Σε μια διαδρομή από το 1880 μέχρι το 2017, τα ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς όπως τα ανακαλούν οι μνήμες στα δυο από τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία της Αθήνας, την Μεγάλη Βρετανία και το Hilton, συμβαδίζουν με την ροή της κοινωνικής ζωής πολλών δεκαετιών.
Συγκεκριμένα, σε μια ιστορία 140 χρόνων, όπως εκείνη που έχει να αφηγηθεί το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, η φετινή χρονιά είναι σχεδόν με απόλυτη σιγουριά η πρώτη που στο ιστορικό ξενοδοχείο δεν θα γίνει ρεβεγιόν Πρωτοχρονιάς. Η πανδημία σηματοδοτεί μια - ακόμα - αρνητική πρωτιά, αυτή την φορά στην περίπτωση του ξενοδοχείου το οποίο εισήγαγε την έννοια του ευρωπαϊκού κοσμποπολιτισμού στην Ελλάδα που προσπαθούσε να βρει την βηματισμό της στην διεθνή σκηνή τον 19ο αιώνα.
«Ο περίφημος μεγάλος χορός της Πρωτοχρονιάς ξεκίνησε με πρωτοβουλία της προγιάγιας μου στα τέλη του 19ου αιώνα και διατηρήθηκε μέχρι το 1960», μας λέει στην HuffPost GR o κύριος Απόστολος Δοξιάδης, τελευταίος διευθύνων σύμβουλος της ιστορικής οικογένειας Λάμψα και νυν αντιπρόεδρος της ιδιοκτήτριας εταιρείας Ελληνικών Ξενοδοχείων Λάμψα Α.Ε. Ο λόγος για την γαλλίδα Παλμύρα Παλφρουά, σύζυγο του Ευστάθιου Λάμψα, ιδρυτικού συνιδιοκτήτη του ξενοδοχείου η οποία έφερε τον αέρα της υπέρ πρωτεύουσας της Ευρώπης στην Αθήνα της εποχής. Πώς γιορταζόταν η παραμονή Πρωτοχρονιάς τον 19ο αιώνα στο ξενοδοχείο;
Τα κρασιά κι οι σαμπάνιες μεταφέρονταν με πλοίο μήνες πριν την Πρωτοχρονιά
Από τα τέλη του 19ου αιώνα ως και την δεκαετία του ’50, τα ρεβεγιόν στο ξενοδοχείο έχουν σε γενικές γραμμές ιδιαίτερη αίγλη με εξαίρεση βέβαια την δεκαετία του ’40. ΄Ηδη από την δεκαετία του 1880 η πελατεία της Μεγάλης Βρεταννίας είχε υψηλές απαιτήσεις. «Τα κρασιά και οι σαμπάνιες ερχόντουσαν εβδομάδες πριν με πλοίο για να αποθηκευτούν στις κατάλληλες θερμοκρασίες στα κελάρια του ξενοδοχείου, ενώ ο διάκοσμος της κεντρικής αίθουσας που γινόταν η ρεβεγιόν ήταν μοναδικός», θυμάται ο κ. Δοξιάδης. «Το επιβλητικό Χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν διακοσμημένο με φρούτα και ξηρούς καρπούς - τους οποίους συνήθιζαν να βάφουν». Τα τραπέζια ήταν διακοσμημένα με κεριά, τα σερβίτσια ήταν πορσελάνινα και τα μαχαιροπήρουνα ασημένια, ενώ στο κέντρο του τραπεζιού υπήρχαν ασημένιοι δίσκοι με φρέσκα λουλούδια και φοντανιέρες με ζελεδάκια και σοκολατάκια.
Καλή Αθηναϊκή κοινωνία και κινήσεις αβρότητας
Στο κοινό μπορούσε να συναντήσει κανείς, μεταξύ άλλων, μέλη του διπλωματικού σώματος, μέλη των Αρχαιολογικών Σχολών, ανθρώπους που είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό και είχαν εξοικειωθεί με την συνήθεια του ρεβεγιόν. Ο κ. Δοξιάδης μνημονεύει χαρακτηριστικά τις οικογένειες Κατσάμπα, Καρέλλα, Παπαστράτου αλλά και μοναχικές παρουσίες - πάντα - της καλής Αθηναϊκής κοινωνίας. Ο ίδιος θυμάται την κυρία Μπενάκη ή ή κυρία Σοφοκλή Βενιζέλου να φιλοξενούνται στο τραπέζι του παππού του, Θόδωρου Πετρακόπουλου, προέδρου του του Δ.Σ. και γαμπρού του Ευστάθιου Λάμψα για να μην κάνουν ρεβεγιόν μόνες τους.
Ιταλική Ορχήστρα, γαλλικό μενού
Μια τέτοια λαμπερή βραδιά δεν θα μπορούσε παρά να έχει ζωντανή ορχήστρα. «Συνήθως οι Ορχήστρες που έπαιζαν στα Πρωτοχρονιάτικα ρεβεγιόν της ”Μεγάλης Βρετανίας” είχαν προέλευση εκτός Ελλάδας (πολλές φορές ήταν Ιταλικές), ενώ μπορούσαν να ήταν και περιοδεύουσες. Κι όσο για το μενού, είχε περισσότερο ευρωπαϊκό χαρακτήρα απ′ ότι σήμερα και βεβαίως ήταν γραμμένο στα γαλλικά - χωρίς μετάφραση».
Μενού έξι πιάτων κι η περίφημη κομπόστα Λάμψα
Το μενού του ρεβεγιόν συμπεριελάμβανε - το λιγότερο - έξι πιάτα. Σύμφωνα με τα όσα μας λέει ο κ. Δοξιάδης θα πρέπει να συμπεριελάμβανε κονσομέ, φουα γκρα, ψάρι μαγειρεμένο και συνοδευόμενο από κάποια σος, ελάφι (που ήταν πολύ της γαστρονομικής αρεσκείας του τελευταίου και του πρώτου μισού του 19ου και του 20ου αιώνα, αντιστοίχως), ενώ το γλυκό ήταν ένα μείζονος σημασίας πιάτο της βραδιάς. Η γαλλική παράδοση ήθελε κορμό - η βρετανική πουτίνγκα κι η γερμανική γκλου βάιν - ενώ από τις επιβεβλημένες γεύσεις ήταν το παγωτό. Ελάχιστοι Αθηναίοι, ωστόσο, θα θυμούνται ως σήμερα την περίφημη κομπόστα Λάμψα που την είχε εισαγάγει η «παριζιάνα» Πορφύρα Λάμψα η οποία αποτελούνταν από πολύ λεπτές φλούδες πορτοκαλιού - κομμένες τόσο λεπτές σαν σπίρτα - και συμπλήρωμα μαρμελάδας. Ο μεγάλος χορός της Πρωτοχρονιάς σήμανε, τέλος, και την μεγάλη ευκαιρία για τις κυρίες της Αθηναϊκής κοινωνίας να φορέσουν μακριά τουαλέτα. Οι κύριοι έδιναν το παρών με φράκο και σμόκιν (ή black tie), ενώ οι κυρίες ραβόντουσαν ειδικά για την περίσταση. Και τα ατελιέ έπαιρναν φωτιά από τις παραγγελίες των κυριών που συναγωνίζονταν η μια την άλλη για την πιο συζητημένη εμφάνιση του ρεβεγιόν.
Sixties: Ανατέλλει στην Αθήνα το Χίλτον
«Η Μεγάλη Βρεταννία ήταν μοναδική ως το ’60 με την έννοια των πελατών, της πολυτέλειας, και της διακόσμησης». Την δεκαετία εκείνη ξεκινά, ωστόσο, ο ανταγωνισμός με το καινούργιο ξενοδοχείο Hilton – αν και διαφορετικού προφίλ - κι η εισαγωγή στην αμερικάνικης προέλευσης έννοια ρεβεγιόν Χριστουγέννων. Οι φωτογραφίες που υπάρχουν από αυτή την εποχή που η Αθήνα είχε την διάθεση να μεταμορφωθεί σε ένα μικρό Χόλιγουντ, παραδίδουν μια γιορτινή ατμόσφαιρα στην μεγάλη αίθουσα του ξενοδοχείου με γραβατωμένα γκαρσόνια, κυρίες με περιποιημένες κουπ, γιορτινές μπάλες, ασπασμούς κι εναγκαλισμούς γύρω από την πίστα την ώρα της αλλαγής του χρόνου. Χαρακτηριστική εικόνα μάλιστα απαθανατίζει το ρολόι του τοίχου να έχει διαγράψει μόλις την τροχιά μετάβασης από τις δώδεκα παρά στις δώδεκα και ένα μετακινούμενο από το μισό του ρολογιού που αναγράφει 1967 στο άλλο μισό που αναγράφει 1968 κι ενώ οι διαχύσεις, κι οι γιορτινές σερπαντίνες σκίζουν τον αέρα.
Τα πρωτοχρονιάτικα πυροτεχνήματα από την βεράντα του Galaxy και το πρώτο πρωινό του χρόνου στο Βυζαντινό
Το όνομα Galaxy δεν έχει επιλεγεί τυχαία. Ο τελευταίος όροφος του Hilton Αθηνών μοιάζει να αγγίζει τα αστέρια και να αποτελεί πύλη εισόδου σε έναν άλλο Γαλαξία. Πρώτη εντύπωση η συγκλονιστική θέα καθώς όλη η Αθήνα απλώνεται μπροστά. Από εκεί τα πυροτεχνήματα της αλλαγής του χρόνου μοιάζουν ακόμα πιο φαντασμαγορικά κι εντυπωσιακά. Επόμενο είναι το Galaxy να συγκέντρωνε σταθερά εδώ και δεκαετίες τις προτιμήσεις των όσων ήθελαν να δουν την Αθήνα στην αλλαγή του χρόνου πανοραμικά. Εκεί για μια σειρά ετών τις τελευταίες δεκαετίες έκανε πρωτοχρονιάτικο πάρτι ο d-j Αλέξανδρος Χριστόπουλος συγκεντρώνοντας όσους απολάμβαναν μουσική και θέα στο πιάτο.
Τα Red Night parties στην Τερψιχόρη
Κι από το ρουφ στο ισόγειο και τα περίφημα Red Night πάρτι στην Τερψιχόρη των (επίσης) Χριστόπουλου και Τσιλιχρήστου που έβλεπαν να παρελαύνει όλη η «χρυσή νεολαία», ενώ μια ακόμη επιβεβλημένη στάση στο ισόγειο ήταν το πρωινό μετά το ξενύχτι της ρεβεγιόν στο εστιατόριο Βυζαντινό. Το 2015 σηματοδότησε το τελευταίο Red Night πάρτι σε μια Αθήνα η οποία πλέον είχε βυθιστεί για τα καλά στην δίνη της οικονομικής κρίσης. Ποιος θα το περίμενε ότι πέντε χρόνια αργότερα, το 2020, μια άλλου είδους κρίση, αυτή της πανδημίας του κορονοϊού, θα σφράγιζε τις πόρτες (και σ′ αυτό το ξενοδοχείο) σημαίνοντας για τα καλά το τέλος μιας ολόκληρης εποχής; Γιατί στην καινούργια που ανατέλλει, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο με τα όσα ξέραμε κι έχουμε ζήσει μέχρι τώρα.
Ευχαριστούμε: Τα ξενοδοχεία Μεγάλη Βρετανία και Hilton Αθηνών, τον κύριο Απόστολο Δοξιάδη, τις εκδόσεις Κέρκυρα και την κυρία Αλεξάνδρα Κ. Βοβολίνη και τον κύριο Βαγγέλη Χανιωτάκη για την παραχώρηση του πληροφοριακού και φωτογραφικού υλικού του παρόντος άρθρου.