Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε κατά την έναρξη των συνομιλιών με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν στο Σότσι (Δευτέρα 4 Σεπτεμβρίου) ότι οι δυο τους έχουν ανεβάσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών σε ”πολύ καλό, υψηλό επίπεδο”.
Καλωσορίζοντας τον Ερντογάν, ο Πούτιν είπε ότι ελπίζει ότι θα ολοκληρώσουν σύντομα τις συνομιλίες για τη δημιουργία ενός «κόμβου» στην Τουρκία για τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και σημείωσε την πρόοδο στην κατασκευή του πυρηνικού σταθμού Ακούγιου (Akkuyu), λέγοντας ότι η Τουρκία είναι πλέον «πλήρες μέλος του η διεθνής λέσχη των πυρηνικών κρατών».
Ωστόσο, η μοίρα της συμφωνίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας παραμένει το κορυφαίο θέμα στην ατζέντα των δύο ηγετών: ο Ερντογάν είπε ότι ο διάδρομος εξαγωγής σιτηρών της Ουκρανίας θα ήταν το πιο σημαντικό θέμα στις συνομιλίες του με τον Πούτιν και ότι ένα θετικό μήνυμα μετά τη συνάντηση θα ήταν πολύ σημαντικό βήμα.
«Γνωρίζω ότι σκοπεύετε να θέσετε το θέμα της συμφωνίας για τα σιτηρά», είπε ο Πούτιν στον Ερντογάν κατά την τελετή υποδοχής. «Είμαστε ανοιχτοί σε διαπραγματεύσεις για αυτό το ζήτημα».
Ο Ερντογάν θέλει (πάλι) να μεσολαβήσει
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν θα προσπαθήσει να πείσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν να επιστρέψει στη συμφωνία εξαγωγής σιτηρών της Ουκρανίας που βοήθησε στην άμβλυνση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης, όταν οι δύο ηγέτες συναντηθούν στο θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας στο Σότσι τη Δευτέρα.
Η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία τον Ιούλιο - ένα χρόνο μετά τη μεσολάβηση από τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία - διαμαρτυρόμενη ότι οι δικές της εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων αντιμετώπιζαν εμπόδια και ότι δεν πήγαιναν αρκετά ουκρανικά σιτηρά σε χώρες που είχαν ανάγκη.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είπε ότι οι συνομιλίες με τον Ερντογάν, ο οποίος στο παρελθόν έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να πείσει τον Πούτιν να τηρήσει τη συμφωνία, θα πραγματοποιηθούν το μεσημέρι.
«Παίζουμε πρωταγωνιστικό ρόλο εδώ», δήλωσε ο επικεφαλής σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας του Ερντογάν, Ακίφ Τσαγκάται Κιλίτς, σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό κανάλι A-Haber.
«Είμαστε προσεκτικοί, αλλά ελπίζουμε να πετύχουμε».
Ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Μεχμέτ Σίμσεκ και ο Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν, διοικητής της κεντρικής τράπεζας, θα παραστούν στις συναντήσεις.
Αδιέξοδο και μπλόκο στις εξαγωγές
Η συμφωνία έχει ως στόχο να αρχίσουν και πάλι εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία προς τις παγκόσμιες αγορές μέσω της Μαύρης Θάλασσας και να ανασχεθεί η παγκόσμια επισιτιστική κρίση που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη είχε επιδεινωθεί.
Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι δύο από τους βασικούς παραγωγούς γεωργικών προϊόντων στον κόσμο και σημαντικοί παίκτες στις αγορές σιταριού, κριθαριού, καλαμποκιού, ελαιοκράμβης, κραμβέλαιου, ηλιόσπορου και ηλιελαίου.
Ο Πούτιν είπε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιστρέψει στη συμφωνία για τα σιτηρά, εάν η Δύση εκπληρώσει ένα ξεχωριστό μνημόνιο που συμφωνήθηκε ταυτόχρονα με τα Ηνωμένα Έθνη για τη διευκόλυνση των ρωσικών εξαγωγών τροφίμων και λιπασμάτων.
Ενώ οι ρωσικές εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων δεν υπόκεινται στις δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα είπε ότι οι περιορισμοί στις πληρωμές, τα logistics και τα ασφάλιστρα έχουν εμποδίσει τις εξαγωγές.
Πριν από τις συνομιλίες με τον Ερντογάν, Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωναν ότι η Ρωσία εξαπέλυσε αεροπορική επίθεση τη νύχτα σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια εξαγωγής σιτηρών της Ουκρανίας.
Πρόταση από τον ΟΗΕ
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε, ότι έστειλε στον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ «μια σειρά από συγκεκριμένες προτάσεις» με στόχο την αναβίωση της συμφωνίας.
Ένα από τα βασικά αιτήματα της Μόσχας είναι η επανασύνδεση της Ρωσικής Αγροτικής Τράπεζας στο σύστημα διεθνών πληρωμών SWIFT. Η ΕΕ το διέκοψε τον Ιούνιο του 2022 ως μέρος των σαρωτικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν, ως απάντηση στην εισβολή.
Η Ρωσία έχει αποκλείσει τα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας από τότε που εισέβαλε στη γείτονά της και απείλησε να αντιμετωπίσει όλα τα πλοία ως πιθανούς στρατιωτικούς στόχους μετά την αποχώρησή της από τη συμφωνία που υποστήριζε ο ΟΗΕ, η οποία επέτρεψε στην Ουκρανία να εξάγει δεκάδες εκατομμύρια μετρικούς τόνους προϊόντων το προηγούμενο διάστημα.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Η Ρωσία συζητά επίσης μια πρωτοβουλία Πούτιν, που έχει ως στόχο να προμηθεύσει με έως και 1 εκατομμύριο τόνους ρωσικών σιτηρών την Τουρκία σε μειωμένες τιμές για μεταγενέστερη επεξεργασία σε τουρκικά εργοστάσια και για αποστολή σε χώρες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Για τη Ρωσία, ο Ερντογάν είναι βασικός μεσολαβητής και αποδεκτός προσωπικά από τον Πούτιν. Ωστόσο, η σημερινή θα είναι η πρώτη τους προσωπική συνάντηση από τον Οκτώβριο΄του 2022.