Με την προσφυγική κρίση να βρίσκεται στο «μικροσκόπιο» των διεθνών ΜΜΕ, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, ο οποίος μαίνεται από την άνοιξη του 2011, συγκεντρώνει εκ νέου πάνω του τα φώτα της επικαιρότητας- ειδικά μετά τις αναφορές περί αυξανόμενης ρωσικής εμπλοκής, που προκαλούν προβληματισμούς στη Δύση.
Πρόσφατες αναφορές και εικόνες από τη Συρία φέρονται να υποδεικνύουν ότι το Κρεμλίνο εντείνει την παρουσία/ εμπλοκή του στον εμφύλιο, στηρίζοντας το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ: Ειδικότερα, λογαριασμός στο Twitter που συνδέεται με το Μέτωπο Αλ Νόσρα (συνδέεται με την Αλ Κάιντα) δημοσιοποίησε τέσσερις φωτογραφίες φερόμενων ρωσικών αεροσκαφών, περιλαμβανομένου ενός πιθανού SU-34 και ενός drone. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο account, τα αεροσκάφη εθεάθησαν πάνω από την επαρχία Ιντλίμπ, που έχει γίνει θέατρο σκληρών μαχών. Σημειώνεται πως πρόσφατα το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Fars ανέφερε ότι αεροσκάφη βομβάρδισαν «κέντρα συγκέντρωσης τρομοκρατών» στην επαρχία, με αποτέλεσμα τον θάνατο μαχητών του Μετώπου Αλ Νόσρα και την καταστροφή οχημάτων τους. Επίσης, προσφάτως (τέλη Αυγούστου) το YNET (με έδρα την Ιερουσαλήμ) είχε δημοσιοποιήσει ανάλυση με τίτλο «Ρωσικά αεροσκάφη στους συριακούς ουρανούς», όπου αναφερόταν ότι Ρώσοι πιλότοι αναμένεται να αρχίσουν να καταφθάνουν στη Συρία τις προσεχείς ημέρες, για να πιλοτάρουν μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα εναντίον δυνάμεων του ISIS και των αντικαθεστωτικών.
Όπως σημειώνεται στην αναφορά, η οποία επικαλείται Δυτικούς διπλωμάτες, ρωσική δύναμη έχει ήδη καταφθάσει στη χώρα και εγκατασταθεί σε αεροπορική βάση που ελέγχεται από το καθεστώς Άσαντ, που βρίσκεται κοντά στη Δαμασκό. «Τις επόμενες εβδομάδες χιλιάδες Ρώσοι στρατιωτικοί αναμένεατι να φτάσουν στη Συρία, περιλαμβανομένων συμβούλων, εκπαιδευτών, προσωπικού επιμελητείας, τεχνικών κ.α.» σημειώνεται, ενώ επισημαίνεται ότι προηγούμενες αναφορές έκαναν λόγο για συνομιλίες για αγορά ενός «πακέτου» μαχητικών MiG-29 στις ένοπλες δυνάμεις του Άσαντ, καθώς και Yak-130 (εκπαιδευτικά αεροσκάφη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και εναντίον στόχων εδάφους).
Σε σχετικό δημοσίευμα της Washington Post αναφέρεται πως η παρουσία ρωσικών αεροσκαφών στους ουρανούς της Συρίας, όπου λαμβάνει χώρα η αεροπορική εκστρατεία εναντίον του ISIS από συνασπισμό του οποίου ηγούνται οι ΗΠΑ, θα καταστήσει ακόμα πιο περίπλοκη τη διαχείριση του εναερίου χώρου. Ερωτηθείσα σχετικά, εκπρόσωπος του Πενταγώνου είπε ότι δεν υπάρχουν πληροφορίες, ωστόσο σε δημοσίευμα του Daily Beast αναφέρεται ότι το Πεντάγωνο παρουσιάζεται ιδιαίτερα «μυστικοπαθές» όσον αφορά στα περί ενισχυμένης ρωσικής παρουσίας στη Συρία- καθώς και ότι σε βίντεο εμφανίζονται ρωσικά οχήματα (BTR-82A) και ακούγονται ομιλίες στα ρωσικά.
Υπενθυμίζεται ότι οι δεσμοί της Συρίας (καθεστώς Άσαντ) με τη Ρωσία είναι στενοί, με τη Ρωσία να διατηρεί ναυτική βάση στην Ταρτούς. Επίσης, έχει θεαθεί νέος ρωσικός εξοπλισμός στη Λατάκια, ενώ υπάρχουν νέες αναφορές περί νέας ρωσικής στρατιωτικής βάσης στη Τζάμπλα. Τον Οκτώβριο του 2014, αντικαθεστωτικοί μαχητές κατέλαβαν κοινό (συριακό- ρωσικό) κέντρο επικοινωνιών/ πληροφοριών που παρακολουθούσε τηλεπικοινωνίες (signals intelligence). Σημειώνεται ακόμα ότι το blog Oryx, που παρακολουθεί τον στρατιωτικό εξοπλισμό και τη δραστηριότητα στην περιοχή, έχει προβεί σε αναφορές περί παρουσίας νεότερου ρωσικού εξοπλισμού στη Συρία, από ΤΟΜΑ (τεθωρακισμένα οχήματα μάχης) μέχρι πολυβόλα, καθώς και Ρώσων στρατιωτικών που τον χειρίζονται. Επίσης, στα τέλη του Αυγούστου είχε αναφερθεί η παρουσία του ρωσικού πολεμικού (αποβατικές επιχειρήσεις) «Νικολάι Φιλιτσένκοφ» στον Βόσπορο, που φαινόταν βαριά φορτωμένο.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της Telegraph, το οποίο επικαλείται ανώνυμους Αμερικανούς αξιωματούχους, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν στήσει πύργο ελέγχου και μεταφέρει προκάτ κτίρια για τη στέγαση μέχρι 1.000 ατόμων σε αεροδρόμιο κοντά στη Λατάκια, ενώ, η ρωσική κυβέρνηση φέρεται να έχει ζητήσει άδειες για πτήση στρατιωτικών μεταγωγικών πάνω από γειτονικές χώρες μέσα στον Σεπτέμβριο. Παράλληλα, δημοσίευμα των New York Times κάνει λόγο για αποστολή ρωσικής «αρχικής» δύναμης στη Συρία και τη μεταφορά προκάτ εγκαταστάσεων για «εκατοντάδες» άτομα.
Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη φημολογία έκανε τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, Τζον Κέρι, να επικοινωνήσει το Σάββατο με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, για να εκφράσει τη θέση των ΗΠΑ ότι περαιτέρω ρωσική εμπλοκή στον εμφύλιο στη χώρα θα επιδείνωνε τα πράγματα για τους αμάχους και τις δυνάμεις που μάχονται κατά του ISIS, αυξάνοντας τις προσφυγικές ροές. Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζος Έρνεστ, δήλωσε την Πέμπτη ότι «σε γενικές γραμμές, οποιαδήποτε στρατιωτική υποστήριξη στο καθεστώς Άσαντ για κάθε σκοπό, είτε με τη μορφή στρατιωτικού προσωπικού, αεροσκαφών, προμηθειών, όπλων ή χρηματοδότησης, είναι αποσταθεροποιητική και αντιπαραγωγική». Υπενθυμίζεται επίσης ότι πρόσφατα ο Ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν, εξέφρασε απόψεις περί της ανάγκης για «πρόωρες εκλογές» στη Συρία και συμμετοχή «υγιών» στοιχείων της συριακής αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση, καθώς και για ανάγκη δημιουργίας μιας διεθνούς συμμαχίας κατά της τρομοκρατίας. Παράλληλα, χαρακτήρισε «μέχρι τώρα, πρ» τις συζητήσεις περί άμεσης στρατιωτικής επέμβασης. «Να πούμε ότι είμαστε έτοιμοι να κάνουμε κάτι τέτοιο σήμερα- προς το παρόν είναι πρόωρο να μιλάμε για κάτι τέτοιο. Αλλά δίνουμε ήδη στη Συρία σημαντική βοήθεια, με εξοπλισμό και εκπαίδευση στρατιωτών, με τα όπλα μας» είπε ο Ρώσος πρόεδρος σε οικονομικό φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ.
Τέσσερα χρόνια εμφυλίου στη Συρία
Υπενθυμίζεται ότι ο εμφύλιος στη χώρα άρχισε την άνοιξη του 2011, στο ευρύτερο πλαίσιο της «Αραβικής Άνοιξης», με διαδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος του προέδρου Άσαντ, με την κυβέρνηση να αντιδρά βίαια. Η αντιπαράθεση επιδεινώθηκε, λαμβάνοντας διαστάσεις εμφυλίου.
Οι βασικές παρατάξεις που συμμετέχουν είναι τέσσερις: Το καθεστώς Άσαντ, η αντιπολίτευση, το ISIS και οι κουρδικές δυνάμεις στη Ροζάβα, ενώ υπάρχει και δραστηριότητα άλλων δυνάμεων, όπως το Μέτωπο Αλ Νόσρα και η Χεζμπολά, που συνδράμει το καθεστώς Άσαντ (σημειώνεται ότι ένας από τους σταθερότερους συμμάχους του Άσαντ είναι το σιιτικό Ιράν). Κατά καιρούς έχουν αναφερθεί εγκλήματα πολέμου, καθώς και χρήση χημικών όπλων. Πάνω από 7,6 εκατομμύρια Σύριοι έχουν εκτοπιστεί, με περίπου 4 εκατ. να έχουν πάρει τον δρόμο της προσφυγιάς σε άλλες χώρες. Μεγάλο κομμάτι της χώρας βρίσκεται τον έλεγχο του ISIS, που δραστηριοποιείται επίσης και στο Ιράκ, ωστόσο τα δεδομένα και η έκβαση της σύγκρουσης μεταβάλλονται με ραγδαίο ρυθμό. Στο πλαίσιο του συριακού εμφυλίου έχουν πραγματοποιηθεί στρατιωτικά πλήγματα από τον συνασπισμό κατά του ISIS υπό τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, την Τουρκία και την Ιορδανία, ενώ οι συγκρούσεις σε κάποιες περιπτώσεις έχουν επεκταθεί και στον Λίβανο. Σημαντική είναι και η συμμετοχή του Ιράν, που στηρίζει το καθεστώς Άσαντ τεχνικά, επιμελητειακά και στρατιωτικά (εκπαιδεύοντας τις δυνάμεις του και με κάποιες μάχιμες δυνάμεις).
Όσον αφορά στους νεκρούς, το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκανε τον Απρίλιο λόγο για 310.000, τη στιγμή που έναν χρόνο πριν υπολόγιζε 162.000- και άλλον έναν χρόνο πριν, οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ ήταν 70.000 νεκροί.