Η Κομισιόν παρουσίασε προσχέδιο κανόνων την Τρίτη, με σκοπό να ασκηθεί έλεγχος στους κολοσσούς του χώρου της τεχνολογίας, όπως η Google της Alphabet, το Facebook, η Apple και η Amazon- το σημαντικότερο μεταξύ μιας σειράς μέτρων που λαμβάνονται από αρμόδιες αρχές ανά τον κόσμο.
Τι είναι το προσχέδιο κανόνων;
Υπάρχουν δύο σετ κανόνων, η Digital Markets Act (DMA) και η Digital Services Act (DSA), με τη δεύτερη στην πράξη να αντικαθιστά την 20ετή e-Commerce Directive (Οδηγία Ηλεκτρονικού Εμπορίου).
Η DMA στοχεύει στους «gatekeepers» - εταιρείες που ελέγχουν δεδομένα και πρόσβαση στις πλατφόρμες τους- όπου βασίζονται χιλιάδες επιχειρήσεις και εκατομμύρια Ευρωπαίοι για τη δουλειά τους ή τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις.
Ως gatekeepers ορίζονται εταιρείες με καλά εδραιωμένη θέση, με σημαντική επιρροή και επίδραση στην αγορά της ΕΕ, που λειτουργούν μια βασική υπηρεσία πλατφόρμας η οποία αποτελεί σημαντική «πύλη» για τους χρήστες. Τέτοιες εταιρείες μπορεί να είναι online μηχανές αναζήτησης, υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης, υπηρεσίες cloud computing και διαφημιστικές υπηρεσίες.
Οι εταιρείες αυτές είναι αντιμέτωπες με μια λίστα πραγμάτων που πρέπει να κάνουν – όπως το να διαμοιράζονται συγκεκριμένα είδη δεδομένων με ανταγωνιστές και ρυθμιστικές αρχές- και πραγμάτων που δεν πρέπει να κάνουν – μεταξύ των οποίων και μια απαγόρευση στο να ευνοούν τις δικές τους υπηρεσίες στις πλατφόρμες τους ή να συλλέγουν δεδομένα από τις πλατφόρμες τους για να ανταγωνίζονται τους business χρήστες τους.
Επίσης, θα πρέπει να ενημερώνουν ρυθμιστικές αρχές για σχέδια εξαγορών- μία κίνηση με σκοπό να αποτρέπονται τα αποκαλούμενα «killer acquisitions, ή αλλιώς το να εξαγοράζεις μικρότερους ανταγωνιστές για να τους «πνίξεις».
Αυτοί που παραβιάζουν τους κανόνες είναι αντιμέτωποι με πρόστιμα ύψους μέχρι και 10% του ετήσιου παγκοσμίου κύκλου εργασιών τους, ενώ αυτοί που το κάνουν επανειλημμένα θα μπορούν να διασπαστούν, ως τελική επιλογή.
Η DSA επίσης στοχεύει πολύ μεγάλες online πλατφόρμες, που ορίζονται ως εταιρείες με πάνω από 45 εκατ. χρήστες στην Ευρώπη, βάσει εγγράφου της ΕΕ που είδε το Reuters.
Οι κολοσσοί της τεχνολογίας απαιτείται να κάνουν περισσότερα για να αντιμετωπίσουν παράνομο περιεχόμενο όπως η ρητορική μίσους και το υλικό με σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, την κατάχρηση των πλατφορμών τους που γίνεται κατά παράβαση θεμελιωδών δικαιωμάτων και τη σκόπιμη χειραγώγηση των πλατφορμών, όπως, για παράδειγμα, μέσω της χρήσης bots για τον επηρεασμό εκλογών και της δημόσιας υγείας.
Οι εταιρείες θα πρέπει να δημοσιοποιούν λεπτομέρειες για τους online διαφημιστές τους και να δείχνουν τις παραμέτρους που χρησιμοποιούνται από τους αλγορίθμους τους προκεμένου να υποδεικνύουν και να αξιολογούν πληροφορίες. Ανεξάρτητοι ελεγκτές θα παρακολουθούν κατά πόσον συμμορφώνονται, ενώ οι χώρες της ΕΕ θα αναλαμβάνουν την επιβολή των κανόνων αυτών.
Γιατί η σκληρή γραμμή απέναντι στους τεχνολογικούς κολοσσούς;
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, εμφανίζεται δυσαρεστημένη από τη βραδύτητα των ερευνών πάνω στον συγκεκριμένο τομέα, εν μέρει λόγω νομικών λόγων. Μετά από δέκα χρόνια, τρεις υποθέσεις antitrust και πρόστιμα άνω των 8 δισ. ευρώ σε βάρος της Google, η Βεστάγκερ δέχεται ακόμα κριτικές από επικριτές της Google πως έχει αποτύχει να σταματήσει τις πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού.
Για τον Τιερί Μπρετόν, Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς, η καλύτερη λύση είναι κανόνες που θα δείχνουν τους κολοσσούς της τεχνολογίας πως δεν είναι πολύ μεγάλοι για να «δαμαστούν».
Τι έρχεται μετά;
Η Κομισιόν θα πρέπει να συντάξει τους τελικούς κανόνες μαζί με τις 27 χώρες της ΕΕ και το Ευρωκοινοβούλιο, μια διαδικασία που μπορεί να χρειαστεί μήνες ή ακόμα και έναν χρόνο (ή και παραπάνω).
Τι λένε οι χώρες της ΕΕ;
Η Γαλλία και η Ολλανδία εξέδωσαν τον Σεπτέμβριο ένα κοινό έγγραφο με το οποίο ζητούσαν σκληρή γραμμή απέναντι στους τεχνολογικούς κολοσσούς, υποδεικνύοντας μια σειρά από μέτρα σαν αυτά που προτάθηκαν την Τρίτη. Για τους Ολλανδούς, η έκκληση αυτή αποτελεί απόκλιση από τη συνηθισμένη τους φιλελεύθερη γραμμή.
Η Γερμανία υποτσηρίζει επίσης σκληρότερα μέτρα απέναντι στους κολοσσούς της τεχνολογίας, ενώ η υπηρεσία antitrust της έχει ήδη προβεί σε ενέργειες ενάντια στο Facebook και την Amazon.
H τσεχική κυβέρνηση, στην άλλη πλευρά, ζητά να μην υπάρξει υπερ-νομοθέτηση. Η Ιρλανδία, όπου βρίσκονται τα ευρωπαϊκά κεντρικά της Google, του Facebook και του Twitter, πιθανώς θα επιδιώξει μια πιο μετριοπαθή προσέγγιση.
Το Ευρωκοινοβούλιο αναμένεται να υποστηρίξει την προσέγγιση της Κομισιόν.
Πώς θα απαντήσουν οι εταιρείες;
Οι τεχνολογικοί κολοσσοί, που ζητούν αναλογικούς και ισορροπημένους κανόνες που δεν εμποδίζουν την καινοτομία, αναμένεται να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να γίνουν λιγότερο αυστηροί οι κανόνες.
Πρόσφατοι νόμοι της ΕΕ κατέληξαν πιο επιεικείς από ό,τι αναμενόταν, εν μέρει λόγω ισχυρού lobbying σε χώρες της ΕΕ και ευρωβουλευτές. Ωστόσο δεν αναμένεται να υπάρξει κάποια ενιαία προσέγγιση, καθώς, με τις εταιρείες να «εισβάλλουν» η μία στα «εδάφη» της άλλης, οι τεχνολογικοί κολοσσοί θα επιδιώξουν και να πλήξουν τους ανταγωνιστές τους.