Change), πρέπει και οφείλουν να υπάρχουν, αλλά με μέτρο και μακριά από τις ιδεοληψίες του παρελθόντος. Όσον αφορά τους φόβους; «Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει» (Καζαντζάκης).
Καλώς να έλθουν λοιπόν οι οποιεσδήποτε πλατφόρμες εξόρυξης χωρίς φόβο αλλά με γνώση.
Ψυχραιμία λοιπόν, ενημέρωση, ανοικτός διάλογος με την κοινωνία και μακριά από τους κινδυνολάγνους. Αρκετά έχει περάσει η χώρα μας από τους κάθε λογής κινδυνολάγνους. Σε κάθε περίπτωση η κοινωνία είναι αυτή που θα δώσει την Κοινωνική Άδεια Λειτουργίας (Social License to Operate) σε οποιοδήποτε project.