Ρωσο-ουκρανική κρίση και οι δύσκολες εξισώσεις για την ΕλλάΤην αναγνώριση της ανεξαρτησίας Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ (Дoне́цк – Луганск) από τη Ρωσία θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω ως κορυφαίο στρατήγημα, που ”άδειασε ” όλο το δυτικό αφήγημα. Αν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία πριν την αναγνώριση της ανεξαρτησίας Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ θα τελούσε εν αδίκω. Γι αυτό και δεν το έκανε. Όμως, μετά την αναγνώριση, ”δικαιούται” να βοηθήσει, ως εγγυήτρια ή αμυνόμενη πλέον, αν χρειαστεί, τις ως άνω ανεξάρτητες περιοχές, από τυχόν επιθέσεις της Ουκρανίας και όσων την συνδράμουν.
Αυτό ωστόσο μας θυμίζει κάτι παρόμοιο που έκανε η Τουρκία το 1939 για να πάρει την Αλεξανδρέττα από τη Συρία και δυστυχώς το 1974 με την Κύπρο.
Σαφώς το όλο θέμα μπορούμε να το δούμε και ως αντανάκλαση της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας από τους Δυτικούς, με συνέπειες που τους γυρίζουν μπούμερανγκ σήμερα στην Ουκρανία, αφού η Ρωσία χρησιμοποιεί τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν κι αυτοί για να διαλύσουν τη Γιουγκοσλαβία.
Όμως, με αυτές τις εξελίξεις ”οι καμπάνες χτυπούν και για μας”, αν ό μη γένοιτο συμβεί κάτι παρόμοιο στο μέλλον στη Θράκη με αίτημα αυτονομίας, αναγνώριση από Τουρκία, ανοχή του ΝΑΤΟ, αφού είμαστε σύμμαχοι με την Τουρκία (sic) και τη δημιουργία περιοχής ΕΟΖ ( Ειδικής Οικονομικής Ζώνης), πρωτίστως για αλλότρια συμφέροντα.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε και το θέμα της Αλεξανδρούπολης, που ίσως δεν θα χρησιμοποιηθεί από τους Αμερικανούς ως βάση φόβητρο κατά της Άγκυρας, αλλά τελικά ως περιοχή εγγύησης και σταθερότητας (μαξιλάρι) της Θρακικής ΕΟΖ, μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας.
Το ίδιο καθεστώς δρομολογεί και απευχόμαστε να δημιουργηθεί στο Αιγαίο, στα νησιά μας που πιέζει η Τουρκία για αποστρατικοποίηση.
Ο παράγοντας LNG
Αναφορικά με το ενεργειακό που σαφώς είναι ο πρωταγωνιστής της παρούσας κρίσης: Η προσφορά LNG ( Liquefied natural gas - υγροποιημένο φυσικό αέριο), αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2040. Οπότε η ζήτηση για πλοία που θα μεταφέρουν το καύσιμο αυτό θα εκτοξευτεί. Καθόλου τυχαίο που οι Έλληνες εφοπλιστές τα τελευταία χρόνια έχουν στρέψει σε αγορές πλοίων μεταφοράς LNG.
Το LNG, αποτελείται κυρίως από μεθάνιο, που συγκριτικά με τα συμβατικά καύσιμα μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 20-30%. Οι εκπομπές οξειδίων του θείου (SOx) είναι μηδενικές, ενώ οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx) αρκετά περιορισμένες και ως εκ τούτου θεωρείται οικολογικό , αν και ακριβότερο του αερίου αγωγών. Ήδη, οι εταιρείες που αγοράζουν πλοία μεταφοράς LNG εξασφαλίζουν πολυετείς ναυλώσεις. Εφόσον υπάρχουν επαρκή διαθέσιμα αποθέματα LNG, οι μεταφορείς του (και φυσικά οι Έλληνες) επενδύουν σε αυτό.
Η διαμοίραση της αγοράς LNG (από HΠΑ, λοιπές χώρες) και φυσικού αερίου αγωγών (από Ρωσία κ.ά), θα φέρει και την άμεση εκτόνωση της κρίσης στην Ουκρανία όταν αυτή επιτευχθεί με μια win - win κατάσταση μεταξύ των μεγάλων ενεργειακών παικτών.
Εν τω μεταξύ, η Αίγυπτος υπερπολλαπλασίασε τις εξαγωγές της LNG σε Τουρκία και Κίνα. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πάρει πράσινη καλωδιακή ενέργεια από την Αίγυπτο και η Ελληνικών συμφερόντων ναυτιλία, θα ωφεληθεί.
Εν κατακλείδι, προβολή σημαίας και επίδειξη δύναμης των μεγάλων δυνάμεων έγινε. Όπλα πουλήθηκαν, κινήσεις γεωπολιτικής έγιναν και γίνονται στη διεθνή σκακιέρα, με αφορμή εν προκειμένω το ενεργειακό.
Η επιστροφή του ασώτου
Ο Μακιαβέλι με το έργο του il principe/ ο ηγεμών, έξι αιώνες μετά και πάλι θριάμβευσε. Το ερώτημα είναι, αν μετά απ′ όλα αυτά, ωφελούνται οι λαοί, ή απλά τα ανθρώπινα δικαιώματα και η Δημοκρατία χρησιμοποιούνται ως άλλοθι και μανδύας οικονομικών συμφερόντων των μεγάλων και μόνον.
Παραφράζοντας τη γνωστή παραβολή του ασώτου: ” Όπου πατέρας, λέγε Δύση, όπου καλό παιδί λέγε Ελλάδα και όπου άσωτος - ο οποίος συγχωρείται και ο πατέρας θυσιάζει υπέρ του, το μόσχο το σιτευτό - λέγε Τουρκία ”.
Σαφώς και αυτός ο κόσμος των συμφερόντων, της δύναμης, της εξουσίας, της διπλοπροσωπίας δεν θ′ αλλάξει ποτέ, ή τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Συνήθως το κακό, έρχεται μεταμφιεσμένο με ”καλές” προθέσεις. Η ιστορία είναι ζωντανό δυναμικό φαινόμενο και όχι στάσιμη ή απλά παρελθόν.
Γι΄αυτό και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Τουρκία, κατεξοχήν και διαχρονικά ως χώρα είναι ο «Επιτήδειος Ουδέτερος» ( βλ.Frank Weber, εκδ. ΓΕΣ 1985 ) και του δόγματος «σύμμαχός μου είναι ο χρόνος και η υπομονή» (βλ. σχετ. Λέων Τολστόι война и мир/ Πόλεμος & Ειρήνη) και γι′ αυτό δεν αντιδρά όπως αναμένουν οι αναλυτές της Δύσης.
Τουναντίον, ως sui generis / ιδιόμορφη, έχει αντιδράσεις – που φαίνονται «απρόβλεπτες και εκτός λογικής» για τους πολλούς – πλην όμως πλήρως αναμενόμενες για τους γνώστες.
Μας συμφέρει ο Ερντογάν;
Τα ελάχιστα αντιπολιτευόμενα Τουρκικά ΜΜΕ προωθούν αξιολογήσεις αμφισβήτησης του Προέδρου Ερντογάν, ως βεβαιότητες κατάρρευσής του.
Οι Κεμαλιστές από μόνοι τους δεν μπορούν να εκλέξουν Πρόεδρο, οπότε ο άνθρωπος που συγκεντρώνει απογοητευμένους Ερντογανικούς και την ανοχή της αντιπολίτευσης είναι ο Μπαμπατζάν. Πρόσωπο που προωθεί η Γερμανία και γενικά χαίρει εκτίμησης στη Δύση, θεωρώντας πως θα φέρει την Τουρκία πιο κοντά σε αυτή, συμβάλλοντας στην αποκατάσταση του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ποιος θα συνέφερε την Ελλάδα να ηγείται στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου;
Υπενθυμίζω πως η χώρα μας έχει δεινοπαθήσει από το 1922, 1955, 1964, 1974, 1996, με τις δράσεις των Ρεπουμπλικάνων / Δημοκρατικών Κεμαλιστών.
Μεταξύ δύο «κακών», στην παρούσα προτιμώ απέναντι τον Πρόεδρο Ερντογάν, που ασχέτως τι λένε οι “απροβλεπτο-λάγνοι”, πιστεύω πως είναι πλήρως προβλέψιμος και αντιμετωπίσιμος, αν μελετάς τον αξιακό του κώδικα και αντιδράς σωστά και όχι με υπεροψία/ απαξία, διότι τότε θα χάσεις.
Αν εκλεγεί Πρόεδρος από την ενωμένη αντιπολίτευση, η Τουρκία αφενός θα ανακάμψει εσωτερικά, κοινωνικά, αφετέρου θα γίνει πάλι primus ante pares / πρώτη μεταξύ ίσων, στη δυτική συμμαχία, εις βάρος των συμφερόντων της Ελλάδας.
Γνωρίζουμε και προβλέπουμε πλέον τον Πρόεδρο Ερντογάν, ελπίζοντας να τον διαχειριστούμε καλύτερα, από την άγνωστη πολιτική των αντιπάλων του, που έχουν μόνο δυναμικές προτάσεις άμεσης ρήξης με τη χώρα μας.
Οι εκτιμήσεις της Τουρκικής αντιπολίτευσης που κάποιοι θεωρούν βεβαιότητες, δεν είναι ακόμα τόσο κατασταλαγμένες, ενώ σίγουρα θα τα βρούμε μπροστά μας. Καλό θα ήταν να μην κατευνάζεται η Ελληνική κοινή γνώμη με φαντασιακά σενάρια επίλυσης διαφορών, γιατί απλά δεν συγκλίνουν κάπου για να λυθούν.
Αποστρατικοποίηση των νησιών και η ιστορία
Όσον αφορά τους ισχυρισμούς της Τουρκίας για αποστρατικοποίηση των νησιών καλό είναι να γνωρίζει η Ελληνική κοινή γνώμη δεν είναι πρώτη φορά που η Άγκυρα εγείρει αξιώσεις αποστρατικοποίησης των νησιών του Ανατολικού και Βορείου Αιγαίου, αμφισβητώντας παράλληλα την Ελληνική κυριαρχία στα πλαίσια του αναθεωρητικού δόγματος της γαλάζιας πατρίδας/ mavi vatan, το θέμα έχει προϊστορία.
Αφενός, η Τουρκία εξ αρχής θεώρησε ότι έπεσε θύμα των συμμάχων της Ελλάδας, ούσα η ίδια σε αδυναμία το 1923 (Συνθήκη Λωζάνης), αφετέρου έθετε το θέμα συχνά (1955, 1964) και από το 1996 μονίμως, με τη λίστα Egemenligi Anlasmalarla Yunanistan’a Devredilmemis Ada Adacιkve Kayalιklar», δηλαδή «νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες».
Η λίστα φέρεται να περιλαμβάνει 152 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου και Κρητικού Πελάγους, τα οποία η Τουρκία επεδίωκε να «γκριζάρει» στο πλαίσιο των νέο-οθωμανικών σχεδιασμών του προέδρου Ερντογάν, αλλά ήδη διεκδικεί, μέσω της αποστρατικοποίησή τους. Η Ίμβρος και η Τένεδος, παραχωρήθηκαν στην Τουρκία - με ελληνικό πληθυσμό στο σύνολό τους- επειδή βρίσκονταν στην είσοδο των Στενών των Δαρδανελίων. Η Συνθήκη της Λωζάνης προέβλεπε την πλήρη αποστρατικοποίησή τους, μαζί με τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη.
Όμως, το 1936 με τη Συνθήκη του Μοντρέ, η Τουρκία πέτυχε ν’ αλλάξει το καθεστώς των Στενών, προχωρώντας στον άμεσο επανεξοπλίσμό τους. Σε άμεση αντίκρουση, προέβη η Ελλάδα, με εξοπλισμό της Λήμνου και της Σαμοθράκης.
Επομένως, νομικά κρίνοντας και ερμηνεύοντας, η Τουρκική απαίτηση για αποστρατικοποίηση των δύο ελληνικών νησιών του Β.Α. Αιγαίου, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης, αποτελεί αυθαίρετη ερμηνεία, εφόσον είναι σε ισχύ η Συνθήκη του Μοντρέ ( legis specialis derogat legis generalis ) με την οποία στρατιωτικοποιήθηκαν τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος από τους Τούρκους.
Άρα για λόγους αμοιβαιότητας , ορθώς η Ελλάδα τα έχει στρατικοποιημένα. Κάτι που τότε αποδέχθηκε συναινετικά η Τουρκία δια του πρέσβη της στην Αθήνα, Ρουσέν Εσρέφ.
Περαιτέρω όμως και επικουρικά, συντρέχει και το άρθρο 51 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ ”περί νόμιμης άμυνας”, όταν έχουν προηγηθεί η Κύπρος (1974), τα Ίμια ( 1966) και διατηρείται ενεργή αποβατική στρατιά Αιγαίου στα παραλία της Μ. Ασίας.
Η καταχρηστική αμφισβήτηση της ελληνικότητας των νησιών Χίου, Λέσβου, Σάμου και Ικαρίας, ομοίως δεν ευσταθεί, αφού τα νησιά αυτά έχουν ρητά κατοχυρωθεί στην ελληνική επικράτεια με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923).
Ομοίως και σύμφωνα με το άρθρο 15 της Συνθήκης της Λωζάνης, η Τουρκία παραιτήθηκε , υπέρ της Ιταλίας , επί της κυριαρχίας της στα Δωδεκάνησα (Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Σύμη, Κω), καθώς και των εξαρτωμένων νησίδων τους , συμπεριλαμβανομένου του Καστελόριζου.
Το καθεστώς των Δωδεκανήσων, ορίστηκε αμετάκλητα με τη Συνθήκη των Παρισίων (1947, άρθρο 14, στην οποία η Τουρκία δεν ήταν συμβαλλόμενη ), όπου η Ιταλία εκχώρησε στην Ελλάδα την πλήρη κυριαρχία της στα Δωδεκάνησα (Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Λειψούς, Σύμη, Κω και Καστελλόριζο) μετά των παρακειμένων νησίδων.
Τέλος, στα άρθρα 16 και 12, της Συνθήκης της Λωζάνης, η Τουρκία ρητά παραιτήθηκε από κάθε διεκδίκηση των νησιών και των νησίδων πέραν των τριών ναυτικών μιλίων απ’ τις ανατολικές ακτές της.
Επομένως οι ισχυρισμοί της Τουρκίας δεν εδράζονται επι κειμένου διεθνούς συμβάσεως, αλλά αποτελούν αυθαίρετες ερμηνείες πέραν κάθε νομιμότητας και ως εκ τούτου απορριπτέες και μη δεκτικές οποιασδήποτε συζήτησης.
Όλα αυτά σε συνδυασμό με τις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις και την αναδιάταξη των ισορροπιών ισχύος αποτελούν δύσκολες εξισώσεις που θέλουν ομόνοια, γνώση, κατανόηση και αποτροπή υλοποίησης των δυσμενών σεναρίων εις βάρος της χώρας μας.