Υπάρχουν σημεία καμπής στην παγκόσμια ιστορία που αλλάζουν για πάντα τη μορφή του κόσμου, όπως τον γνωρίζαμε έως τότε. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πτώση του τείχους του Βερολίνου το 1989, που οδήγησε στην πλήρη αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου status quo που ίσχυε έως τότε. Μην αμφιβάλετε ότι ο κόσμος θα μοιάζει πολύ διαφορετικός μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και θα οδηγήσει σε τεκτονικές αλλαγές στη νέα τάξη πραγμάτων.
Η Ευρώπη επί 77 χρόνια έζησε την μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης, ευημερίας και ανεμελιάς που υπήρξε ποτέ στην ιστορία της. Ελάχιστοι κάτοικοί της μπορούν να θυμηθούν σήμερα πραγματικές εικόνες πολέμου και ακόμα λιγότεροι εν ζωή ευρωπαίοι συμμετείχαν ενεργά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή η μακρά περίοδος ειρήνης κι ευημερίας εκτόξευσε το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της Ευρώπης και έθεσε τη βάση για το εύρωστο κοινωνικό κράτος που χτίστηκε στην Δυτική Ευρώπη.
Η περίοδος ανεμελιάς και ηρεμίας έπαψε πλέον να υπάρχει. Η Ρωσία απέδειξε ότι τα πάντα είναι πλέον δυνατά και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει και το πλέον απίθανο σενάριο, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται σήμερα. Ποιος θα μπορούσε να αποκλείσει π.χ. ότι η πολύ μεγαλύτερη δύναμη από τη Ρωσία (στρατιωτικά και κυρίως οικονομικά) και βασικός αντίπαλος των ΗΠΑ, η Κίνα, δεν θα επιχειρήσει κάτι αντίστοιχο στην Ταϊβάν ή ότι π.χ. το Μεξικό δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει μια στρατιωτική συμμαχία με την Ρωσία ή την Κίνα, μεταφέροντας βαλλιστικούς πυραύλους στα σύνορα των ΗΠΑ. Το παγκόσμιο status quo έχει διασαλευθεί έντονα και το διεθνές δίκαιο δεν αποτελεί πλέον το σημείο αναφοράς για τα πιο επιθετικά και φιλόδοξα καθεστώτα του κόσμου.
Οι οικονομικές κυρώσεις που επιβάλλονται από Ευρώπη και ΗΠΑ σε ρωσικές τράπεζες και επιχειρήσεις είναι ισοπεδωτικές. Δεν θα κάμψουν μάλλον όμως τον Πούτιν, ο οποίος έχει προετοιμαστεί μεθοδικά εδώ και χρόνια γι’ αυτό.
Έχει φροντίσει να μαζέψει αποθεματικά συναλλάγματος στην Ρωσική Κεντρική Τράπεζα άνω των 640 δις δολαρίων και σε αυτό βοήθησαν πολύ και οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου τον τελευταίο χρόνο, που οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πλήρωσαν οικειοθελώς.
Ταυτόχρονα έχει φροντίσει να μαζέψει αποθέματα χρυσού άνω των 120 δις δολαρίων και να δημιουργήσει την πλατφόρμα επεξεργασίας διεθνών πληρωμών MIR, ως αντικατάσταση του διεθνούς συστήματος SWIFT, από το οποίο ενδέχεται να αποκλειστεί η Ρωσία με τις οικονομικές κυρώσεις.
Από το διάγγελμα Πούτιν, με το οποίο ανακοίνωσε την εισβολή στην Ουκρανία, φάνηκε ότι επιδιώκει την μερική αναβίωση την Σοβιετικής Ένωσης. Μπορεί αυτό να ακούγεται τόσο εξωπραγματικό στην σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα, όσο το να επεδίωκε η Αγγλία να επανασυστήσει στις μέρες μας την Βρετανική Αυτοκρατορία!
Ο πραγματικός σκοπός του όμως μάλλον είναι να μπορέσει (από θέση ισχύος και με ισχυρά διαπραγματευτικά όπλα) να επαναδιαπραγματευτεί με τους Δυτικούς την σφαίρα επιρροής της Ρωσίας στην Ευρώπη (οι οποίοι είχαν προσπαθήσει με εμφατικό τρόπο να ταπεινώσουν την Ρωσία τη δεκαετία του 1990, όταν αυτή βρισκόταν σε μια τεράστια οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ). Να υπογράψει μαζί τους δηλαδή (έστω και υπογείως) μια νέα «Συμφωνία της Γιάλτας» (η συμφωνία που διαμόρφωσε το 1945 τις σφαίρες επιρροής των μεγάλων δυνάμεων στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο).
Αυτό το σημείο καμπής στην παγκόσμια ιστορία ίσως αποδειχθεί ιστορική ευκαιρία και για την μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής ’Ένωσης σε έναν ισχυρότερο γεωπολιτικό παίκτη. Οι σοβαρές και στρατηγικού χαρακτήρα αποφάσεις στην Ε.Ε. λαμβάνονται πολύ αργά και μετά από πολυετή ζύμωση μεταξύ των κρατών/μελών.
Σε περιόδους όμως κρίσεως, ο χρόνος αυτός συμπυκνώνεται και μειώνεται σημαντικά. Αυτό συνέβη και με τον κορονοϊό, ο οποίος οδήγησε στην δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, με κοινό δανεισμό/χρέος όλων των κρατών/μελών (ευρώ-ομόλογα δηλαδή), κάτι παντελώς αδιανόητο για την Γερμανία μέχρι πριν την πανδημία.
Το ίδιο πιθανόν να συμβεί με την δημιουργία κάποιου είδους κοινής στρατιωτικής άμυνας στην Ε.Ε., ως αντίδραση στην ρωσική απειλή προς τα κράτη/μέλη της Ανατολικής Ευρώπης. Το ίδιο μάλλον θα συμβεί και με την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. και την σταδιακή απεξάρτηση της από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Όλα αυτά θα συμβούν βεβαίως στα πλαίσια ενός ισχυρότερου και πιο ενεργού ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ, που ο Εμμανουέλ Μακρόν είχε χαρακτηρίσει παλαιότερα ως «εγκεφαλικά νεκρό», αποκτά ξανά ρόλο και σκοπό ύπαρξης. Ήδη κράτη όπως η Σουηδία και η Φινλανδία εξετάζουν την είσοδο τους ως μέλη στο ΝΑΤΟ, νιώθοντας πλέον την απειλή κοντά στα σύνορά τους. Πριν λίγες μόνο μέρες η μικρή Φινλανδία παρήγγειλε 64 σύγχρονα αμερικανικά αεροσκάφη 5ης γενιάς F-35!
Το επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι δύσκολο κι επικίνδυνο, κυρίως για τον ουκρανικό λαό, αλλά και για την Ευρώπη γενικότερα, που μπαίνει σε αχαρτογράφητα και φουρτουνιασμένα νερά. Οι τιμές της ενέργειας θα εκτοξευτούν ακόμα περισσότερο και ο πληθωρισμός θα ανέβει ψηλότερα. Τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα θα πιεστούν πολύ και θα φτάσουν στα όρια επιβίωσής τους. Είναι υποχρέωση της Ε.Ε. να λάβει μέτρα για την ελάφρυνση του βάρους στους ευρωπαίους πολίτες.
Κάθε φορά που η ιστορία ξαναγράφεται μεγάλος αριθμός ανθρώπων υποφέρουν. Ας ελπίσουμε η περίοδος της δοκιμασίας να κρατήσει λίγο και η νέα σελίδα της ιστορίας που γράφεται να μην περιλαμβάνει ακόμα μεγαλύτερες συμφορές και πολέμους.
Διότι, οι άνθρωποι δεν έχουν μάθει να διδάσκονται από την ιστορία. Κι όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται συνήθως ως φάρσα…