Ένα σημαντικό βήμα για τη συμμόρφωσή της στην επικείμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας για υποχρεωτική χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων SAF, σε ποσοστό 2% το 2025, έκανε σήμερα η AEGEAN.
Η AEGEAN, έως πρώτη ελληνική αεροπορική εταιρεία, συμφώνησε να προμηθεύεται βιώσιμα καύσιμα από τα ΕΛΠΕ, μέσω της εταιρείας ΕΚΟ, η οποία με τη σειρά της θα τα προμηθεύεται από τη φινλανδική NESTE, μια εκ των δύο εταιρειών στην Ευρώπη που ειδικεύονται σε αυτά τα καύσιμα. Η AEGEAN θα χρησιμοποιεί, λοιπόν, αυτά τα βιωκαύσιμα σε επιλεγμένες πτήσεις από το αεροδρόμιο Μακεδονία, της Θεσσαλονίκης, με στόχο και το αεροδρόμιο της Αθήνας, να μπει στο πρόγραμμα. Η επιλογή του αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης έγινε επειδή η τροφοδοσία θα πραγματοποιείται με βυτιοφόρα, ενώ στην Αθήνα που η τροφοδοσία γίνεται με αγωγό, είναι πιο δύσκολη διαδικασία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τομέας των αερομεταφορών της Ευρώπης, πρωτοστατεί στη μείωση των εκπομπών CO2 από τις αερομεταφορές έως το 2030 και το 2050, με στόχο τις μηδενικές εκπομπές CO2 στα μέσα του αιώνα που διανύουμε. Τον Φεβρουάριο του 2021, οι αεροπορικές εταιρείες, τα αεροδρόμια, οι κατασκευαστές αεροδιαστημικής και οι πάροχοι υπηρεσιών αεροναυτιλίας της Ευρώπης, παρουσίασαν ένα κοινό μακροπρόθεσμο όραμα μαζί με συγκεκριμένες λύσεις στην περίπλοκη πρόκληση της επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών CO2 από όλες τις πτήσεις που αναχωρούν από την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τα συνδεδεμένη κράτη, έως το 2050. Ανάμεσα στις ενέργειες που θα γίνουν, περιλαμβάνονται βελτιώσεις σε τεχνολογίες αεροσκαφών και κινητήρων (συμπεριλαμβανομένης της υβριδικής, ηλεκτρικής και υδρογόνου πρόωσης), χρήση βιώσιμων καυσίμων αεροσκαφών (SAF), βέλτιστη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας κ.ά.
Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό, στις 28 Ιουνίου πέντε αεροπορικές εταιρείες (Air France, easyJet, KLM, Lufthansa, Transavia και Vueling), πραγματοποίησαν πτήσεις από Άμστερνταμ, Βαρκελώνη, Βουκουρέστι, Φρανκφούρτη και Λισαβόνα, φθάνοντας στη Λυών, χρησιμοποιώντας κατά 30% SAF και μειώνοντας τις εκπομπές CO2 κατά 27% ανά πτήση, σε σύγκριση με τη χρήση συμβατικών καυσίμων.
Για να επιστρέψω στη συμφωνία AEGEAN και ΕΛΠΕ, η παρουσίαση του πρώτου προγράμματος χρήσης βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (Sustainable Aviation Fuels, SAF) σε πτήσεις στην Ελλάδα, προς τους αρμόδιους υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα και Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, έγινε από τον πρόεδρο της AEGEAN Ευτύχιο Βασιλάκη και τον διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, Ανδρέα Σιάμισιη, στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, AEGEAN και ΕΛΠΕ επεσήμαναν την ανάγκη ένταξης των SAF στον εθνικό ενεργειακό και κλιματικό σχεδιασμό και κατέθεσαν συγκεκριμένες προτάσεις για τη στήριξη της ανάπτυξης και της χρήσης τους στην Ελλάδα, ενόψει και των επικείμενων ευρωπαϊκών δεσμεύσεων με αφετηρία το 2025 και εφεξής.
«Η στρατηγική συμφωνία που έχουν συνάψει τα ΕΛΠΕ και η AEGEAN, αποτελεί μια πρωτοβουλία για το μέλλον και την κλιματική αλλαγή που έχει να κάνει με τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα. Όλοι αντιλαμβανόμαστε πόσο κρίσιμη σημασία έχουν οι πράσινες μεταφορές, ειδικά όταν μιλάμε και για αεροπορικές μεταφορικές. Η πρωτοβουλία αυτή βάζει την χώρα μας στην διεθνή πρωτοπορία και εντάσσεται ακριβώς σε μία λογική η οποία πιστεύουμε και εμείς στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, ότι πρέπει να προχωράμε. Να ενώσουμε δυνάμεις λοιπόν μαζί, ο ιδιωτικός τομέας μαζί με τη συνεργασία των δύο συναρμόδιων Υπουργείων, έτσι ώστε να πετύχουμε τα αποτελέσματα που θέλουμε», ανέφερε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας, σημείωσε: «Η αντιμετώπιση των αιτίων της κλιματικής αλλαγής αποτελεί μεγάλη πρόκληση για όλους μας. Η κυβέρνησή μας έχει δείξει ότι μπορεί να είναι πρωτοπόρα, καθώς η Ελλάδα περιλαμβάνεται στις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, παγκοσμίως. Η συνεργασία των δυο μεγάλων εταιρειών, των ΕΛΠΕ και της AEGEAN, αποδεικνύει ότι και ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμμετάσχει στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και στην πράσινη μετάβαση. Ήδη στις μέρες μας ολοκληρώνεται η συζήτηση στην Ευρώπη για τα αεροπορικά καύσιμα, αλλά εμείς πρωτοπορούμε καθώς η σημερινή πρωτοβουλία προηγείται ακόμα και αυτής της ευρωπαϊκής οδηγίας που αναμένεται».
O Ευτύχιος Βασιλάκης, πρόεδρος της AEGEAN τόνισε ότι: «Στην AEGEAN εργαζόμαστε συστηματικά τα τελευταία χρόνια για περισσότερο πράσινες και περιβαλλοντικά βιώσιμες μεταφορές, τόσο μέσα από το πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου μας όσο και μέσα από την εφαρμογή βιώσιμων και καινοτόμων λύσεων, όπως είναι η διευρυμένη χρήση βιώσιμων καυσίμων στις πτήσεις μας. Η συνεργασία μας με τον όμιλο ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ για τη χρήση μείγματος SAF σε πτήσεις μας από τη βάση της Θεσσαλονίκης, παρά τη δυσμενή συγκυρία και τις επιπτώσεις στο κόστος των καυσίμων, υλοποιεί τη δέσμευσή μας για συνεχή αύξηση του οικονομικού μας αποτυπώματος ενόσω το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα θα μικραίνει. Ενώ είμαστε αισιόδοξοι ότι σύντομα θα μπορέσουμε να εφοδιάζουμε με καύσιμα που εμπεριέχουν SAF και τις πτήσεις μας που αναχωρούν από το αεροδρόμιο της Αθήνας. Καθώς οι τεχνολογικές λύσεις που θα μηδενίσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα στις αεροπορικές μεταφορές δεν είναι ακόμη εφαρμόσιμες σε μεγάλη κλίμακα, πρέπει να αναζητήσουμε πρακτικές λύσεις και μέσα από τη συνεργασία να διαμορφώσουμε όλοι μαζί τις κατάλληλες πολιτικές που θα επιταχύνουν την εφαρμογή τους.»
Ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, Ανδρέας Σιάμισιης, επεσήμανε: «Ως πρωτοπόρος όμιλος που καινοτομεί και βρίσκεται στην αιχμή των εξελίξεων, επενδύουμε διαρκώς στη σύγχρονη τεχνολογία και αναζητούμε καινοτόμες λύσεις για την παραγωγή ενεργειακών προϊόντων περιορισμένου, ή και μηδενικού αποτυπώματος. Η χρήση SAF αποτελεί μια εφικτή και αποτελεσματική λύση για την βραχυπρόθεσμη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα από την παγκόσμια αεροπορική βιομηχανία, χωρίς να απαιτούνται τροποποιήσεις στον κινητήρα, ή σημαντικές αλλαγές στην υποδομή των αεροδρομίων. Όμως, το κόστος του νέου αυτού καυσίμου είναι τέσσερις φορές πιο υψηλό και η διεθνής παραγωγή πολύ μικρή. Η ένταξη των SAF στον εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό, μπορεί να προσφέρει το αναγκαίο υποστηρικτικό και θεσμικό πλαίσιο και να δώσει επιπλέον κίνητρα για τις σημαντικές επενδύσεις που θα απαιτηθούν για τη παραγωγή τους σε ευρεία κλίμακα.»
Παράλληλα οι δύο εταιρείες θέλοντας να θέσουν τις βάσεις για ένα περισσότερο βιώσιμο μέλλον, στο πλαίσιο των Προγραμμάτων Εταιρικής Υπευθυνότητάς που υλοποιούν, έχουν ήδη δεσμευτεί για την πραγματοποίηση ενός καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος, με στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών της Βόρειας Ελλάδας στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής και τις συνέπειές της για τη ζωή στον πλανήτη.
Τι είναι τα Βιώσιμα Αεροπορικά Καύσιμα (Sustainable Aviation Fuel, SAF) και πώς παράγονται;
Παράγονται από βιώσιμες πρώτες ύλες όπως: βιομάζα, χρησιμοποιημένα έλαια, αστικά απόβλητα/απορρίμματα, ή με δέσμευση C02 και ανανεώσιμο ηλεκτρισμό, τα οποία εν συνεχεία αναμιγνύονται με συμβατικά ορυκτά αεροπορικά καύσιμα (Jet A/A-1 Fuel) και γι’ αυτό ονομάζονται SAF.
Παράγονται με διαφορετικές χημικές κατεργασίες, ανάλογα με τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν ως βάση, με την πλέον διαδεδομένη την επεξεργασία λιπαρών οξέων (HEFA) από 100% βιώσιμα υλικά όπως χρησιμοποιημένα έλαια και ζωικά λίπη.
Τα βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα που προμηθεύονται τα ΕΛΠΕ και μετά από κατάλληλη επεξεργασία στα διυλιστήρια, τροφοδοτούν τις πτήσεις της AEGEAN από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, μέσω της ΕΚΟ, παράγονται στη Φινλανδία και την Ολλανδία από την εταιρεία Neste, από 100% ανανεώσιμα απόβλητα και υπολείμματα πρώτων υλών.
Σε τι διαφέρουν από τα συμβατικά ορυκτά καύσιμα και γιατί είναι βιώσιμα;
Τα χημικά και φυσικά χαρακτηριστικά των SAF είναι σχεδόν πανομοιότυπα με εκείνα των ορυκτών καυσίμων και γι’ αυτό το μείγμα βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους υφιστάμενους κινητήρες χωρίς να απαιτούνται αλλαγές ή προσαρμογές στο αεροσκάφος. Μέχρι σήμερα οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές αεροσκαφών και κινητήρων έχουν πιστοποιήσει τη χρήση μείγματος SAF και συμβατικού καυσίμου μέχρι 50%. Ωστόσο αυτό που τα καθιστά βιώσιμα είναι ότι παράγονται ανακυκλώνοντας πρώτες ύλες που έχουν ήδη παράξει άνθρακα (π.χ. απορρίμματα) ή δεσμεύοντας άνθρακα για την παραγωγή τους (συνθετικό SAF).
Η συνεισφορά τους στη μείωση των εκπομπών CO2 εντοπίζεται στο συνολικό κύκλο ζωής του καυσίμου, από την παραγωγή έως και την κατανάλωσή του.
Πόσο μειώνονται οι εκπομπές CO2 από τη χρήση SAF στις αερομεταφορές;
Σύμφωνα με έγκυρες μεθοδολογίες υπολογισμού (ενδεικτικά: το ICAO CORSIA Methodology) η χρήση SAF στις αερομεταφορές μειώνουν τις εκπομπές CO2 κατά μέσο όρο 80% σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, σε όλο τον κύκλο ζωής τους.
Που παράγονται τα SAF, πόση ποσότητα είναι διαθέσιμη και σε ποια ευρωπαϊκά αεροδρόμια είναι εφικτή η προμήθειά τους από τις αεροπορικές εταιρείες;
Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη SAF παράγονται κυρίως σε μονάδες στη Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία κ.α. -αλλά όχι στην Ελλάδα- με τη συνολική ποσότητα SAF που παράγεται να υπολογίζεται σε λιγότερο από 1% σε σχέση με τη συνολική ζήτηση σε αεροπορικά καύσιμα και την τιμή διάθεσης τους να είναι 2 έως 4 φορές υψηλότερη της τιμής του συμβατικού αεροπορικού καυσίμου.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και τους στόχους της ΕΕ η συνολική ποσότητα SAF δεν προβλέπεται να ξεπεράσει ποσοστό 8-10% έως το 2030. Γι’ αυτό σήμερα στην Ευρώπη SAF έχουν αρχίσει να διατίθεται σε τακτική βάση μόλις σε 7 αεροδρόμια (Φρανκφούρτη, Παρίσι CDG, Άμστερνταμ, Ελσίνκι, Στοκχόλμη, Αμβούργο, Μόναχο).
Η πρώτη δοκιμαστική πτήση παγκοσμίως με χρήση μείγματος SAF έγινε το 2008 και σύμφωνα με στοιχεία της IATA, από το 2016 όπου κατέστη εφικτή η προμήθειά τους σε μεγαλύτερη κλίμακα, έχουν γίνει περίπου 370.000 εμπορικές πτήσεις, από μόλις 40 αεροπορικές σε ολόκληρο τον κόσμο.
Υπενθυμίζεται ότι στην Ελλάδα η πρώτη πτήση με μείγμα βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων πραγματοποιήθηκε από την AEGEAN τον Ιούλιο του 2021 κατά την πτήση παραλαβής ενός ακόμη αεροσκάφους τύπου Α321neo από το Αμβούργο.
Ποιοι είναι οι ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι για την αξιοποίηση των SAF στις δράσεις για την απανθρακοποίηση των αερομεταφορών;
H Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EU GREEN DEAL) δεσμεύει τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και τη χώρα μας, στο στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 (net zero).
H δέσμη μέτρων «Fit for 55», αναθεωρεί την ενωσιακή νομοθεσία για το κλίμα, την ενέργεια και τις μεταφορές και ευθυγραμμίζει το ισχύον δίκαιο με τους κοινοτικούς στόχους για το 2030 και το 2050.
Στο πλαίσιο αυτό η πρόταση RefuelEU, η οποία είναι μια από τις τέσσερις βασικές νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ για τη διείσδυση των ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών εκπομπών στις μεταφορές, προβλέπει τους παρακάτω δεσμευτικούς στόχους για τη χρήση SAF στις αερομεταφορές (υπόχρεοι οι αερομεταφορείς και οι προμηθευτές καυσίμων):