Προσπάθεια να υπερκεράσει τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών στη δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης στα νησιά κάνει η κυβέρνηση.
Οι τοπικοί παράγοντες εκφράζουν αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορέσει η κυβέρνηση να διαχειριστεί έναν τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών που θα ζουν στις κλειστές δομές, ενώ αρκετοί κάνουν λόγο για κατασκευή «φυλακών».
Η κυβέρνηση από την πλευρά της προβάλει ως δέλεαρ τις προσλήψεις που θα λάβουν χώρα το επόμενο διάστημα, τους διαγωνισμούς για έργα πολλών εκατομμυρίων αλλά και το πρόγραμμα του υπουργείου Εσωτερικών για τη στήριξη των Δήμων, ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ.
Ηδη η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόσληψη 500 ατόμων στις υπηρεσίες ασύλου, 400 συνοριοφυλάκων για τον Εβρο και ακόμα 800 για τα νησιά. Σύμφωνα με πληροφορίες, ωστόσο, οι προσλήψεις δεν ολοκληρώθηκαν. Και αυτό διότι δεν υπάρχει το προσωπικό για να καλύψει τις ανάγκες στελέχωσης των πέντε κλειστών κέντρων κράτησης για 19.000 πρόσφυγες και μετανάστες, που θα λειτουργήσουν, σύμφωνα με το κυβερνητικό σχέδιο, σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο.
Μία κλειστή δομή, όπως θα είναι αυτή της Λέσβου, που θα φιλοξενεί περίπου 6.000 ανθρώπους, χρειάζεται περίπου 700-1.000 άτομα προσωπικό για να λειτουργήσει όλο το 24ωρο. Ετσι, το επόμενο διάστημα και όσο θα «τρέχουν» οι διαδικασίες για την κατασκευή των κέντρων, αναμένεται να γίνουν ακόμα τουλάχιστον 2.000 προσλήψεις. Μάλιστα, θα τεθούν, σύμφωνα με πληροφορίες, κριτήρια εντοπιότητας. Πρόκειται για προσλήψεις που θα γίνουν από τις υπηρεσίες ασύλου, το υπουργείο Υγείας, το υπουργείο Εσωτερικών και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (ειδικοί φρουροί).
Οσον αφορά στους διαγωνισμούς για την κατασκευή των δομών, οι ενδιαφερόμενες εταιρίες θα είναι μεγάλες ελληνικές κατασκευαστικές αλλά και συμπράξεις ελληνικών εταιριών με ξένες εταιρίες-«κολοσσούς». Ο διαγωνισμός που περιμένουν οι εταιρίες θα «τρέξει» εντός των επόμενων 20 ημερών και θα περιλαμβάνει τρία μεγάλα έργα. Την κατασκευή κέντρου κράτησης χωρητικότητας 6.000 ατόμων στη Λέσβο, την κατασκευή κέντρου 5.000 ατόμων στη Χίο και την επέκταση της υπάρχουσας δομής στη Σάμο. Εκεί έχει κατασκευαστεί ήδη δομή για 1.500 πρόσφυγες και μετανάστες, η οποία θα επεκταθεί για την κράτηση 5.000 ανθρώπων. Για τη Λέσβο και τη Χίο ενδεικτικά αναφέρεται ότι για να δημιουργηθεί από το «μηδέν» μία κλειστή δομή για 6.000 άτομα, με σύγχρονες προδιαγραφές, πρέπει να δαπανηθούν περίπου 20-30 εκατ. ευρώ. Διαφορετικά είναι τα δεδομένα για την Κω και τη Λέρο, όπου θα γίνει επέκταση των υπαρχουσών δομών με αποτέλεσμα η δαπάνη να είναι σημαντικά μικρότερη.
Χρήματα σε Δήμους
Δημιουργείται ειδικό ταμείο ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ για το 2020. Στόχος του υπουργείου Εσωτερικών είναι να χρηματοδοτηθούν οι Δήμοι που θα κληθούν να σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος. Στο ίδιο πλαίσιο εξαγγέλθηκαν μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ κατά 30%, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020, στα πέντε νησιά, όπου θα δημιουργηθούν κλειστά κέντρα.
Παράλληλα, αναμένεται χρηματοδότηση από την Ευρώπη. Η Ελλάδα έχει ήδη κοινοποιήσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα σχετικά έγγραφα για την κατασκευή προαναχωρησιακών κέντρων στα νησιά, προκειμένου να λάβει χρηματοδότηση. Η συμμετοχή της Ε.Ε. σε ανάλογες περιπτώσεις ξένων χωρών ήταν εξαιρετικά μεγάλη, με ποσοστά άνω του 80%. Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να δοθεί προτεραιότητα στην επέκταση του κέντρου στη Σάμο, με στόχο να είναι έτοιμο μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου. Για τις υπόλοιπες τέσσερις δομές, ο σχεδιασμός προβλέπει να λειτουργήσουν μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι.
Χώροι λατρείας
Το σκηνικό στα νέα Προαναχωρητικά Κέντρα στα νησιά θα θυμίζει τα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας, γεγονός που ήδη προκαλεί αντιδράσεις σε σχέση με τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και των μεταναστών.
Περιμετρικά θα υπάρχουν διπλοί φράκτες, διπλές ζώνες ασφαλείας, φωτοκύτταρα, ανιχνευτές κίνησης και κάμερες ασφαλείας. Τα κέντρα θα είναι χωρισμένα σε πτέρυγες, όπου θα τοποθετούνται μετανάστες με κριτήρια τα εθνικά, κοινωνικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους. Επί παραδείγματι, σε διαφορετικό χώρο θα βρίσκονται οι οικογένειες και σε διαφορετικό οι γυναίκες που έφτασαν μόνες τους στην Ελλάδα.
Στην πύλη των δομών θα υπάρχουν σκάνερ που θα ελέγχουν τους εισερχόμενους για την ανίχνευση μεταλλικών αντικειμένων. Επίσης, θα λειτουργεί σύστημα καταγραφής και ταυτοποίησης, όπως και κέντρο επιχειρήσεων, από όπου θα ελέγχονται ηλεκτρονικά όλοι οι χώροι. Στο εσωτερικό των κέντρων θα λειτουργούν κυλικεία, σχολεία, ιατρεία, γήπεδα, εστιατόρια και χώροι λατρείας.
Εξωτερικά των δομών θα βρίσκονται όλο το 24ωρο αστυνομικές δυνάμεις, ενώ θα συσταθούν ομάδες επέμβασης με ειδικό εξοπλισμό, όπως ασπίδες και κράνη, για τις περιπτώσεις εκδήλωσης επεισοδίων.