«Πότε θα ψηφίσουμε μπαμπά;». Η ανυπομονησία της κόρης μου ήταν έκδηλη από νωρίς το πρωί.
«Μακάρι να σηκωνόσουν και για το σχολείο τόσο ορεξάτη», την πείραξε η μητέρα της.
Ένα γρήγορο πρωινό, έλεγχος ότι έχουμε διαβατήρια και ταυτότητες και έξω από την πόρτα.
Είναι Σάββατο μα μοιάζει με Κυριακή, η αίσθηση είναι γιορτινή. Ο ήλιος λαμπρός, θυμίζει Ελλάδα. Μας έλιωσε η βροχή όλο αυτό το διάστημα, η δεύτερη χειρότερη άνοιξη των τελευταίων 40 ετών στο Βέλγιο, με πληροφόρησε κάποιος.
Η ευφορία είναι διάχυτη στην οικογένεια. Δεν ξέρουμε ακριβώς γιατί, αφού κανένα από τα κόμματα δεν έθιξε τα σοβαρά ζητήματα που απασχολούν τον τόπο, ξέρουμε ότι το χέρι μας θα βαρύνει ενώπιον της κάλπης.
Στο τραμ, καθ οδόν για την Ελληνική Πρεσβεία, στις Βρυξέλλες, σε κάθε στάση και τα ελληνικά ακούγονται όλο και περισσότερο, Ανταλλάσσουμε χαμογελαστές ματιές μεταξύ μας. Φαίνεται πως έχουν όλοι την ίδια χαρούμενη διάθεση. Μια κοινότητα του εξωτερικού που συναντιέται στο δρόμο για τις εκλογές και φαίνεται απαλλαγμένη από την τοξικότητα που αισθανόμαστε ότι διέπει την ελλαδική κοινωνία. Όλοι είναι σαν να πηγαίνουν εκδρομή. Βέβαια κανείς δεν ξέρει τι κρύβει ο καθένας μέσα του. Είναι και το περιβάλλον που δεν ευνοεί. Οι περισσότεροι άλλωστε δουλεύουν στα ευρωπαϊκά όργανα και οι τύποι πρέπει να τηρούνται.
Αφιξη. Το τραμ αδειάζει και όλοι κατευθυνόμαστε προς την πρεσβεία. Στα γύρω στενά δεκάδες Έλληνες, οικογένειες με μικρά παιδιά και καρότσια συναντιούνται. Οι παιδικές φωνές ξαφνιάζουν τους Βέλγους, που παρακολουθούν απορημένοι την κάθοδο των Ελλήνων.
Τριάντα χιλιάδες είναι περίπου οι Έλληνες του Βελγίου, ωστόσο γράφτηκαν για να ψηφίσουν περίπου 1630. Από τους 30.000 πολλοί είναι πρώτης ή δεύτερης γενιάς μετανάστες που δεν είχαν δικαίωμα ψήφου βάσει του νόμου που αφορά την ψήφο των αποδήμων. Αρκετοί από τους νεομετανάστες, κυρίως εργαζόμενοι της ΕΕ, συνδύασαν τη διήμερη αργία στο Βέλγιο (Ανάληψη) και ταξίδεψαν στην Ελλάδα. Κάποιοι δεν πρόλαβαν να κάνουν εγγραφή, ίσως να το κάνουν στον δεύτερο γύρο και οι υπόλοιποι συγκεντρωνόμαστε πλέον έξω από την πρεσβεία.
Η εκλογική διαδικασία είχε ξεκινήσει από τις 7 το πρωί, αλλά ως Έλληνες έχουμε τους δικούς μας χρόνους. Για την εξυπηρέτησή μας είχαν στηθεί τρία εκλογικά τμήματα με 1562 εγγεγραμμένους, ενώ ακόμη ένα εκλογικό τμήμα είχε στηθεί στην Αμβέρσα με 68 εγγεγραμμένους.
Τελικά, όπως μας ενημέρωσε το αρμόδιο τμήμα της πρεσβείας στα τέσσερα εκλογικά τμήματα του Βελγίου ψήφισαν 1.387 από τους 1.630 εγγεγραμμένους. Επίσης η καταμέτρηση των ψήφων θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή στην Ελλάδα.
Αναμονή στην ουρά, κανένα σπρώξιμο κανένα παράπονο. Κοιτάζω γύρω μου και δίπλα μου. Πολλοί νέοι άνθρωποι με παιδιά, περισσότερα του ενός. Το έθιξα στον μπροστινό μου με τον οποίο γνωριστήκαμε και μου απάντησε, «αφού εδώ μπορούμε να κάνουμε παιδιά και να τα ζήσουμε...».
Το προσωπικό της πρεσβείας, άψογο, βρίσκεται παντού και εξηγεί, με ξεχωριστή ευγένεια, την όποια απορία εκφράζεται από τους ψηφοφόρους. Κάποιος άλλος κουστουμαρισμένος σκύβει χωρίς να του το ζητήσει κανείς και σηκώνει ένα παιδικό καροτσάκι βοηθώντας την μητέρα να περάσει στο εσωτερικό της πρεσβείας.
Μια κομψή κυρία της εφορευτικής επιτροπής μοιράζει μπισκότα στα παιδιά, αφού πρώτα ζητάει τη συγκατάθεση των γονέων τους.
Ο πρέσβης Διονύσιος Καλαμβρέζος αεικίνητος ελέγχει ότι τα πάντα λειτουργούν ομαλά. Βρίσκεται στο δρόμο, στην ουρά με τους υπόλοιπους, στη συνέχεια μέσα στα εκλογικά τμήματα. Η ευθύνη μεγάλη εάν αναλογιστεί κανείς ότι οι Βρυξέλλες είναι η δεύτερη πόλη σε αριθμό εκλογέων μετά το Λονδίνο (3.300 εγγεγραμμένοι εκλογείς).
Απογοήτευση. Ο κύριος μπροστά μου μόλις ενημερώθηκε ότι δεν μπορεί να ψηφίσει. «Έχετε μείνει στην Ελλάδα για δύο συνεχόμενα χρόνια τα τελευταία 35 χρόνια;» τον ρωτάει η αρμόδια της εφορευτικής επιτροπής αφού έπειτα από προσπάθεια δεν έβρισκε το όνομά του στον κατάλογο. Δεν είχε οπότε αποκλείστηκε. Ήθελα να του μιλήσω αλλά έπρεπε να προχωρήσω.
Μου παραδίδουν τον φάκελο με τα ψηφοδέλτια, προχωρώ στο μοναδικό παραβάν περνώντας δίπλα από κάποιους κούρους που διακοσμούσαν το χώρο. Ενα σημείωμα κολλημένο σε δύο εμφανή σημεία για την αποφυγή λάθους μας ενημερώνει ότι δεν βάζουμε σταυρό προτίμησης.
Έξοδος, ρίχνω την ψήφο στη κάλπη. Τελείωσε.
Για πρώτη φορά δόθηκε η δυνατότητα στους Ελληνες του εξωτερικού να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές από τον τόπο διαμονής τους, αντί να μεταβούν στην Ελλάδα.
Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια στο εξωτερικό, στο παρελθόν θυμάμαι πως ο μοναδικός τρόπος για να ψηφίσω ήταν να ταξιδέψω. Όμως και οι ώρες ήταν πολλές και μια περιουσία χρειαζόσουν. Βέβαια κάποτε τα κόμματα μίσθωναν αεροπλάνα της Ολυμπιακής για τους ψηφοφόρους τους μα ποτέ δεν ήθελα να ανήκω σε κάποιο. Αυτά τα κουβαρνταλίκια τελείωσαν εδώ και καιρό.
Συναντώ τον απογοητευμένο ψηφοφόρο και του μιλώ δηλώντας του την ιδιότητα μου. Είναι ήπιος, περιορίζεται να πει ότι ο νόμος αποκλείει μια σημαντική μερίδα Ελλήνων και είναι άδικο. Κάποιος που μας ακούει συμφωνεί και μιλά για τους συγγενείς του στις ΗΠΑ . «Οι ομογενείς στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Αυστραλία είναι εξοργισμένοι. Η πλειονότητα δεν θα ψηφίσει. Αυτοί δεν είναι Έλληνες;». Από τα εκατομμύρια των Ελλήνων του εξωτερικού μόνο 22.855 ομογενείς ψηφίζουν.
«Θα αλλάξει αυτό παιδιά», είπε ο Κώστας, που μας άκουσε και ήρθε στην παρέα. Το είπε και ο πρωθυπουργός με ανάρτησή του στο twitter, που σπεύδει να μας το δείξει: «Μπορεί να είναι ένα μικρό πρώτο βήμα, καθώς οι περιορισμοί είναι πολλοί, είναι όμως και μία συγκινητική στιγμή που μας πεισμώνει να συνεχίσουμε».
«Πλέον ξέρουμε τι ψηφίζει ο Κώστας», έκανε πλάκα ο ένας της ομήγυρης.
Φεύγω να αναζητήσω άλλη παρέα. Μια ομάδα νεαρών δευτέρας Λυκείου. Ψηφίζουν πρώτη φορά.
Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, λέει ο ένας από αυτούς. Για εμάς η σημασία τους είναι διπλή. Παρακολουθούν την ελληνική πολιτική σκηνή αποσπασματικά όχι τόσο από την τηλεόραση, αν και έχουν πρόσβαση σε όλα τα κανάλια, αλλά μέσω του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. «Την αγαπάμε την Ελλάδα, όχι μόνο ως τόπο διακοπών. Θα θέλαμε να γυρίσουμε εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες αλλά αυτό ακόμη είναι μακρινό, αφού οι σπουδές μας θα γίνουν στο εξωτερικό.».
«Πρέπει να δούμε την Ελλάδα όχι σαν ξεχωριστή οντότητα από το διεθνές γίγνεσθαι αλλά μέρος αυτού. Οπότε οι εκλογές αυτές έχουν σημασία. Οι πολιτικές που θα ασκηθούν θα μας φέρουν πιο κοντά στην Ευρώπη ή θα μας απομακρύνουν;» λέει με απίστευτη ωριμότητα ο έταιρος της παρέας. Δίπλα τους οι γονείς τους χαμογελούν περήφανα.
«Σημασία έχει να δούμε αν θα παρει ο Ολυμπιακός το Final 4» πετάχτηκε ο πλακατζής της παρέας, πάντα υπάρχει ένας. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί οπαδοί κατάφεραν να μεταφέρουν τα εκλογικά τους δικαιώματα στη Λιθουανία για να ψηφίσουν. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε κατά πόσο υπάρχει και πολιτική σύμπνοια εκτός από οπαδική..
«Αραγε τι θα ψηφίσουν οι Ελληνες των Βρυξελλών;», διερωτήθηκα μέσα μου. Οι περισσότεροι υπηρετούν τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τους εμπιστεύονται όμως; Το κάνουν καθαρά για βιοποριστικούς λόγους; Εάν η πλειονότητα επιλέξει ένα κόμμα με όχι και τόσο φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό, τι λέει για τους ίδιους και τις επιλογές τους;.
Μαζί με εμένα και άλλοι συνάδελφοι, ανταποκριτές, βγάζουν φωτογραφίες, τραβούν τηλεοπτικά πλάνα, μιλούν με τον κόσμο. Μαζευόμαστε για λίγο και τα λέμε. Όλο και κάποια κρυφή πληροφορία από τα κομματικά επιτελεία, ποιος είπε τι, τι θα γίνει εάν..., μοιράζεται μεταξύ μας. Επικρατεί μια εγρήγορση, οι κινήσεις είναι κοφτές, το μάτι παίζει.
Εκεί μαζί μας και ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που μέχρι πρότινος εργαζόταν για μεγάλο δημοσιογραφικό οργανισμό. Τα ελληνικά του είναι άπταιστα. «Είναι εντυπωσιακό το σύστημα που έχετε. Είναι ένας συνδυασμός όχι ακριβής τεχνολογίας και αμεσότητας που αποδίδει εν αντιθέσει με το αμερικάνικο σύστημα που σε μπερδεύει με όλα αυτά τα μηχανογραφικά δελτία και τα μηχανήματα και βλέπετε κάθε φορά τι γίνεται».
Εκείνη την ώρα μας διακόπτει μια Αμερικανίδα τουρίστρια, χωρίς να γνωρίζει ότι απευθύνεται σε ομοεθνή τηςκαι ρωτάει τι συμβαίνει και έχει συγκεντρωθεί τόσος κόσμος.
«Αυτό που βλέπετε είναι μια ιστορική μέρα διότι για πρώτη φορά δίνεται στους Έλληνες του εξωτερικού το δικαίωμα να ψηφίσουν στις εθνικές εκλογές. Αυτό που βλέπετε είναι η ελληνική δημοκρατία στην πράξη» της απαντά.
Τα καφέ στην παρακείμενη περιοχή έχουν γεμίσει με Έλληνες, ένα άχρηστο πλέον ψηφοδέλτιο έχει νέα χρήση ως σαΐτα. Το παιδικό αεροπλανάκι έχει κολλήσει σ΄ένα θάμνο.
Όμως για την Ελλάδα μοιάζει σαν κάτι να ξεκόλλησε. Μακάρι να είναι η αρχή για μια πιο μαζική συμμετοχή στις εκλογές, μα ακόμη περισσότερο οι πολιτικοί μας να νιώσουν την ευθύνη απέναντι σε όλον αυτό τον κόσμο, τους νεομετανάστες, ανθρώπους υψηλού μορφωτικού επιπέδου, με προσδοκίες και νόστο για την πατρίδα τους, την οποία τα παιδιά τους ίσως να μην την γνωρίσουν ποτέ πραγματικά.