Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ δεσμεύθηκε την Κυριακή ότι θα επιμείνει να επιδιώκει την εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών, ζητώντας ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, προκειμένου να διευθετηθεί η διένεξη με την Ελλάδα για το ζήτημα της ονομασίας, παρότι η συμμετοχή στο μη δεσμευτικό δημοψήφισμα της Κυριακής δεν ξεπέρασε το 50% του εκλογικού σώματος που απαιτείτο ώστε να θεωρηθεί έγκυρο.
Τα αποτελέσματα
Κατά τα σχεδόν οριστικά αποτελέσματα, το 91,39% των ψηφοφόρων που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα τάχθηκε υπέρ του ναι και το 5,71% υπέρ του όχι, αλλά ήταν τα σχεδόν δύο τρίτα του εκλογικού σώματος που δεν ψήφισαν εκείνα που κατάφεραν βαρύ πλήγμα στον Ζάεφ. Η συμμετοχή υπολογίζεται πως ανήλθε στο 36,6 %, όπως εκτίμησε η Ένωση Πολίιτών MOST.
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Ένωσης Ντάρκο Αλέξοφ είπε ότι μεταξύ των εγκύρων ψηφοδελτίων, το 94,2% ήταν «NΑΙ» και το 5,8% «ΟΧΙ» με περιθώριο σφάλματος +/- 0-3%.
Ο Όλιβερ Ντέρκοσκι, ο πρόεδρος της εκλογικής επιτροπής της πΓΔΜ, είπε απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους ότι στο δημοψήφισμα της Κυριακής «είναι καθαρό ότι δεν πάρθηκε απόφαση».
Οι πολίτες της ΠΓΔΜ που πήγαν να ψηφίσουν τάχθηκαν στη συντριπτική πλειοψηφία τους υπέρ της εφαρμογής της συμφωνίας των Πρεσπών, που θα σημάνει την αλλαγή του ονόματος της χώρας σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε αμφιβολία για αυτό, αφού οι πολέμιοι της συμφωνίας προτίμησαν να καλέσουν σε αποχή, ώστε να μη θεωρηθεί έγκυρη η διαδικασία, αντί του να προτρέψουν τους υποστηρικτές τους να ψηφίσουν όχι.
«Πυρά» από το VMRO-DPMNE- δεν παραιτείται ο Ζάεφ
«Είναι σαφές ότι η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε πράσινο φως από τους πολίτες», αποφάνθηκε ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο επικεφαλής του εθνικιστικού, δεξιού αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE, μιλώντας σε δημοσιογράφους. Έκρινε πως μετά την έκβαση της ψηφοφορίας η κυβέρνηση έχει «χάσει τη νομιμοποίησή της».
Ερωτηθείς εάν θα αποχωρήσει, ο Ζάεφ αντέτεινε «δεν σκοπεύω να παραιτηθώ (...) το καθήκον μου είναι να παραμείνω».
Για τον Ζάεφ, οι πολίτες που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα έκαναν «μια σοβαρή συνεισφορά», έβαλαν «έναν λίθο στα θεμέλια του μέλλοντος» της χώρας. «Πάνω από 650.000 πολίτες ψήφισαν στο δημοψήφισμα (...). Πάνω από το 90% εξ αυτών υποστήριξε (την αλλαγή της ονομασίας)», πιστεύει ότι η χώρα «πρέπει να αποδεχθεί τη συμφωνία με την Ελλάδα και να γίνει μέλος του NATO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Σημειώνεται πως, παρότι το δημοψήφισμα δεν ήταν νομικά δεσμευτικό, τα μέλη του κοινοβουλίου της ΠΓΔΜ δεσμεύονταν ότι θα έθεταν σε εφαρμογή το αποτέλεσμά του. Το γεγονός ότι η συμμετοχή δεν άρκεσε ώστε η ψηφοφορία να θεωρηθεί έγκυρη προσφέρει κατά συνέπεια «πυρομαχικά» στους αντιπάλους της. Η εθνικιστική αντιπολίτευση έχει 49 έδρες στο κοινοβούλιο (επί συνόλου 120), αρκετές ώστε να αποτρέψει την έγκριση της συμφωνίας με την πλειοψηφία δύο τρίτων (80 ψήφοι) που απαιτείται για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ο Ζάεφ δεν έκανε καμιά αναφορά στη συμμετοχή στις δηλώσεις του, επέμεινε ωστόσο στο ότι η ψήφος αυτών που τάχθηκαν υπέρ της αλλαγής της ονομασίας πρέπει να γίνει σεβαστή. Δεσμεύθηκε ότι θα ζητήσει να διεξαχθεί ψηφοφορία στο κοινοβούλιο και θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές εάν δεν εγκριθεί.
«Είμαι αποφασισμένος» η πΓΔΜ να «ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο NATO», επέμεινε ο Ζάεφ. Επανήλθε αργότερα το βράδυ δηλώνοντας ότι είναι «η ώρα να υποστηρίξουμε» την ευρωπαϊκή προοπτική της πΓΔΜ.
Οι αντίπαλοι της συμφωνίας διατείνονταν ότι η συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος αποτελούσε εθνική ταπείνωση.
Ο επικεφαλής της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της ΠΓΔΜ και οι σύμμαχοί του, τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας (20 ως 25% των 2,1 εκατ. κατοίκων της κατά πλειοψηφία σλαβικής χώρας) δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσπαθήσουν να πείσουν περίπου δέκα βουλευτές του VMRO-DPMNE.
Δηλώσεις στήριξης προς τον Ζάεφ ήρθαν από το εξωτερικό, με κοινό χαρακτηριστικό την έλλειψη αναφορών στην αποχή.
Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Ξεπεράστε τις κομματικές διαφορές
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαιρετίζει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, καλώντας τους Σκοπιανούς ηγέτες «να ξεπεράσουν τις μικροπολιτικές διαφορές» και να εκμεταλλευτούν αυτή «την ιστορική ευκαιρία για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον» για τη χώρα τους μέσα από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, η οποία «θα ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η ανακοίνωση της εκπροσώπου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Χέδερ Νάουερτ αναφέρει πως οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν σθεναρά την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας», η οποία θα επιτρέψει στα Σκόπια να πάρουν τη θέση τους στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, «συμβάλλοντας στην περιφερειακή σταθερότητα, ασφάλεια και ευημερία».
«Καθώς το κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ αρχίζει τώρα τη συζήτηση για συνταγματικές αλλαγές, παροτρύνουμε τους ηγέτες να ξεπεράσουν την κομματική πολιτική και να εκμεταλλευτούν αυτή την ιστορική ευκαιρία για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα τους ως πλήρες μέλος των δυτικών θεσμών».
Στόλτενμπεργκ: Ιστορική ευκαιρία να δοθεί τέλος στις διαφορές με την Ελλάδα
Ο Γενικός Γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ χαιρέτισε το αποτέλεσμα, ισχυριζόμενος πως πρόκειται για μια «ιστορική ευκαιρία» να δοθεί τέλος στις διαφορές της με την Ελλάδα.
«Προτρέπω όλους τους πολιτικούς ηγέτες και τα κόμματα να αδράξουν αυτή την ιστορική ευκαιρία με εποικοδομητικό τρόπο και με υπευθυνότητα», ανέφερε ο Στόλτενμπεργκ μέσω Twitter. «Η πόρτα του NATO είναι ανοικτή», συνέχισε, όμως πρώτα «όλες οι εθνικές διαδικασίες πρέπει να ολοκληρωθούν», τόνισε.
Γιοχάνες Χαν: Σημαντικοί οι ψήφοι «υπέρ»
Ο Επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ Γιοχάνες Χαν με πρώτο σχόλιο στο Twitter σχετικά με την έκβαση του δημοψηφίσματος, ανέφερε ότι οι ψήφοι «υπέρ» του δημοψηφίσματος είναι σημαντικοί , διότι στηρίζουν έτσι τη Συμφωνία των Πρεσπών.
«Συγχαίρω αυτούς που ψήφισαν σε συμβουλευτικό δημοψήφισμα και χρησιμοποίησαν τις δημοκρατικές τους ελευθερίες. Με το σημαντικό ποσοστό υπέρ του ναι, υπάρχει ευρεία υποστήριξη για τη συμφωνία των Πρεσπών και το ευρωατλαντικό μέλλον της χώρας», έγραψε ο Χαν στο Twitter και πρόσθεσε: «Περιμένω από όλους τους πολιτικούς ηγέτες να σεβαστούν αυτή την απόφαση και να την εφαρμόσουν με μεγάλη ευθύνη και ενότητα όλα τα κόμματα προς το συμφέρον της χώρας»
Διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με το Reuters, ανέφεραν ότι ελπίζουν πως η αντιπολίτευση «θα είναι πιο εποικοδομητική από ποτέ» και ότι θα υποστηρίξει θεσμικά το αποτέλεσμα.
Η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης
«Αντιφατικό» χαρακτήρισε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος το υπουργείο Εξωτερικών, σημειώνοντας σε σχετική ανακοίνωσή της πως η υπεροχή του «Ναι» είναι μεγάλη, αλλά η συμμετοχή δεν είναι αντίστοιχη. Γίνεται λόγος για κλίμα εθνικισμού και καχυποψίας που καλλιεργήθηκε, ενώ σημειώνεται: «Τα επόμενα βήματα απαιτούν νηφαλιότητα από όλες τις πλευρές ανεξαιρέτως, ώστε η θετική δυναμική της Συμφωνίας των Πρεσπών να διαφυλαχθεί».
Ο Αλέξης Τσίπρας είχε επικοινωνία με τον Ζόραν Ζάεφ, όπου τον επαίνεσε για την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει στην εφαρμογή της συμφωνίας.
(με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters, AFP, Sputnik)