Καθώς συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις σκληρές κυρώσεις που ακολούθησαν, το Κρεμλίνο κάνει τον απολογισμό του και μαζί και η Δύση.
Τα πρώτα στοιχεία, που παρουσιάζουν οι Financial Times δείχνουν, οτι η Ρωσία κατάφερε σε μεγάλο βαθμό το 2022 να προσπεράσει τον αντίκτυπο των ενεργειακών κυρώσεων και των περικοπών στις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Δεν φαίνεται όμως ότι θα τα καταφέρει και το 2023, με τις τιμές τις ενέργειας σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα και τις πολύ μεγάλες εκπτώσεις στο ρωσικό αργό, εξαιτίας του πλαφόν που έθεσαν οι G7 με ανώτατο όριο τα 60 δολάρια το βαρέλι.
Κίνα και Ινδία μειώνουν τα έσοδα του Πούτιν
Η κινητήριος δύναμη της ρωσικής οικονομίας δείχνει να κλυδωνίζεται παρά τις δηλώσεις Πούτιν, μόλις τον περασμένο μήνα, ότι το ανώτατο όριο στο πετρέλαιο είναι «ανόητο» και «δεν ανησυχεί για τον προϋπολογισμό του 2023» καθώς η Ρωσία είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει την συνέχεια του πολέμου στην Ουκρανία.
Η αλήθεια είναι, ότι τον περασμένο χρόνο τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ξεπέρασαν τα 168 δισεκατομμύρια δολάρια, φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ από το 2011. Αυτό οφείλεται στις ιδιαίτερα αυξημένες τιμές σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο και στην ανακατεύθυνση των εξαγωγών ρωσικού αργού προς την Ασία, κυρίως την Ινδία και την Κίνα.
Όμως με τις τιμές του πετρελαίου να πέφτουν το 2023 και το κόστος του πολέμου να διευρύνει το έλλειμμα της Ρωσίας πάνω από το 2,3% του ΑΕΠ, ο Πούτιν και οι αξιωματούχοι του βλέπουν πλέον τους οικονομικούς κινδύνους.
Ο μεγαλύτερος από αυτούς, είναι οι τεράστιες εκπτώσεις που απαιτούν οι φίλες χώρες της Ασίας από τη Μόσχα για να αγοράσουν το ρωσικό πετρέλαιο με τον Βλάντιμιρ Πούτιν να έχει ζητήσει, από τους αξιωματούχους του να επανεξετάσουν το θέμα των χαμηλών τιμών που παρέχουν σε Πεκίνο και Νέο Δελχι..
Ο Αλεξάντερ Νόβακ, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, παραδέχτηκε ότι οι εκπτώσεις του αργού είναι «ο κύριος κίνδυνος» της ρωσικής οικονομίας καθώς τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύουν το 40% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού.
Πόσα χάνει η Ρωσία από το πετρέλαιο
Η Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών, ο στατιστικός βραχίονας του Αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας, προβλέπει ότι το Brent θα κυμανθεί μέσα στο 2023 στα 83 δολάρια το βαρέλι κατά μέσο όρο, μειωμένο κατά 18% σε σχέση με πέρυσι.
«Η λέξη «έκπτωση» είναι το βασικό αποτέλεσμα των κυρώσεων προς τη Ρωσία και μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αγνοήσει πλέον ο Πούτιν», δήλωσε ο Βίκτορ Κατονά, επικεφαλής αναλυτής αργού στον όμιλο εμπορευμάτων Kpler.
Πέρυσι, οι εκπτώσεις στέρησαν από τη Μόσχα περίπου 50 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου, που ισοδυναμεί με το 12% των προγραμματισμένων εσόδων της.
Η διαφορά της τιμής του Brent με το ρωσικό πετρέλαιο Urals είναι στα 35-40 δολάρια το βαρέλι, δηλαδή περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από ό,τι πριν από την εισβολή στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο.
Το ρωσικό πετρέλαιο υποχώρησε μετά την εισαγωγή του πλαφόν στα 60 δολάρια το βαρέλι στις 5 Δεκεμβρίου και επί του παρόντος διαπραγματεύεται στα 44 δολάρια, περίπου 48% χαμηλότερα από το Brent, σύμφωνα με τον πάροχο ενεργειακών δεδομένων Argus.
Επίσης είναι πολύ πιο κάτω από το επίπεδο των 70 δολαρίων που χρησιμοποιήθηκε ως βάση για τον προϋπολογισμό της Ρωσίας για το 2023, ο οποίος προβλέπει ήδη έλλειμμα 2% του ΑΕΠ.
Ο Μπεν Καχίλ, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών στις ΗΠΑ εκτιμά, ότι οι κυρώσεις της Δύσης θα συνεχίσουν να πλήττουν την οικονομία ακόμη και εάν ο όγκος των ρωσικών εξαγωγών αυξηθεί.
«Οι λίγοι εναπομείναντες σημαντικοί εισαγωγείς, όπως η Ινδία και η Κίνα, έχουν μεγάλη ισχύ στην αγορά και στερούν από το Κρεμλίνο περίπου 160 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα», σύμφωνα με τον Γκέοργ Ζάχμαν, ανώτερο συνεργάτη του think-tank Bruegel.
Τι επιλογές έχει η Μόσχα
Το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) που εδρεύει στο Ελσίνκι εκτιμά, ότι τα κέρδη της Ρωσίας από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων τον Δεκέμβριο του 2022 μειώθηκαν κατά 17% σε μηνιαία βάση, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον περασμένο Φεβρουάριο.
Αντίθετα, το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών δείχνει αύξηση 7,5% στα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο για την ίδια περίοδο, αντανακλώντας μια απώλεια 20% στην αξία του ρουβλιού τον περασμένο μήνα και έναν απροσδόκητο φόρο που επιβλήθηκε στην Gazprom.
Ο προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2023 προβλέπει μείωση 23% σε όλα τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε σύγκριση με το 2022, ενώ η Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου (KSE) εκτιμά ότι η μείωση θα μπορούσε να είναι διπλάσια.
Με βάση τα στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Οικονομικών, εάν η παραγωγή πετρελαίου μειωθεί κατά 7-8% σε σχέση με τα επίπεδα του 2022, κάτι που ο Αλεξάντερ Νόβαλ θεωρεί ότι είναι δυνατό, και η μέση τιμή των Urals είναι 50 δολάρια το βαρέλι, η Ρωσία θα στερηθεί το 23% των προβλεπόμενων εσόδων της από πετρέλαιο και φυσικό αέριο. για το 2023. Εάν το ρωσικό πετρέλαιο κυμανθεί κατά μέσο όρο στα 35 δολάρια, το έλλειμμα θα φτάσει το 45%.
Όμως η Ρωσία πρόκειται να δεχθεί ένα ακόμη πλήγμα στα έσοδά της τον επόμενο μήνα όταν οι G7 θα θέσουν σε ισχύ το πλαφόν και στα προϊόντα διύλισης πετρελαίου.
Η Κίνα και η Ινδία προτιμούν να αγοράζουν φθηνότερο ρωσικό αργό για να το διυλίσουν στα δικά τους εργοστάσια. Έτσι, η Ρωσία θα δυσκολευτεί να βρει νέες αγορές για κηροζίνη, ντίζελ και άλλα προϊόντα, ακόμη και σε χαμηλότερη τιμή, σύμφωνα με τον Κατονά της Kpler.
Παρά τις δυσοίωνες προοπτικές στην ενέργεια ωστόσο, η πτώση των εσόδων δεν πρόκειται να περιορίσει απαραίτητα την ικανότητα του Πούτιν να συνεχίσει τον πόλεμο.
Ακόμη κι άν αυτές οι προβλέψεις για το 2023 επαληθευτούν, ο Πούτιν μπορεί να καλύψει τις απώλειες και να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο από εσωτερικό δανεισμό , κυρίως από τις κρατικές τράπεζες και να χρησιμοποιήσει κρατικά περιουσιακά στοιχεία 148 δισεκ. δολαρίων ή να συνεχίσει να πουλά μετοχές σε κινεζικά γιουάν.
Όπως φαίνεται ο Πούτιν διατηρεί ακόμη ένα δίχτυ ασφαλείας στην ρωσική οικονομία. Το ερώτημα είναι «για πόσο ακόμη».