Το φαινόμενο της σχολικής βίας είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο φαινόμενο, που εμπλέκει το σχολείο, τις οικογένειες των μαθητών, τις προσωπικότητές τους και ολόκληρη την κοινωνία. Τα συναισθήματα, όταν ένας μαθητής αυτοκτονεί, είναι πολύ έντονα, νιώθουμε θυμό, λύπη, απορία, φόβο για τα δικά μας παιδιά και το πιο εύκολο είναι να αναζητήσουμε την αιτία, τους ενόχους.
Για μια ακόμη φορά, πριν καν υπάρξουν στοιχεία για μια υπόθεση, ο καθένας στα πληκτρολόγιά του γράφει με βεβαιότητα σαν να γνωρίζει τι συνέβη, σαν να είναι όλα τόσο απλά να γίνονται. Ο μόνος βέβαιος ένοχος για αυτήν την κατάσταση είναι η παντελής έλλειψη πρόληψης τέτοιων φαινομένων σε μια εποχή, όπου υπάρχουν ιδέες και εργαλεία για κάτι τέτοιο.
Μιλάω με πολλούς εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εκφράζουν την απόγνωσή τους, επειδή δεν γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίζουν φαινόμενα, όπως ο σχολικός εκφοβισμός. Πρόσφατα διάβασα σε μια έρευνα πως οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί θα ήθελαν συνεργασία με ψυχολόγο. Από ό,τι μου έχουν πει η παρούσα κατάσταση είναι ότι κάποιος ψυχολόγος πηγαίνει σε ένα σχολείο για κάποιες ώρες. Πώς μπορεί ένας επαγγελματίας να βοηθήσει τάξεις, εκπαιδευτικούς, παιδιά και τις οικογένειές τους με λίγες ώρες την εβδομάδα; Επίσης, πόσο χρήσιμη είναι αυτή η βοήθεια σε ένα γραφείο;
“Είναι αδιανόητο να μην χρησιμοποιείται συστηματικά η επιστήμη της Ψυχολογίας στα σχολεία. Περιστατικά, όπως μια αυτοκτονία, μας κάνουν να πέφτουμε από τα σύννεφα, ενώ δεν θα έπρεπε.”
Έχοντας αρχίσει να δουλεύω με σχολικές τάξεις με προγράμματα δημιουργικής έκφρασης, έχω να πω πως ό,τι και να λέμε ως ψυχολόγοι, είναι τελείως διαφορετικό να βιώνεις τις συνθήκες μιας τάξης, τα παιδιά που προκαλούν τη δυσκολία, το γενικό συναίσθημα της ομάδας, τα αισθήματα του εκπαιδευτικού. Οι ψυχολόγοι πρέπει να περπατάνε στις σχολικές αυλές, να παρατηρούν τα παιδιά, να είναι διαθέσιμοι ώστε να τους μιλούν οι μαθητές για τις δυσκολίες τους.
Θεωρώ πως τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο κι εμείς οι γονείς πρέπει να αρχίσουμε να διεκδικούμε ένα σχολείο, που θα φροντίζει για την ψυχική υγεία των μαθητών.
Ο σχολικός εκφοβισμός, οι αυτοκτονίες, η επιθετικότητα είναι, όπως είπα φαινόμενα πολύ περίπλοκα. Χρειάζεται ως κοινωνία να ενημερωνόμαστε και να παλεύουμε για ουσιαστικές λύσεις. Δυστυχώς, ακόμη το σημαντικό φαίνεται να είναι ποιες δραστηριότητες κάνει το παιδί μας και αν πήρε καλούς βαθμούς.
Το μεγάλο άγχος των γονιών και των εκπαιδευτικών είναι η απόδοση στο σχολείο, στον αθλητισμό, στις τέχνες και όχι η συμπεριφορά, η χαρά ή η κοινωνικοποίηση των παιδιών τους.
“Ο αδικοχαμένος έφηβος δεν θα δικαιωθεί σε αυτήν την κοινωνία, που λειτουργεί επανειλημμένα χωρίς σεβασμό, χωρίς ανάληψη προσωπικής ευθύνης, χωρίς τη διάθεση να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά προβλήματα, που επί χρόνια φέρνουν ξανά και ξανά τέτοιους θανάτους. Ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί σε αυτή τη χώρα δεν έχει κατανοηθεί καθόλου η σημασία της πρόληψης.”
Ο παιδικός ψυχισμός είναι κάτι που δεν κατανοούμε. Χρειάζεται να ακούμε τα παιδιά. Όσες φορές βρίσκομαι με μαθητές, τους βλέπω να λαχταρούν να πουν πώς νιώθουν. Έχουν ερωτήματα και κανείς δεν θέλει να δώσει απαντήσεις. Έχουν δυσκολίες, που μας βολεύει να μην τις βλέπουμε και για να δρούμε συνήθως πρέπει μια κατάσταση να φτάσει στο απροχώρητο.
Είναι αδιανόητο να μην χρησιμοποιείται συστηματικά η επιστήμη της Ψυχολογίας στα σχολεία. Περιστατικά, όπως μια αυτοκτονία, μας κάνουν να πέφτουμε από τα σύννεφα, ενώ δεν θα έπρεπε. Τα σχολεία είναι μικρογραφία της μικρόψυχης, επιθετικής, ανταγωνιστικής κοινωνίας των ενηλίκων. Ο θυμός που νιώθουμε, αντί να διοχετεύεται σε αναρτήσεις για γεγονότα, για τα οποία δεν γνωρίζουμε, καλύτερα να γίνει δημιουργικός, να γίνει διεκδίκηση.
Ο αδικοχαμένος έφηβος δεν θα δικαιωθεί σε αυτήν την κοινωνία, που λειτουργεί επανειλημμένα χωρίς σεβασμό, χωρίς ανάληψη προσωπικής ευθύνης, χωρίς τη διάθεση να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά προβλήματα, που επί χρόνια φέρνουν ξανά και ξανά τέτοιους θανάτους. Ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί σε αυτή τη χώρα δεν έχει κατανοηθεί καθόλου η σημασία της πρόληψης.
Δεν θέλω να μιλάω για πρόσωπα και καταστάσεις, που δεν γνωρίζω και θέλω να σεβαστώ τη μνήμη αυτού του παιδιού και τους ανθρώπους που τον πενθούν. Όμως, αν κάτι έχω να πω με αφορμή αυτό το γεγονός, είναι πως τα παιδιά λαχταρούν να μιλήσουν. Και κάποτε πρέπει να τα ακούσουμε.