Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στα Σκόπια, βάζει το όλο εγχείρημα της συμφωνίας σε καινούριες βάσεις, ρίχνοντας το ελληνο-σκοπιανό καράβι της συναίνεσης σε αχαρτογράφητα νερά. Έχουν γραφτεί όμως πολλά επ’ αυτού τις τελευταίες μέρες, τα περισσότερα βέβαια με επικοινωνιακή και κομματικοποιημένη προσέγγιση.
Από μία πιο επιστημονική οπτική, άξιο αναφοράς είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία του λαού των Σκοπίων απέρριψε τη Συμφωνία παρόλο που πήραν το όνομα στην εθνότητα και τη γλώσσα. Την απέρριψε για την προσθήκη του γεωγραφικού προσδιορισμού «Βόρεια». Στα μάτια μας αυτό φαντάζει μία ασήμαντη λεπτομέρεια, και είναι. Δείχνει όμως την παντελή απουσία της Ελληνικής δημόσιας διπλωματίας. Δείχνει ότι αφήσαμε την γαλούχηση ενός λαού στο έλεος της μυθοπλασίας εδώ και δεκαετίες. Αγνοήσαμε, αψηφήσαμε, αδιαφορήσαμε. Είναι ένα από τα πολλά μας μειονεκτήματα να μη μπορούμε να αναπτύξουμε υψηλή στρατηγική. Να μη μπορούμε δηλαδή να σχεδιάσουμε με γνώμονα το μέλλον. Το κάνουμε πάντα με τερματισμό την επόμενη προεκλογική περίοδο. Έτσι, δημιουργείται μία συσσώρευση άλυτων προβλημάτων και αντίξοων διεργασιών που με το πέρασμα του χρόνου γίνονται καθεστώς και οι επόμενες γενεές αδυνατούν να αντιδράσουν. Το είδαμε στην Κύπρο, στο θέμα του Ελληνισμού της Πόλης, το κάνουμε εμείς τώρα στη Θράκη και το Αιγαίο.
Τα Σκόπια θα μπορούσαν – αν υπήρχε η βούληση - να δεχτούν μία επίθεση ήπιας ισχύος από την Ελλάδα. Με χτίσιμο ισχυρότερων πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δεσμών, θα «ήθελαν να μας μοιάσουν, θα τους ελκύαμε», σύμφωνα με τον μεγάλο διανοητή Joseph Nye. Θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε τέτοιους δεσμούς που η Ελληνική να είναι η δεύτερη επίσημη γλώσσα τους, να υπάρχουν ελληνικά σχολεία και πανεπιστήμια, να ανθούν ελληνικές επιχειρήσεις, να βλέπουν ελληνική τηλεόραση και να διαβάζουν έλληνες συγγραφείς, να είναι εν ολίγοις ένας δορυφόρος μας. Αντ’ αυτού παραδώσαμε τη σκυτάλη στους Τούρκους, οι οποίοι επιδίδονται πολύ καλά στην άσκηση ήπιας ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο, ούτως ή άλλως.
Τουρκική ήπια ισχύς ασκείται στη Θράκη, με μία προσπάθεια εκτουρκισμού των Ρομά και των Πομάκων, με μία αέναη επιβολή της βούλησης του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής. Τουρκική παρουσία έχουμε στο Αιγαίο, τουρκική παρουσία έχουμε στην Κύπρο και την ΑΟΖ της. Η λύση στην Κύπρο είναι μακριά από συμφωνίες τύπου Ανάν. Η διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία θα είναι η ταφόπλακα του Κυπριακού Ελληνισμού. Η Τουρκία, όπως το επισημοποίησε και ο Νταβούτογλου στο «Στρατηγικό Βάθος», δεν θα φύγει ποτέ από την Κύπρο « ..ακόμη και να μείνει έστω και ένας μουσουλμάνος Τούρκος στο νησί..».
Η ανάπτυξη ήπιας ισχύος και δημόσιας διπλωματίας με στόχο τον τουρκοκυπριακό πληθυσμό είναι η μόνη, αν υπάρχει, σανίδα σωτηρίας της λύσης του Κυπριακού. Η ανάπτυξη υψηλής στρατηγικής με στόχο βάθους δεκαετιών όπου οι τουρκοκύπριοι θα θελήσουν να απεμπλακούν από την Τουρκία και να γίνουν πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η έλξη των Τουρκοκυπρίων από τα οφέλη που θα τους προσφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μονόδρομος. Η ανάπτυξη, οι ευκαιρίες απασχόλησης, η ευρωπαϊκή προοπτική, η οικονομική ευμάρεια, η παιδεία, αποτελούν πυλώνες που δυνητικά μπορούν να αποδυναμώσουν την Τουρκική επιρροή.
Ακούγεται υπερβολικά μακρόπνοο, αλλά έχει κάποιες πιθανότητες επιτυχίας, σε αντίθεση με οτιδήποτε άλλο.