Το ερευνητικό μου ενδιαφέρον για τη θέση που καταλαμβάνει η ηθική στον κλάδο του επιχειρείν, ενταγμένο στα πλαίσια εκπόνησης της διπλωματικής μου εργασίας, με θέμα «Επιχειρηματική ηθική και δεοντολογία. Διαχείριση αλλαγής σε επιχειρήσεις και οργανισμούς», πυροδοτήθηκε χάρη στη μελέτη του βιβλίου του κυρίου Θοδωρή Σπηλιώτη «Ο Μοναχός που έγινε CEO».
Ο συγγραφέας και θεμελιωτής του Αθωνικού management, κατόπιν επισταμένης έρευνας που διεξήγαγε στη χερσόνησο του Άθω, κατόρθωσε να επικοινωνήσει στο ευρύ κοινό, ένα πρότυπο είδος management που έχει αναδείξει το Άγιο Όρος σε ένα από τα ισχυρότερα brand names διεθνώς.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι η φιλοσοφία του Αθωνικού management, διαθέτοντας ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό, ομοιάζει με τις πρακτικές που υιοθετεί το Ιαπωνικό management, γνωστό και ως συμμετοχικό, το οποίο εφαρμόζει εδώ και πολλά χρόνια η πλειοψηφία επιτυχημένων διευθυντικών στελεχών πολυεθνικών εταιρειών. Επιπροσθέτως, τα δύο προαναφερθέντα μοντέλα διοίκησης πορεύονται επιτυχημένα χάρη στην αξιοποίηση των παραδόσεών τους, οι οποίες συγκροτούν τις αρχές τους, σε συνδυασμό με τις πνευματικές αρετές που διαθέτουν οι ηγέτες τους.
Πράγματι, η πρώτη επαφή με το Αθωνικό management, το οποίο κατέχει αδιάλειπτη χιλιετή παρουσία στο Άγιο Όρος, αποτελεί τροφή για γόνιμη σκέψη και περαιτέρω προβληματισμό στον αναγνώστη που επιθυμεί να γνωρίσει μια διαφορετική πτυχή του μοναστικού βίου. Επίσης, αξίζει να υπογραμμιστεί το γεγονός, ότι ο τρόπος λειτουργίας και διοίκησης των δομών της Αθωνικής πολιτείας δύναται να παραλληλιστεί με αυτόν που ακολουθούν οι start up εταιρείες, όπως αποδεικνύεται από τον συγγραφέα.
Συγκεκριμένα, μέσω των ευρημάτων του κυρίου Σπηλιώτη, ήρθαν στο φως οι καινοτόμες στρατηγικές διοίκησης που χρησιμοποιούνται από τους μοναχούς και που μπορούν να εφαρμοστούν στη σύγχρονη επιχειρηματική πραγματικότητα, ενθαρρύνοντας την αυτενέργεια, την ταπεινότητα, την παραγωγικότητα και προάγοντας το συναλλακτικό ήθος. Κατά αυτό τον τρόπο, το περιβάλλον εργασίας κάθε εταιρείας γίνεται πιο ευχάριστο, δημιουργικό και συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη δεσμών οικογένειας μεταξύ των μελών του, επαυξάνοντας την αίσθηση του ανήκειν.
Προχωρώντας, μια ορολογία που απαντάται ολοένα και περισσότερο στο λεξιλόγιο των CEO αλλά και των ακαδημαϊκών και τυγχάνει πολλαπλών ερμηνειών, είναι αυτή της ηθικής (Business Ethics /Corporate Ethics). Συνοπτικά, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι η επιχειρηματική ηθική διαμορφώνει τους κανόνες δεοντολογίας που διέπουν τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων, οριοθετεί τη δέουσα επαγγελματική συμπεριφορά, στοιχειοθετεί τον τρόπο λήψης αποφάσεων και ουσιαστικά αντανακλά την οργανωσιακή κουλτούρα των εκάστοτε επιχειρήσεων και οργανισμών.
“«Το ήθος είναι αρετή ανταποδοτική»”
- από το βιβλίο «Ο Μοναχός που έγινε CEO», Σπηλιώτης Θοδωρής
Επιπλέον, το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη μελέτη της επιχειρηματικής ηθικής επιτείνεται από το άκουσμα γεγονότων που θέτουν εν αμφιβόλω την παρουσία ηθικών προτύπων στις οικονομικές συναλλαγές που αναπτύσσονται στον πολυσύνθετο και άκρως ανταγωνιστικό κόσμο των επιχειρήσεων.
Αδιαμφισβήτητα, οι συνεχώς αυξανόμενες ανακατατάξεις που έχουν επισυμβεί τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν επηρεάσει καταλυτικά την ποιότητα των επιχειρηματικών δράσεων, αναπλαισιώνοντας το πεδίο θέασης της πραγματικότητας που καλούνται να διαχειριστούν οι μάνατζερ και οι CEO. Επίσης, το διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο, που απορρέει από την οικονομική ύφεση, αναδεικνύει νέες προκλήσεις που κρίνονται απαραίτητες για τη βιωσιμότητα και την υγιή ανάπτυξη των επιχειρήσεων.
Παράλληλα, η δημοσιοποίηση πολύκροτων σκανδάλων με προεκτάσεις στο χώρο της πολιτικής και της οικονομίας, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, έχει επιφέρει αλλεπάλληλους κλυδωνισμούς στην παγκόσμια κοινωνία του 21ου αιώνα, συνταράσσοντας την κοινή γνώμη και διαφοροποιώντας την εικόνα του τρέχοντος επιχειρείν.
Ταυτόχρονα, έχει αρχίσει να τίθεται υπό αίρεση η ακεραιότητα και η υπόληψη υψηλόβαθμων διοικητικών στελεχών που παρουσιάζονται ανακόλουθοι, ως προς τους θεσπισμένους κώδικες δεοντολογίας, ευρισκόμενοι να εμπλέκονται σε παράνομες πράξεις, όπως για παράδειγμα σε χρηματοοικονομικές απάτες, με ανεπανόρθωτο υλικό και ηθικό κόστος για τις κεφαλαιαγορές.
Όπως γίνεται αντιληπτό, οι συνέπειες των προαναφερθέντων σκανδάλων έχουν καταστήσει επιτακτική την ανάγκη για την ενδελεχή μελέτη του ρόλου που διαδραματίζει η ηθική, ως προς την ορθή διαχείριση ηθικών διλημμάτων, κρίσεων, αλλαγών που είναι καθοριστικής σημασίας για την επιβίωση και την ευημερία επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που διαβιούμε.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στον ακρογωνιαίο λίθο του Αθωνικού management που συνάμα αποτελεί ένα από επτά «τα μυστικά» της επιτυχίας του, το οποίο αφορά στο ήθος και στην εν γένει ακεραιότητα που διαπνέει το μοναστικό βίο σε όλες τις εκφάνσεις του, αποτελώντας δρομοδείκτη για το πολυπόθητο ευ ζην και το ευ επιχειρείν.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου καθίσταται σαφές ότι οι μοναχοί νιώθουν πληρότητα (επαγγελματική ικανοποίηση) τελώντας διάφορα διακονήματα, τα οποία εναλλάσσονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, συνεργάζονται αρμονικά για την εκπλήρωση κοινών στόχων, έχοντας αναπτυγμένη την αίσθηση της ανιδιοτελούς προσφοράς, χωρίς να διακατέχονται από καμία διάθεση αυτοπροβολής απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Εν ολίγοις, η πνευματικότητα που καλλιεργείται μέσα από την πίστη και τη νηστεία, συνιστά ξεκάθαρα την κινητήριο δύναμη των Αγιορειτών.
Στρέφοντας το βλέμμα στον σχεδόν απόλυτα γραφειοκρατικοποιημένο δυτικό τρόπο λειτουργίας των σημερινών επιχειρήσεων καθώς και στα απρόσωπα εταιρικά περιβάλλοντα, θα ήταν χρήσιμη και ταυτόχρονα αποτελεσματική για το ανθρώπινο δυναμικό, η υιοθέτηση της οργανωσιακής κουλτούρας που έχει διαμορφώσει το Αθωνικό management, μέσω της ενθάρρυνσης πρακτικών διαύγειας και της ενδυνάμωσης των συναδελφικών σχέσεων.
Κατά αυτό τον τρόπο οι μοναχοί επιτυγχάνουν να διαβιούν ισορροπημένα σε ένα καθόλα δημοκρατικά διαμορφωμένο περιβάλλον, δίχως να εμφιλοχωρούν ανάμεσά τους συγκρούσεις που θα μπορούσαν να διαρρήξουν τις σχέσεις τους, αποσπώντας την προσοχή τους από την αφοσίωση στο όραμά τους. Στον ίδιο άξονα κινείται και η συμπεριφορά τους και απέναντι στο πλήθος πιστών που συρρέει για να προσκυνήσει και να γίνει κοινωνός της Θείας Χάρης της Αθωνικής πολιτείας.
Πράγματι, η ταπεινότητα και η σεμνότητα με την οποία επιλέγουν οι μοναχοί να αντιμετωπίσουν τους συνανθρώπους τους, αλλά και τον ίδιο τον εαυτό τους, απωθεί τη δημιουργία δυσάρεστων συμβάντων που παρεμποδίζουν την ομαλή συμβίωση. Σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τους κανόνες λειτουργίας , προβλέπεται ακόμη και η απομάκρυνση από τις μονές.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η παρουσία του ήθους και της εν γένει ακεραιότητας καταλαμβάνει κομβικό ρόλο στις οποιεσδήποτε συναλλαγές που αναπτύσσονται, μέσω των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων, καθώς δημιουργούν την αίσθηση εμπιστοσύνης και υπογραμμίζουν την αξιοπιστία του οργανισμού μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών πελατών του.
Καταλήγοντας, αξίζει ιδιαίτερης μνείας, ότι η φιλοσοφία οργάνωσης και διοίκησης του Αγίου Όρους έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης από μεγάλη μερίδα managers και CEOs πολυεθνικών εταιρειών αλλά και οργανισμών που επιχειρούν να αναβαθμίσουν ολόπλευρα την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών τους, μέσω της εκπαίδευσης του ανθρώπινου κεφαλαίου τους στο μοντέλο του Αθωνικού Management, στοχεύοντας στην επίτευξη της επιχειρηματικής αριστείας. Τέλος, όπως διαφαίνεται, η απόκτηση και η εφαρμογή της νέας γνώσης αναπλάθουν την έως τώρα επιχειρηματική συμπεριφορά, αποδίδοντάς της ξεκάθαρα συγκριτικό πλεονέκτημα στην ελληνική και όχι μόνο αγορά.