Πριν από ένα περίπου χρόνο, τον Ιούλιο του 2019, η χώρα μας μπήκε σε μία νέα τροχιά υλοποίησης δράσεων για την ψηφιακή διακυβέρνηση. Τους τελευταίους μήνες έχουμε δει να υλοποιούνται σημαντικές παρεμβάσεις στην παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις. Είδαμε τις συνταγές να γίνονται πλήρως ηλεκτρονικές, να ψηφιοποιούνται οι υπεύθυνες δηλώσεις, να προσφέρονται ψηφιακά πιστοποιητικά και άδειες, να καταργείται επιτέλους το fax στη δημόσια διοίκηση και άλλα πολλά. Επίσης για πρώτη φορά έχουμε την εντύπωση ότι επιτέλους ο σχεδιασμός και η ηγεσία στην υλοποίηση ασκείται στο κατάλληλο ιεραρχικά επίπεδο και από στελέχη με γνώση στο αντικείμενο. Είναι όμως αρκετά αυτά για να μας «εκτοξεύσουν» σε πολύ ψηλότερες θέσεις στην ψηφιακή διακυβέρνηση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως σωστά στοχεύουν οι έχοντες την ευθύνη της δημόσιας διοίκησης;
Πολύ πρόσφατα δημοσιεύθηκε ο δείκτης DESI 2020 (Digital Economy and Society Index1), της επίσημης μέτρησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόοδο της ψηφιακής διακυβέρνησης στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για μία ακόμη φορά, ο δείκτης κατατάσσει την Ελλάδα στην «ουρά» των κρατών – μελών: Φέτος έχουμε την 27η θέση, στους 28 της Ευρωπαϊκής ένωσης (το Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνεται ακόμη στη μέτρηση), μία θέση πιο πίσω από τη μέτρηση του 2019. Τον τελευταίο χρόνο μας προσπέρασε και η Ρουμανία, που μαζί με τη Βουλγαρία (τελευταία), την Ελλάδα και την Ιταλία είναι οι τέσσερεις τελευταίες χώρες σύμφωνα με τον δείκτη.
Η πρωτιά αποτελεί για άλλη μία φορά υπόθεση του βορρά, με την Φιλανδία, την Σουηδία, την Δανία και την Ολλανδία (όλες μικρές και μεσαίες σε πληθυσμό χώρες) να αποτελούν την πρώτη τετράδα.
Μα, θα μου πείτε, «αργούν οι δείκτες να δείξουν την αλλαγή», ή «τα στοιχεία για το 2020 είναι από το 2019» ή ακόμη και «τι μας νοιάζουν οι δείκτες αφού πάμε καλύτερα;» Συμφωνώ, τα παραπάνω έχουν κάποια δόση αλήθειας. Και επίσης θεωρώ ότι κάποια θετική εξέλιξη θα εμφανιστεί στον δείκτη DESI από το 2021 και μετά. Αλλά ας μην γελιόμαστε, αν θέλουμε να ξεφύγουμε από την «ουρά» της Ευρώπης πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι μαζί με εμάς προχωρούν ταχύτατα και οι άλλες χώρες και να βάλουμε το μαχαίρι του ψηφιακού μετασχηματισμού ακόμη βαθύτερα:
Να δημιουργήσουμε … εκατοντάδες ηλεκτρονικά μητρώα για την αντικατάσταση κάθε «άδειας» ή «πιστοποιητικού» που δίνεται με φυσικό ή ψηφιακό μέσο σήμερα και να οδηγήσουμε στην απαξίωση και στην κατάργηση ή στη δραματική απλοποίηση τις αντίστοιχες … εκατοντάδες «υπηρεσιών» που παρέχονται σε πολίτες και επιχειρήσεις, δίνοντάς τους απλώς χαρτιά ή αρχεία PDF που πρέπει συνεχώς να επιδεικνύουν, να προσκομίζουν, να υποβάλλουν, να αποστέλλουν ή να αποδεικνύουν ότι έχουν.
Να καταλάβουμε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις το κράτος ξέρει τι υπηρεσία πρέπει να παρέχει στον πολίτη σε κάθε στιγμή (πότε λήγει το διαβατήριο, πότε θέλει ανανέωση το δίπλωμα, πότε πρέπει το παιδί να γραφτεί στο πανεπιστήμιο, πότε και αν πρέπει να πάρω το επίδομα) και ότι πρέπει να τις παρέχει, απλά, και πριν το ζητήσουμε. Και όπου δεν ξέρει τι θέλουμε (όταν π.χ. θέλουμε να ιδρύσουμε μία επιχείρηση) να το κάνουμε με μόνη την ταυτότητά μας και τη δήλωση της θέλησής μας («είμαι ο … και θέλω …»). Το κράτος ξέρει που να βρει τα υπόλοιπα.
Να καταφέρουμε το κράτος να έχει ένα πρόσωπο προς τον πολίτη: ο οποιοδήποτε υπάλληλος, αλλά και οποιοδήποτε “website” σε όποιον δημόσιο φορέα και αν ανήκει, να μπορεί να μας εξυπηρετήσει χωρίς να μας παραπέμπει σε άλλους και άλλα, γιατί εκπροσωπεί και είναι παράλληλα το κράτος. Όπως έχουν καταφέρει οι σωστές τράπεζες ή οι σωστές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, τεράστιες και αυτές όχι σπάνια.
Θα μπορούσα να συνεχίζω την παραπάνω λίστα, αλλά φοβάμαι μην αρχίσω να γίνομαι λίγο ακατάληπτος και δύσκολος, όπως συχνά μου λέει ο πατέρας μου - πρώην έμπορος αλλά και εραστής της σωστής δημόσιας διοίκησης, που τον χρησιμοποιώ συχνά ως πειραματόζωο για τις ιδέες μου. Θα τελειώσω λοιπόν με το πιο δύσκολο αλλά και προφανές σε όλους:
Για να ανέβουμε στους «δείκτες», πρέπει οι πολίτες να αγκαλιάσουν το νέο μέσο και να έρχονται σε επαφή με τα sites του δημοσίου όχι μόνο από υποχρέωση αλλά και γιατί θα έχουν την ευχαρίστηση να κάνουν τη δουλειά τους γρήγορα και απλά. Κάτι που δεν συνάδει με τους κακοσχεδιασμένους και απίστευτα ετερογενείς διαδικτυακούς τόπους, ούτε με τα βυζαντινής πολυπλοκότητας E1, E2, E3 ή … E300 που για να τα κατανοήσεις πρέπει να έχεις διδακτορικό, ούτε με την απουσία απλών και εύχρηστων εφαρμογών για κινητά – εκεί που πρέπει να περάσουν και να περαστούν πια όλα τα συστήματά μας.
Όταν λοιπόν το σημερινά ασύνδετο κράτος μας γίνει από μέσα πολύπλοκο και διασυνδεδεμένο - αλλά προς τα έξω φαίνεται απλό, φιλικό και γρήγορο, όταν οι υπηρεσίες μας παρέχονται από μόνες τους ή με απλή δήλωση της βούλησής μας, όταν δεν τυπώνεται κανένα χαρτί και δεν αποθηκεύεται κανένα ψηφιακό «έγγραφο», τότε οι δείκτες θα γίνουν φίλοι μας και θα αρχίσουμε να βλέπουμε και τους Φιλανδούς φίλους μας σαν ίσους.