Έχει αναφερθεί ότι αποτελούν τη μάστιγα των καιρών μας. Τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα μπαίνουν ολοένα κι εντονότερα στο κάδρο της επικαιρότητας, ενώ δεν αποτελούν, πλέον, άγνωστο, πεδίο. Στην αναζήτηση περισσότερων πληροφοριών, ωστόσο, ο κάθε ενδιαφερόμενος θα πρέπει να απευθύνεται στις σωστές πηγές. Να γιατί η σημασία ενός βιβλίου που αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, «να βοηθήσει τον αναγνώστη να κατανοήσει, να εξοικειωθεί, αλλά και να ελέγξει τις γνώσεις του σε όλους τους τομείς της ρευματολογίας», όπως αναφέρει ο συν-συγγραφέας του, Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος, επίτιμος κι ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, κορυφή στα αυτοάνοσα νοσήματα και ακαδημαϊκός, έχει ιδιαίτερη σημασία. Πόσο μάλλον όταν αυτή η έκδοση ανακηρύχθηκε ως ένα από τα καλύτερα βιβλία ρευματολογίας όλων των εποχών σύμφωνα με τα CNN, Forbes και Inc-Book Authority.
Ο λόγος για το «Rheumatology in Questions» των Χαράλαμπου Μ. Μουτσόπουλου, Ευαγγελίας Ζαμπέλη και Παναγιώτη Βλαχογιαννόπουλου, που καλύπτει σε δεκατέσσερα κεφάλαια όλο το πεδίο της ρευματολογίας.
Περιλαμβάνει σύντομες, στοχευμένες ερωτήσεις και μικρές, συμπυκνωμένες απαντήσεις σχετικά με βασικούς ορισμούς, παθογενετικούς μηχανισμούς, κλινικές και εργαστηριακές εκδηλώσεις νοσημάτων, διαφορική διάγνωση αλλά και αντιμετώπιση όλων των αυτοάνοσων ρευματικών παθήσεων. Επιπλέον, στο βιβλίο παρέχονται ερωτήσεις και απαντήσεις που καλύπτουν θεμελιώδεις γνώσεις βασικής ανοσολογίας, οι οποίες είναι χρήσιμες για τον αναγνώστη ώστε να κατανοήσει τους υποκείμενους ανοσολογικούς μηχανισμούς σε πληθώρα αυτοάνοσων ρευματικών νοσημάτων. Εικόνες ασθενών με ποικίλες κλινικές εκδηλώσεις, αλλά και πίνακες, σχήματα και διαγράμματα συμβάλλουν στην απλή και σαφή παρουσιάση του περιεχομένου. Γι′ αυτή την, διεθνώς διακεκριμένη έκδοση, ο Χαράλαμπος Μουτσόπουλος παραχώρησε συνέντευξη στη HuffPost.
Κύριε καθηγητά τι ήταν εκείνο που γέννησε το βιβλίο «Rheumatology in questions»; Ποιο κενό στη βιβλιογραφία καλύπτει; Που μπορεί να το προμηθευτεί ο κάθε ενδιαφερόμενος;
«Το βιβλίο αυτό συγγράφτηκε όχι για να υποκαταστήσει τα κλασσικά συγγράμματα της Ρευματολογίας αλλά μέσω ερωταπαντήσεων να βοηθήσει τον ειδικό γιατρό να ελέγξει τις γνώσεις του στην Ανοσολογία, τα αυτοάνοσα, μεταβολικά και εκφυλιστικά ρευματικά νοσήματα, τις εκδηλώσεις τους από όλα τα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού καθώς και παλαιές και νέες θεραπευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση τους, Η πρωτοτυπία του έγκειται ότι είναι πρώτη φορά που συγγράφεται τέτοιου είδους επιστημονικό πόνημα. Ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να το προμηθευτεί από τον εκδοτικό οίκο Springer-Nature ή μέσω του Amazon ή από τους κατά τόπους αντιπροσώπους του εκδοτικού οίκου».
Πόσο χρονικό διάστημα χρειάστηκε για να φθάσει μέχρι το τυπογραφείο και ποιος, σε γενικές γραμμές, ο «ρόλος» καθενός από τους τρεις συγγραφείς που το συνυπογράφουν;
«Η συγγραφή του χρειάστηκε 2 χρόνια εντατικής δουλειάς μέχρι τα δοκίμια να φτάσουν στο τυπογραφείο και 2-3 μήνες για διορθώσεις των τυπογραφικών .Ο υπογράφων είχε τη σύλληψη της ιδέας για τη δημιουργία του πονήματος αυτού. Μαζί με την κυρία Ευαγγελία Ζαμπέλη συνέγραψαν την πλειονότητα των ερωταπαντήσεων. Ο καθηγητής Βλαχογιαννόπουλος συνέθεσε την πλειοψηφία των ερωταπαντήσεων της Ανοσολογίας. Θέλω όμως να μνημονεύσω την συνεισφορά της Δρ Νίκης Μουτσοπούλου η οποία έλεγξε τις ερωταπαντήσεις της Ανοσολογίας και της καθηγήτριας Φωτεινής Σκοπούλη η οποία έλεγξε το όλο το πόνημα πριν την παράδοση των δοκιμίων στον εκδότη».
Ποιο είναι το προφίλ του αναγνωστικού κοινού στο οποίο απευθύνεται;
«Η μελέτη του βιβλίου αυτού μπορεί να ελέγξει και να βελτιώσει τη γνώση στα Ρευματικά νοσήματα Παθολόγων, Ρευματολόγων, Πνευμονολόγων, Νεφρολόγων, Αιματολόγων, Ηπατολόγων, Δερματολόγων, Νευρολόγων, Οφθαλμιάτρων, Ορθοπεδικών, Εργαστηριακών Ανοσολόγων και Γενικών Ιατρών».
Με τι τρόπο κατορθώνει το βιβλίο να εξοικειώσει τον αναγνώστη με ένα πολύ σοβαρό είδος παθήσεων, όπως οι αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις; Συμφωνείτε ότι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι, εν πολλοίς, ένα άγνωστο «πεδίο»;
«Ένα πόνημα όπως το “Rheumatology in Questions” για να είναι βοηθητικό για τους επιστήμονες αναγνώστες του πρέπει να γραφτεί από επιστήμονες που διαθέτουν βαθειά γνώση και ενδελεχή μελέτη του αντικειμένου που το πόνημα πραγματεύεται. Στην Ελλάδα το πεδίο των αυτοάνοσων ρευματικών νοσημάτων δεν είναι άγνωστο. Τόσο στις Ιατρικές σχολές της Χώρας όσο και σε νοσοκομεία του ΕΣΥ και του ιδιωτικού φορέα λειτουργούν τμήματα που διαγιγνώσκουν και αντιμετωπίζουν ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα».
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις έχουν εξελιχθεί σε μια σύγχρονη μάστιγα; Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η αλλαγές στο οικολογικό μας σύστημα έχουν παίξει κάποιο ρόλο σ′ αυτό;
«Η ικανότητα της ιατρικής κοινότητας μέσω της παιδείας αφενός έχει αυξήσει την ευαισθησία και τη δυνατότητα των Ιατρών για την διάγνωση τους και αφετέρου περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η ψυχική καταπόνηση, διάφορα φάρμακα και ιοί συνέβαλαν στην αύξηση του επιπολασμού τους».
Τι ήταν αυτό πιστεύετε που συνέβαλε στην τόσο σημαντική παγκόσμια διάκριση του βιβλίου ως ένα από τα καλύτερα βιβλία ρευματολογίας όλων των εποχών σύμφωνα με τα CNN, Forbes και Inc-Book Authority;
«Η πρωτοτυπία του, η σχολαστικότητα και η επιστημονική ακρίβεια των απαντήσεων, το εύρος των ερωτήσεων που καλύπτει την πλειονότητα των κλινικών, εργαστηριακών, ακτινομορφολογικών, παθολογοανατομικών ευρημάτων των Ρευματικών παθήσεων καθώς και τις παλαιές και σύγχρονες θεραπευτικές τους παρεμβάσεις».
Θα υπάρξει και ελληνική έκδοση;
«Δεν νομίζω».
Κύριε Καθηγητά, πόσο δύσκολο είναι να συνδυαστεί η ιδιότητά σας ως ακαδημαϊκός μ′ εκείνη του επιστήμονα;
«Πιστεύω ότι ως ακαδημαϊκός εάν διατηρήσω τους κανόνες καλής πρακτικής του επιστήμονα αυτές που διδάχτηκα κατά την μακρά ερευνητική μου πορεία δηλαδή τη μελέτη πριν από το στήσιμο ενός πειράματος ,τη σχολαστικότητα στην εκτέλεσή των πειραμάτων και ,τη προσεκτική επιλογή συνεργατών με αξιοκρατικά κριτήρια τότε θεωρώ ότι θα είμαι πολύτιμος για το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας».
Επιστρέφοντας στη μαχητική αρθρογραφία σε πρόσφατο άρθρο σας στην εφημερίδα Το Βήμα, στηλιτεύσατε την «fast food» ιατρική των κέντρων πολυεθνικών εταιρειών. Η διαπροσωπική σχέση γιατρού ασθενούς έχει χαθεί για πάντα πιστεύετε;
«Θα απαντήσω το ερώτημά σας επαναλαμβάνοντας την τελευταία παράγαραφο του άρθρου μου. ”Ένα απρόσωπο σύστημα, στο οποίο όχι μόνο δεν υφίσταται η δυαδική σχέση γιατρού-ασθενούς, αλλά ο ασθενής είναι ένα επεξεργάσιμο προϊόν στην ”παραγωγική” διαδικασία, στην οποία κυριαρχεί το κριτήριο της οικονομικής απόδοσης ή απλής γραφειοκρατικής διεκπεραίωσης. Σε ένα τέτοιο σύστημα, όχι μόνο οι επαγγελματικές αβρότητες εκλαμβάνονται ως πολυτέλεια, αλλά η διαπροσωπική σχέση γιατρού-ασθενούς, τη σημασία της οποίας τόσο πολύ υπογραμμίζουν οι διεθνείς έρευνες, θεωρείται περιττή”».
Κύριε Μουτσόπουλε, τι θα θέλατε να γραφτεί για εσάς στην ιστορία της ιατρικής επιστήμης;
«Υπηρέτησα την αξιοκρατία και την αριστεία, δημιούργησα στην Ελλάδα Σχολή της μελέτης των αυτοανόσων νοσημάτων και υπήρξα αυστηρός αλλά δίκαιος».
Λίγα λόγια για τον Χαράλαμπο Μ. Μουτσόπουλο
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1944. Είναι επίτιμος και ομότιμος καθηγητής των Ιατρικών Σχολών των Πανεπιστημίων Ιωαννίνων και Αθηνών.
Έχει ιδρύσει στην Ελλάδα, μετά από μακρά εκπαίδευση και μετεκπαίδευση στις ΗΠΑ, δύο κέντρα αριστείας για τη νοσηλεία, διδασκαλία και μελέτη της παθογένειας των αυτοάνοσων νοσημάτων, με κυρίαρχο πρότυπο μελέτης το σύνδρομο Sjögren.
Μαθητές του από τα κέντρα αυτά στελεχώνουν πανεπιστημιακά εργαστήρια, κλινικές, ερευνητικά κέντρα και νοσηλευτικές μονάδες της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Oι ερευνητικές μελέτες του έδειξαν ότι το ανοσολογικό σύστημα δεν δυσλειτουργεί αλλά υπερλειτουργεί, ότι κυρίαρχο ρόλο στην έναρξη και διαιώνιση της αυτοάνοσης επίθεσης παίζουν τα κύτταρα στόχος κατά των οποίων στρέφεται το ανοσολογικό σύστημα και υπέδειξαν ότι οι ιοί είναι πιθανόν να εμπλέκονται στην παθογένεια των νοσημάτων αυτών.
Μέσω των κλινικοεργαστηριακών μελετών του παρουσίασε την κλινική και εργαστηριακή εικόνα προσβολής διαφόρων οργάνων από τα αυτοάνοσα νοσήματα και ανέδειξε κλινικούς, εργαστηριακούς και μοριακούς δείκτες που είναι δυνατόν να προβλέψουν με ακρίβεια ποιοι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη κακοήθειας του λεμφικού ιστού.
Έχει προσκληθεί για να παρουσιάσει τα αποτελέσματα των ερευνών του σε Ιατρικές Σχολές, διεθνή επιστημονικά συνέδρια και ερευνητικά ιδρύματα των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Αυστραλίας και της Ιαπωνίας.
Το ερευνητικό του έργο έχει δημοσιευθεί σε εκατοντάδες σημαντικά περιοδικά Παθολογίας, Ανοσολογίας και Ρευματολογίας, με περισσότερες από 39.000 αναφορές (δείκτης h=98). Βραβείο εξαίρετης πανεπιστημιακής διδασκαλίας Ξανθόπουλος-Πνευματικός (2005), Αριστείο Μποδοσάκη (2010).
Το 2010 το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων του απένειμε τον τίτλο του Επίτιμου Καθηγητή για την προσφορά του στην επιστήμη της Ιατρικής γενικά, και ειδικότερα στη διδασκαλία, στην έρευνα και στον πάσχοντα συνάνθρωπο, και η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα.
Scholar Clinician Award από το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ρευματολογίας (2006), βραβείο Clemens Von Pirquet για την αριστεία του στην Ιατρική και την Ανοσολογία από το Πανεπιστήμιο Davis της Καλιφόρνιας (2007), τίτλος του Master του Αμερικανικού Κολεγίου Ρευματολογίας (2009) και βραβείο Αξιέπαινης Υπηρεσίας από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο κατά των Ρευματικών Παθήσεων (EULAR) (2010) για την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή του στον τομέα της Ρευματολογίας.
Δημοσιεύσεις βιβλίων και άρθρων στον ημερήσιο τύπο σε θέματα που αφορούν την οργάνωση του συστήματος υγείας, την ιατρική εκπαίδευση, τη λειτουργία των Πανεπιστημίων και την έρευνα.
Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2017.