Τον περασμένο Σεπτέμβριο σε μια από τις Συνόδους των αρμόδιων υπουργών της ΕΕ για το προσφυγικό που διεξήχθη με προφανή καθυστέρηση δεδομένης της κατάστασης που επικρατούσε επί μήνες στη Μεσόγειο και το Αιγαίο, αποφασίστηκε η μετεγκατάσταση -βάσει ποσόστωσης- προσφύγων πρωτίστως από Ελλάδα και Ιταλία σε άλλα κράτη-μέλη.
Το πρόγραμμα αυτό αφορούσε 160.000 άτομα (αρχικά 40.000 και συνέχει προστέθηκαν 120.000) που δραπετεύουν από την εμπόλεμη Συρία και θεωρήθηκε όχι μόνο ως μια δίκαιη λύση, αφού μοιράζονται αναλογικά τα βάρη μεταξύ των χωρών αλλά παράλληλα και μια απόφαση που κινείται στο πλαίσιο της αλληλεγγύης μεταξύ ων χωρών που συνθέτουν την κοινότητα και αποτελεί – θεωρητικά τουλάχιστον- ζητούμενο για την Ευρώπη των «28».
Ακόμη περισσότερο όμως, η λύση αυτή χαρακτηρίστηκε ως ένα βήμα προς την δημιουργία μιας ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής σε μια περίοδο που το προσφυγικό αποτελούσε και αποτελεί μαζί με τις οικονομικές προκλήσεις, την μεγαλύτερη πρόκληση για την ΕΕ.
Αποτυγχάνει το πρόγραμμα μετεγκατάστασης
Τεσσερισήμισι μήνες μετά όμως, πόσο έχει προχωρήσει αυτό το πρόγραμμα μετεγκατάστασης και κατά πόσο οι εταίροι μας έχουν πειθαρχήσει στην δεσμευτική αυτή απόφαση, η οποία μάλιστα αποτελεί και μια λύση με χαρακτηριστικά ανθρωπισμού αφού γλιτώνει δεκάδες χιλιάδες ταλαιπωρημένων ανθρώπων από το ταξιδεύουν για ημέρες ή εβδομάδες από τα ελληνικά νησιά στη χώρα της ΕΕ που θέλουν να υποβάλλουν αίτηση ασύλου. Η απάντηση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ιδιαίτερα αφού σε λίγο καιρό να λειτουργούν πλήρως στην Ελλάδα τα δύο κέντρα μετεγκατάστασης σε Αττική και Θεσσαλονίκη αλλά και με δεδομένη την κριτική που δέχεται η χώρα μας από χώρες όπως της ομάδας του Βίζενγκραντ- Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία- και προσφάτως την Αυστρία, περί μη ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις μας.
Το European Stability Initiative (Πρωτοβουλία για Σταθερότητα στην Ευρώπη), παρουσιάζει στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπό τον τίτλο μάλιστα «Relocation as EU humiliation» καθώς όπως φαίνεται ο αριθμός ατόμων που έχουν μετεγκατασταθεί απ' ευθείας από την Ελλάδα και την Ιταλία στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι ιδιαίτερα χαμηλός.
Συγκεκριμένα από τις 160.000 διαθέσιμες θέσεις έχουν ανοίξει και είναι διαθέσιμες για μετεγκατάσταση μόλις 4.628...Aξιοσημείωτο δε είναι είναι πως το πρόγραμμα μετεγκατάστασης φαίνεται να αποτυγχάνει το ίδιο σχεδόν σε όλες τις χώρες αφού ο αριθμός ατόμων που έχουν δεχθεί με αυτή τη διαδικασία είναι εξαιρετικά μικρός όπως μπορείτε να δείτε και στον απλοποιημένο πίνακα που ESI που παρουσιάζει διαδοχικά την κάθε χώρα, τις θέσεις που είναι διαθέσιμες, τον αριθμό ατόμων που έχουν μετεγκατασταθεί απευθείας από την Ιταλία και την Ελλάδα και τον αριθμό των θέσεων που είναι διαθέσιμες ακόμη και σήμερα.
Μπορεί κάτι να αλλάξει;
Το ΕSI που προωθεί αυτό που το think tank αποκαλεί «Σχέδιο Μέρκελ», εκτιμά πως το πρόγραμμα μετεγκατάστασης αποτελεί μια ακόμη αποτυχία της ΕΕ και υπερθεματίζει: «Στην πραγματικότητα , οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν κάθε δικαίωμα να είναι απαισιόδοξοι σχετικά με τις πολιτικές τους. Η «ναυαρχίδα» αυτής - η μετεγκατάσταση 160.000 αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα και την Ιταλία σε άλλα κράτη - είναι μια ταπείνωση, και η αποτυχία της είναι οδυνηρά προφανής κάθε φορά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει τα νέα στοιχεία (σ.σ. για την πορεία υλοποίησης του προγράμματος). Η μετεγκατάσταση αποτυγχάνει παντού: στην Ελλάδα , στην Ιταλία , στα κράτη υποδοχής» και καταλήγει: «Για εκείνους που τους αρέσει να παρουσιάζουν την ΕΕ ως ανίκανη και αυταρχική αυτό είναι ένα απροσδόκητο καλό νέο. Για όσους ενδιαφέρονται για μια φιλελεύθερη και ενωμένη Ευρώπη είναι ένας εφιάλτης . Λοιπόν, τι πρέπει να γίνει;».
Η απάντηση για το ESI είναι η - απλοποιημένη εδώ σε τρία βήματα- υλοποίηση του αποκαλούμενου σχεδίου Μέρκελ: ανακήρυξη της Τουρκίας ως τρίτης ασφαλούς χώρας, επαναπροώθηση των προσφύγων σε αυτή και απευθείας μετεγκατάσταση από τη γείτονα.
Πέραν πάντως της συζήτησης για το εάν και κατά πόσο ακόμη και ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορούσε να έχει κάποια - έστω σχετική επιτυχία- αυτό που σίγουρα μπορούμε να «κρατήσουμε» ως συμπέρασμα είναι πως τη στιγμή που γίνονται αυστηρές συστάσεις στην Ελλάδα για την φύλαξη των εξωτερικών συνόρων, την καθυστέρηση δημιουργίας των hot spots και των κέντρων μετεγκατάστασης- δεν υπάρχει καμία αναφορά στην μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων των άλλων 26 κρατών- μελών και κυρίως εκείνων που όχι μόνο δεν «ανοίγουν» τις διαθέσιμες θέσεις αλλά παράλληλα απειλούν την Ελλάδα με αποκλεισμό από τη Ζώνη Σένγκεν και φυσικά δεν δέχονται ούτε τους πρόσφυγες που φθάνουν, με μεγάλο κόπο και τεράστιους κινδύνους, μέχρι την πόρτα τους, δηλαδή τα σύνορά τους.