Τη στιγμή που γραφόταν αυτό το κείμενο, δεκάδες μέτωπα κατάκαιγαν τη χώρα. Σήμερα οι φωτιές εξακολουθούν να καίνε δασικές εκτάσεις και περιουσίες. Οι προσπάθειες των εμφανών ηρώων είναι υπεράνθρωπες. Πυροσβέστες, Εθελοντές, Στρατός (και Π.Α.), Λιμενικό, Πολιτική Προστασία, Αστυνομία, Γιατροί κτλ. Σε αυτούς, θα ήθελα να προσθέσω και τους αφανείς ήρωες.
Το ότι τις μέρες αυτές έχουμε ακόμα Internet, Νερό, Ηλεκτρικό Ρεύμα κτλ. δεν είναι κάτι αυτονόητο, αλλά αυτό οφείλεται σε ένα στρατό ανθρώπων που με τα πληκτρολόγιά τους, τα κατσαβίδια τους κτλ. καταβάλουν εξίσου υπεράνθρωπες προσπάθειες για να μείνουν τα δίκτυα λειτουργικά.
Το είχα ξαναπεί και θα το λέω όσο έχω δημόσιο λόγο και φωνή. Η Πολιτεία πρέπει να βραβεύσει όσους συνέδραμαν στην αντιμετώπιση της COVID-19, στην κρίση με την Τουρκία σε Έβρο και θάλασσα και πλέον, στην ομάδα αυτή αξίζει να προστεθούν και οι άνθρωποι που ανέφερα παραπάνω.
Αναλυτικά μπορείτε να διαβάσετε εδώ τι μπορεί να γίνει, ή μπορείτε να δείτε μόνοι σας εδώ, το ευχαριστώ της Ιταλίας στους νοσηλευτές, όπως αποτυπώθηκε πρόσφατα στο νόμισμα των 2 ευρώ.
Πριν προχωρήσουμε, θα αναφέρω μέσα σε μια γραμμή, αλλά ας το αναπτύξει ο κάθε ένας στο μυαλό του όσο μπορεί, πως η συνδρομή των ξένων κρατών, θα μπορούσε να γίνει ένα καταπληκτικό εργαλείο στα χέρια του Υπουργείου εξωτερικών και της αξιοποίησης της ανεκμετάλλευτης ελληνικής soft power. Ένα τεράστιο ευχαριστώ στους ανθρώπους αυτούς είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, αλλά καλό είναι να μη μείνουμε μόνο εκεί.
Ο λόγος που γράφτηκε όμως αυτό το κείμενο, δεν είναι να μείνουμε στις ευχαριστίες. Εκτός από αυτό, θα ήθελα να αποφύγω να μιλήσω για τις ευθύνες αυτή τη στιγμή. Ο αέρας που εισπνέουμε αυτές τις μέρες έχει μια τεράστια τοξικότητα, όμως ο διάλογος που πραγματοποιείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι ακόμα πιο μολυσμένος. Για το λόγο αυτό θα μιλήσω μόνο για το αύριο και για το πως, ακόμα και αυτήν την ανατριχιαστική καταστροφή, μπορούμε να την κάνουμε ευκαιρία. Θα καταγράψω ευθύς αμέσως τις στρατηγικές στις οποίες θα πρέπει να δώσει βάση η ελληνική κοινωνία.
Αναδάσωση
Με βάση πρόσφατες μελέτες, η αναδάσωση παραδοσιακά προσεγγίζεται ως μια ντετερμινιστική διαδικασία, όμως φαίνεται πως το αποτέλεσμα δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί.
Πρόκειται για μια πολυσύνθετη διαδικασία η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ένα ολόιδιο δάσος ή σε ένα νέο, εντελώς διαφορετικό (μελέτη εδώ). Τα δάση μπορεί να αναγεννηθούν σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και σε ένα με δύο έτη.
Σε πολλές άλλες περιπτώσεις, φαίνεται πως θα χρειαστούν την ανθρώπινη βοήθεια. Εδώ έρχεται η πρώτη μου παρέμβαση. Είδαμε πως εκατοντάδες συνάνθρωποί μας, αλλά ακόμα και επιχειρήσεις, δήλωσαν παρών για προσπάθειες αναδάσωσης. Πρέπει να καταλάβουμε πως αυτό όμως δεν επιτρέπεται να συμβεί.
Η εκστρατεία της αναδάσωσης των περιοχών αυτών πρέπει να γίνει με βάση μια κεντρική στρατηγική, που θα έχει χαραχθεί έπειτα από μελέτη των ειδικών. Τι δέντρα θα φυτευτούν, σε ποιο κομμάτι, ποια εποχή, πόσο εύφλεκτα είναι αυτά κτλ. και να ληφθούν υπόψη μας εκατοντάδες παράμετροι πριν την τελική επιλογή.
Οι σπασμωδικές κινήσεις αναδάσωσης (π.χ. με Πεύκα, τα οποία ’κατηγορήθηκαν΄ για πολλά αυτές τις ημέρες) μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα στο μέλλον.
Αφού εκπονηθεί αυτή η μελέτη, τότε οργανωμένα πρέπει να ξεκινήσει η αναδάσωση και σε λίγο θα αναλύσω το πως μπορεί να γίνει αυτό.
Τέλος, η εικόνα της πυρκαγιάς στις Αφίδνες, που οι σπίθες περνούσαν τις 4-6-8 λωρίδες κυκλοφορίας πρέπει να μας προβληματίσει για το πως πρέπει να είναι οι αντιπυρικές ζώνες του αύριο.
Νέες τεχνολογίες – Drones
Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο και όταν χρησιμοποιείται για καλό σκοπό, μπορεί να κάνει θαύματα. Θα σταθώ σε αυτή των drones. Η χώρα μας μπορεί να αγοράσει/σχεδιάσει/αναπτύξει drones για:
Παρατήρηση και έγκαιρη προειδοποίηση για νέες πυρκαγιές. Κάμερες, αισθητήρες, μεγάλες αυτονομίες, 24ωρη παρακολούθηση και συντονισμός των δυνάμεων, είναι μόνο λίγα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορούν να φέρουν τα drones που θα αγοραστούν/αναπτυχθούν. Αν αυτό το θεωρείτε απλό, ρωτήστε πόσο χρήσιμο είναι το Boeing P-8 Poseidon που έστειλαν οι ΗΠΑ για βοήθεια.
Στην Αυστραλία και αλλού, εξετάζονται ή και χρησιμοποιούνται ήδη τεχνολογίες για αναδάσωση τεράστιων περιοχών με τη χρήση drones. Μπορείτε να ανατρέξετε στο κατατοπιστικό βίντεο, εδώ , για περισσότερες πληροφορίες.
Θα κάνω και μια σκέψη, η οποία δεν ανήκει όμως στο σήμερα, αλλά στο αύριο και αναφέρεται στην κατασκευή drones που θα κάνουν κατάσβεση. Τέτοια μοντέλα υπάρχουν πειραματικά ήδη (μελέτη για κατάσβεση με σμήνη drones εδώ, καθώς και το πρώτο πειραματικό μοντέλο εδώ, μα και εδώ ).
Ίσως το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ των 1,7 δις €, να είχε χώρο για έρευνα και ανάπτυξη προς την κατεύθυνση αυτή, ενώ για οικονομίες κλίμακος, οι πλατφόρμες αυτές θα μπορούσαν να βοηθάνε και το έργο των Ε.Δ. (π.χ. ειδικά διαμορφωμένα UAV Heron). Το είχα ξαναπεί, πως ειδικά τώρα με το νέο κέντρο εκπαίδευσης της Π.Α., η Καλαμάτα (ή ακόμα και η Πάτρα) μπορεί να γίνει ένα μεγάλο εργαστήριο για ανάπτυξη τέτοιων λύσεων.
Ας πάψουμε να είμαστε μόνο πελάτες, αλλά ας κατασκευάσουμε κιόλας (σκέψεις για ανάσταση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας εδώ).
Το τελευταίο διάστημα (π.χ. φρεγάτες και Rafale), φαίνεται πως οι επιτελείς έχουν κάνει άλματα στον τρόπο που πραγματοποιούν διαπραγματεύσεις. Πεδίον δόξης λαμπρό.
Δωρεές
Καλά όλα αυτά Νικόλαε, θα μου πείτε, αλλά που θα βρεθούν τα χρήματα; Οφείλω να ομολογήσω πως δεν έχω απάντηση, γιατί όπως είπα, οι φωτιές δεν έχουν ακόμα σβηστεί όσο γράφονται αυτές οι γραμμές.
Οπότε δεν υπάρχει εκτίμηση για την έκταση των περιοχών που πρέπει να αναδασωθούν και το κόστος αυτό. Αυτό που ξέρω όμως, είναι πως ήδη αρκετές εταιρείες εξέφρασαν την πρόθεσή τους να δώσουν χρήματα προς τον τομέα αυτό.
Εκτός αυτού, χρήματα συγκεντρώθηκαν σε live stream σε μια αξιέπαινη προσπάθεια, πολλά ΙΒΑΝ δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, από τα οποία όμως δεν ξέρω ποια είναι αληθινά και ποια μπορεί να οδηγήσουν σε απάτες. Σημασία έχει πως δεν υπάρχει κανένας κεντρικός σχεδιασμός και συνολική καταγραφή των αναγκών.
Κάθε Εκκλησία, φορέας, μεμονωμένος πολίτης ανεβάζουν τις ανάγκες και όποιος μπορεί συνδράμει. Δε θα σας κουράσω με μια ακόμη ανάλυση. Είχα πρόσφατα αναφερθεί (εδώ) σε ένα σύγχρονο και αδιάβλητο μοντέλο συγκέντρωσης δωρεών, που αξίζει να δημιουργηθεί από το κράτος, το οποίο θα λειτουργεί σε μόνιμη βάση και ειδικά σε περιόδους έκτακτων αναγκών. Αξίζει της προσοχής σας.
Ευθύνες τοπικής αυτοδιοίκησης
Στο κομμάτι αυτό θα εκφράσω την κύρια ιδέα και για λόγους συντομίας δε θα επεκταθώ, μιας και δεν είμαι και ειδικός του είδους. Οι φυσικές καταστροφές όπως οι πυρκαγιές αναμένεται να ενταθούν.
Το 112 είναι ένα εργαλείο που ίσως έχει ήδη σώσει πολλές ζωές, όμως αναρωτιέμαι, πόσο δύσκολο είναι στην επόμενη είδηση για μεγάλη φωτιά, να εξαλείψουμε την παραμικρή υποψία ότι θα καούν χωριά, ανθρώπινες ζωές, κρίσιμες υποδομές και αρχαιολογικοί χώροι μοναδικής αξίας;
Δεν μπορεί κάθε κοινότητα να αναλάβει να χτίσει ένα τοίχος προστασίας (π.χ. αντιπυρική ζώνη μεγάλης έκτασης) έξω από κάθε χωριό, πόλη κτλ.;
Πόσο δύσκολο μπορεί να είναι αυτό; Βέβαια η αυτόματη απάντηση είναι η εξής: «Ποιος πολίτης έδωσε ποτέ ψήφο σε τοπικό άρχοντα, με κριτήριο το πόσο καλές αντιπυρικές ζώνες έφτιαξε;».
Ασφάλιση εγκαταστάσεων από καταστροφές
Σε, σχετικά, πρόσφατη συνέντευξή του, ο Υποδιευθυντής της ΤτΕ έκανε λόγο για την ανάγκη βελτίωσης της ασφαλιστικής κουλτούρας στην Ελλάδα. Διαφωνείτε; Κάθε φορά που έχουμε σεισμό, πλημμύρες, φωτιές και οποιοδήποτε άλλη φυσική καταστροφή, το κράτος προαναγγέλλει τη στήριξη των περιοχών που επλήγησαν, δίνοντας κάποια μικρή ενίσχυση, που όπως είναι λογικό, δε φτάνει να καλύψει την απώλεια της περιουσίας των ανθρώπων.
Γιατί όμως ο φορολογούμενος (μην ξεχνάτε πως ο «κρατικός κορβανάς» είμαστε όλοι εμείς) που ίσως να νοικιάζει ένα 2άρι στην επαρχία, να πληρώνει την καταστροφή της εξοχικής κατοικίας κάποιου στο Σούνιο;
Γιατί να μην επιβάλλει το κράτος σε κάποιες περιπτώσεις, την υποχρεωτική ύπαρξη ασφάλισης σπιτιού;
Με εισοδηματικά κριτήρια και για κύριες κατοικίες/επιχειρήσεις θα μπορούσε το κόστος του ασφαλίστρου, να μειώνει τις υποχρεώσεις του πολίτη για το ΕΝΦΙΑ, είτε ισόποσα, είτε σε ένα ποσοστό.
Ας προσμετρήσει το κράτος τις δαπάνες που έχει καταβάλει την τελευταία δεκαετία για σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές, θεομηνίες κτλ. και ας δει αν ένα τέτοιο μέτρο συμφέρει ή όχι. Ας λάβει φυσικά υπόψιν του, πως τα έντονα καιρικά φαινόμενα, ίσως, ήρθαν για να μείνουν.
Ποινές
Σε ένα κείμενο/έρευνα που πρέπει να διαβάσετε και που είχε γράψει ο κ. Γεωργακόπουλος το 2007, μας ενημέρωνε ότι μέσα σε 4 χρόνια η Αστυνομία είχε συλλάβει περισσότερους από 4.000 υπόπτους για εμπρησμό. Καταδικάστηκαν σε πρώτο βαθμό 700. Στη φυλακή πήγε ένας. Κάτι εξίσου σημαντικό είναι πως το 40% των εμπρηστών που καταδικάστηκαν από το 1986 και μετά αποδείχτηκε ότι είχαν βάλει περισσότερες από μία φωτιές.
Χαιρετίζω την απόφαση της κυβέρνησης να επαναφέρει το αδίκημα στη λίστα των κακουργημάτων, όμως πρέπει να γίνουν και άλλες τομές.
Κάποιες σκέψεις αφορούν την ύπαρξη καμερών (σε συνδυασμό με τα drones) σε διάφορα σημεία οδικών αρτηριών που οδηγούν σε δάση, καθώς και την υποχρέωση να φοράνε βραχιολάκι (ή κάποιο άλλο σύστημα εντοπισμού), άνθρωποι που έχουν καταδικαστεί για φωτιές κάποια στιγμή της ζωής τους, τουλάχιστον τους 3 μήνες του καλοκαιριού.
Στο σημείο αυτό, μην παραβλέπουμε πως πριν μια δεκαετία, από τα πιο επίσημα χείλη είχε γίνει αναφορά για πυρκαγιές, οι οποίες ξεκινάνε από την ΜΙΤ. Το 2020 είδαμε για τα καλά τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας, οπότε οι αρμόδιοι ας βοηθήσουν την ΕΥΠ να κάνει αυτό που πρέπει εντός και εκτός και το κλείνω εδώ αυτό το (τόσο σημαντικό) θέμα.
Αποκέντρωση αλλά και Κρίσιμες Υποδομές
Καλέστε αύριο το πρωί οποιονδήποτε μαθητή της σχολής Ικάρων. Ρωτήστε τον αν πιστεύει πως η διασπορά δυνάμεων/αεροπλάνων είναι μια καλή στρατηγική ή όχι. Όταν λοιπόν σας απαντήσει, κάντε μια αντιπαραβολή με την υπερσυγκέντρωση κρίσιμων Υποδομών στην Αττική. Αν δε σας κάνει η γνώμη αυτή, μεταφερθείτε στο νησί της Αφροδίτης, με τη μηχανή του χρόνου πηγαίνετε στον Ιούνιο του 2012 και δείτε πως μια έκρηξη μπορεί να καταστρέψει το 14% του ΑΕΠ μιας χώρας.
Είδαμε όλοι πως η κατάσταση άρχισε να ξεφεύγει και η πόλη που φιλοξενεί τον μισό πληθυσμό της Ελλάδος ήταν όμηρος των πυρκαγιών, ανέπνεε (και αναπνέει) έναν τοξικό αέρα που μπορεί να οδηγήσει σε τεράστια προβλήματα υγείας στο μέλλον (κάποιες σκέψεις είχα καταγράψει εδώ για το πόσο σημαντικό είναι αυτό) και πολλά άλλα. Λύση; Αποκέντρωση, αποκέντρωση και αποκέντρωση.
Ήδη μια μεγάλη μελέτη για το θέμα αυτό είναι στα σκαριά, ενώ ίσως το Σεπτέμβρη πραγματοποιηθεί στο Elladatheproject.com και μια σημαντική ημερίδα με συγκοινωνιολόγους, πολεοδόμους αρχιτέκτονες κτλ. Η επαρχία πρέπει να στηριχθεί και υπόσχομαι να επανέλθω σύντομα σε αυτό. Προς το παρόν, ας κάνουμε ότι μπορούμε να βοηθήσουμε τις πληγείσες περιοχές, ώστε ο κόσμος που εγκατέλειψε με καράβι την Εύβοια, να βρει λόγο να επιστρέψει εκεί. Ακόμα και εμείς οι «καταναλωτές/τουρίστες», ας κάνουμε ό,τι μπορούμε φέτος. Το πορτοφόλι μας έχει δύναμη.
Άλλες ιδέες που τις καταγράφω εν τάχει, είναι συνεργασίες με το εξωτερικό, με χώρες που αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα (π.χ. Αμερική/Καλιφόρνια) και διαθέτουν τεχνογνωσία, το οριστικό κλείσιμο των παράνομων χωματερών (κάποιες σκέψεις είχα καταγράψει εδώ), η οργάνωση και εκπαίδευση εθελοντών για εποπτεία περιοχών (π.χ. με drones ή και με περιπολία με φυσική παρουσία), η αναβάθμιση του ρόλου της Πολιτικής Προστασίας σε έμψυχο δυναμικό και μέσα.
Τέλος, είναι επιτακτική ανάγκη, ο κρατικός μηχανισμός ΚΑΙ οι ιδιωτικές κρίσιμες υποδομές, να πραγματοποιούν έλεγχο αντοχής (stress test) υπό διαφορετικά σενάρια και φυσικά, ίσως ήρθε η ώρα να εξεταστεί σοβαρά το κόστος/ωφέλεια της υπογειοποίησης των καλωδίων ηλεκτρικού ρεύματος όπου είναι εφικτό. Όπως παρατηρήσατε, δε γίνεται καθόλου αναφορά στην ανάγκη χαρακτηρισμού των περιοχών που κάηκαν ως αναδασωτέες, γιατί το Σύνταγμά μας είναι απόλυτο και ξεκάθαρο, αλλά αν κάποιος πιστεύει πως μια νομοθετική παρέμβαση θα βοηθούσε, φυσικά αυτό είναι καλοδεχούμενο:
Οι δείκτες του ρολογιού δείχνουν 4 το πρωί και αν και δεν έχω παράξει την παραμικρή σωματική εργασία, τα πρώτα σημάδια κούρασης κάνουν την εμφάνισή τους. Δεν μπόρεσα να βοηθήσω στην κατάσβεση κάποιας πυρκαγιάς, όμως ίσως η πένα μου να προσθέσει ένα λιθαράκι στο δημόσιο διάλογο. Ίσως να είναι ένα μικρό έναυσμα που θα κάνει 300 βουλευτές να συνεργαστούν και αύριο κιόλας, να ξεκινήσουν να σχεδιάζουν το μέλλον. Όσοι δεν το κάνουν, ας επιστρέψουν πίσω το μισθό του Αυγούστου που έλαβαν, μιας και δεν παρήγαγαν το παραμικρό αποτέλεσμα και δεν έχουν λόγο ύπαρξης στο Κοινοβούλιο.
Όσο τα φώτα της πόλης σβήνουν, οι ήρωες κάνουν έναν τελευταίο έλεγχο στα πτητικά μηχανήματα που με το πρώτο φως της ημέρας θα ριχτούν ξανά στη μάχη. Κάποιοι άλλοι πίνουν τον 4ο-5ο-6ο καφέ για σήμερα για να μπορέσουν να αντέξουν λίγες ώρες ακόμα ξύπνιοι. Μια ώρα λιγότερου ύπνου ίσως ισοδυναμεί με ένα χωριό που σώθηκε. Κάποιοι άλλοι ετοιμάζουν τρόφιμα για αυτούς. Άλλοι φυλάνε σκοπιά, να μην περάσει ένας ακόμα αχαρακτήριστος που θέλει να κάψει τα δάση και κάποιοι άλλοι μόλις έσωσαν μια ταπεινή χελώνα που έψαχνε για νερό απεγνωσμένα. Οι ήρωες το έκαναν το καθήκον τους για εμάς. Ήρθε η ώρα να κάνουμε και εμείς το δικό μας καθήκον…