Συνεχίζεται χωρίς ενδείξεις αποκλιμάκωσης η διελκυστίνδα μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας όσον αφορά στην αγορά των ρωσικών S-400 και το μπλοκάρισμα της προμήθειας των F-35- με τις ΗΠΑ να αποσαφηνίζουν πως πρόκειται για ένα θέμα όπου η επιλογή είναι μεταξύ «άσπρου- μαύρου» και δεν υπάρχουν περιθώρια «μέσης λύσης».
Η Τουρκία ανακοίνωσε την Τρίτη πως το ψήφισμα της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, με την οποία καταδικάζεται η αγορά των S-400 και ζητείται η επιβολή κυρώσεων είναι απαράδεκτα απειλητική. Υπενθυμίζεται πως οι σχέσεις μεταξύ των δύο μελών του ΝΑΤΟ είναι τεταμένες σε διάφορους τομείς, από την αγορά των S-400 μέχρι την κράτηση μελών του αμερικανικού προξενικού προσωπικού στην Τουρκία και διαφορετικές στρατηγικές σχετικά με τη Ρωσία και το Ιράν. Η αντιπαράθεση αυτή εμπεριέχει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων από τις ΗΠΑ, που θα είχαν δυσμενείς επιπτώσεις για την τουρκική οικονομία, που ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες- ενώ παράλληλα θα ενέτειναν τις αμφιβολίες σχετικά με το ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
-Ποια μαχητικά φέρεται να εξετάζει η Τουρκία εάν τελικά δεν πάρει τα F-35
Το ψήφισμα είχε παρουσιαστεί τον Μάιο, με τίτλο «Expressing concern for the United States-Turkey alliance» (Εκφράζοντας προβληματισμούς για τη συμμαχία ΗΠΑ- Τουρκίας) και πέρασε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων τη Δευτέρα. Με αυτό απαιτείται από την Τουρκία να ακυρώσει την αγορά των S-400 και ζητείται η επιβολή κυρώσεων εάν αποδεχτεί την παράδοσή της, που μπορεί να αρχίσει από τον Ιούλιο. Αυτό, σύμφωνα με το ψήφισμα, θα υπονόμευε τη Συμμαχία.
Απαντώντας, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι η η εξωτερική πολιτική της χώρας και το σύστημα δικαιοσύνης της δυσφημούνται από «άδικους» και «αβάσιμους» ισχυρισμούς στο ψήφισμα. «Είναι απαράδεκτο να λαμβάνονται αποφάσεις που δεν εξυπηρετούν την αύξηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, που συνεχίζουν να διατηρούν τη ρητορική των απειλών και των κυρώσεων στην ατζέντα και που θέτουν διάφορες τεχνητές προθεσμίες» συμπληρώνεται.
«Δεν υπάρχει μέση οδός»
Η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί να επιτύχει ισορροπία στις σχέσεις της με τη Δύση και με τη Ρωσία, με την οποία έχει στενούς δεσμούς στον χώρο της ενέργειας, ενώ επίσης συνεργάζονται στη Συρία. Επίσης, οι ΗΠΑ πιέζουν την Τουρκία (καθώς και άλλες χώρες) προκειμένου να συμβάλουν στην απομόνωση του Ιράν, με μέτρα που περιλαμβάνουν το μπλοκάρισμα των εξαγωγών πετρελαίου του.
Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν τη Δευτέρα πως η εκπαίδευση των Τούρκων πιλότων στα F-35, σε αεροπορική βάση στην Αριζόνα, σταμάτησε πρόωρα λόγω του ζητήματος των S-400. Η θέση των ΗΠΑ είναι πως η απόκτηση των ρωσικών S-400 από την Τουρκία αποτελεί απειλή για τα stealth μαχητικά F-35 της Lockheed Martin, τα οποία η Τουρκία επιθυμεί επίσης να αγοράσει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
«Σπάνια το βλέπουμε στις διεθνείς σχέσεις, μα πρόκειται για θέμα “άσπρου-μαύρου”. Δεν υπάρχει μέση οδός. Είτε ο κ. Ερντογάν ακυρώνει τη συμφωνία με τη Ρωσία, είτε δεν το κάνει» είπε ο Έλιοτ Ένγκελ, πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων, Έλιοτ Ένγκελ, στη Βουλή των Αντιπροσώπων τη Δευτέρα. «Δεν υφίσταται μέλλον όπου η Τουρκία έχει ταυτόχρονα ρωσικά όπλα και αμερικανικά F-35. Δεν υπάρχει τρίτη επιλογή».
«Ανένδοτη» εμφανίζεται η Τουρκία
Παρά τις αμερικανικές προειδοποιήσεις, η Τουρκία εμφανίζεται να προχωρά με την αγορά των S-400, με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να δηλώνει την προηγούμενη εβδομάδα πως ήταν «εκτός συζήτησης» για την Τουρκία να κάνει πίσω στη συμφωνία της με τη Μόσχα. Από πλευράς του, ο εκτελών χρέη υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Πάτρικ Σάναχαν, ξεκαθάρισε σε επιστολή του προς τον Τούρκο ΥΠΕΘΑ, Χουλουσί Ακάρ, που δημοσιοποιήθηκε την Παρασκευή, πως η Τουρκία δεν θα παραλάβει τα F-35 που έχει αγοράσει, προσθέτοντας πως η απόκτηση των S-400 θα θέσει σε κίνδυνο τις μελλοντικές σχέσεις των ΗΠΑ με τη γείτονα. «Η απόκτηση των S-400 από την Τουρκία θα μειώσει τις δυνατότητες του έθνους σας για βελτίωση ή διατήρηση της συνεργασίας με τις ΗΠΑ και εντός του ΝΑΤΟ» σημειώνει, προσθέτοντας πως η αγορά των S-400 «θα οδηγήσει σε υπερβολική τουρκική στρατηγική και οικονομική εξάρτηση από τη Ρωσία». Ο Σάναχαν σημείωσε ότι όλα αυτά μπορούν να αντιστραφούν εάν η Τουρκία ακυρώσει την αγορά, αλλά η τουρκική ηγεσία έχει επανειλημμένα τονίσει πως πρόκειται για μια συμφωνία η οποία έχει κλείσει οριστικά. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν πει ότι η Τουρκία μπορεί να αγοράσει το αμερικανικό σύστημα αεράμυνας Patriot, ωστόσο οι διαπραγματεύσεις επ’αυτού δεν έχουν παρουσιάσει πρόοδο.
Σημειώνεται ότι πριν λίγο καιρό είχαν κυκλοφορήσει πληροφορίες περί συμφωνίας Τουρκίας- ΗΠΑ περί δημιουργίας ειδικής κοινής επιτροπής που θα εξέταζε τους πιθανούς κινδύνους για τα F-35, η Έλεν Λορντ, υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ αρμόδια για θέματα προμηθειών αποσαφήνισε πως οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να συζητήσουν θέματα τεχνικής φύσης πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα, ενώ έκανε λόγο για συντεταγμένο περιορισμό της συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, προσθέτοντας ότι οι ΗΠΑ ήδη αναζητούν άλλους συνεργάτες για τα εξαρτήματα που παράγονται από τουρκικές εταιρείες.
Σε παρεμφερές πλαίσιο, ο Ισμαήλ Ντεμίρ, επικεφαλής του Τουρκικού Διευθυντηρίου Αμυντικής Βιομηχανίας, μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Άγκυρα, είπε πως η Τουρκία είναι πρόθυμη να συζητήσει τεχνικής φύσης προβληματισμούς για τους S-400, ωστόσο οι ΗΠΑ δεν έχουν προβεί σε βήματα για τη δημιουργία επιτροπής που θα διερευνήσει το θέμα.
Εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο
Στο μεταξύ, η Τουρκία συνεχίζει τις προκλητικές κινήσεις στην ανατολική Μεσόγειο: Ο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Φατίχ Ντονμέζ, είπε πως η Τουρκία δεν θα επιτρέψει παραβιάσεις των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων και θα συνεχίσει τις παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις της στην περιοχή, όπως έχει σχεδιαστεί. «Το γεωτρύπανο Γιαβούζ θα αρχίσει επίσης τις επιχειρήσεις του στην περιοχή όταν οι προετοιμασίες ολοκληρωθούν» πρόσθεσε, υποστηρίζοντας πως η στάση της κυπριακής κυβέρνησης δεν έχει νομική βάση και πως η Τουρκία «ποτέ δεν υποχωρεί σε απειλές».
Σημειώνεται πως η Τουρκία δεσμεύτηκε να προβεί σε «απαραίτητη απάντηση» στον Κύπρο μετά τις αναφορές για διεθνή εντάλματα σύλληψης από τις κυπριακές αρχές σε βάρος των πληρωμάτων που συμμετέχουν στις παράνομες τουρκικές έρευνες για υδρογονάνθρακες στην ΑΟΖ της Κύπρου. Το τουρκικό ΥΠΕΞ απέρριψε τα εντάλματα ως «άκυρα», ωστόσο ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε την Παρασκευή πως «κάποιες εταιρείες» που βοηθούν στις τουρκικές έρευνες έχουν «απεμπλακεί».
(με πληροφορίες από Reuters, Associated Press, Daily Sabah, Hurriyet Daily News)