Η γεωπολιτική αξία Κύπρου και Επτανήσου / Κεφαλληνίας είναι σημαντικότατη και βαίνει προσαυξανόμενη.
Γεωγραφικές συντεταγμένες, ιστορικές διαδρομές, συνεχείς κατακτήσεις και εμμονή των «ισχυρών» των αιώνων να ελέγχουν και να «προστατεύουν» τους τόπους μας, τεκμηριώνουν την παραδοχή αυτή.
Οι αληγείς εναλλαγές δυναστών δημιουργούσαν διαχρονικά ανώμαλες καταστάσεις που κατέληγαν σε αιματοχυσίες.
Οι ξένοι εξουσιαστές, πότε με βία και τα συνακόλουθά της, πότε με διπλωματικούς βερμπαλισμούς, αριβιστικές συμφωνίες και πολιτικές ίντριγκες, εφάρμοζαν το αρπάζειν γην και γηγενείς και το διαίρει και βασίλευε.
Ρωμαίοι, Φράγκοι, Βενετοί, Τούρκοι, Άγγλοι υπήρξαν κοινοί κατακτητές των νησιών μας. Λόγω όμως της θεματικής μας επικεντρωνόμαστε στις αρχές του 19ου αι. που βρίσκει την μεν Κύπρο κάτω από τον σουλτάνο -όπως και όλον τον ελλαδικό κορμό και τα νησιά του Αιγαίου-, την δε Επτάνησο να έχει αφήσει πίσω της την Ρωσο-τουρκική κατοχή , την σύντομη δεύτερη γαλλοκρατία και να βρίσκεται υπό το καθεστώς της βρετανικής Προστασίας.
Διαχρονικά όμως δεν σταμάτησε ποτέ η εμποροναυτιλιακή δραστηριότητα από τους Επτανησίους, και δη τους Κεφαλλήνες, οι οποίοι με δικά τους καράβια έφταναν όχι μόνον όπου το κέρδος τούς οδηγούσε, αλλά όπου και οι εθνικές αξίες, τα πιστεύω και οι ανάγκες.
Το πρώτο ελληνικό κράτος που δημιουργήθηκε και μετά την Άλωση και μετά την Γαλλική Επανάσταση και εξέφραζε το νέο πνεύμα που ήθελε αποκλειστική πηγή της εξουσίας να είναι ο κυρίαρχος λαός ενώ παράλληλα διαμορφωνόταν η έννοια της εθνικής ιδεολογίας και του πατριωτισμού ήταν η Επτάνησος Πολιτεία με Σύνταγμα, ανεξαρτησία και ακεραιότητα. Θεωρείται ως η τροφός του ’21.
Ήταν ιδέα του Κωνσταντίνου Υψηλάντη, πατέρα του Αλέξανδρου και ανεδείχθη στον επτάχρονο βίο της, υπό τον Ιωάννη Καποδίστρια , το εργαστήριο της εθνικής ζύμης που μας χάρισε την Ελληνική Επανάσταση.
Η ίδρυση της Ε.Π. έγινε και με την σύμφωνη γνώμη της Βρετανίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Βρετανική Αυτοκρατορία, είχε ήδη αναδειχθεί ως η κυρίαρχη ναυτική και εμπορική δύναμη της Ευρώπης και του κόσμου όλου, και είχε επιτύχει τον έλεγχο κομβικών θαλασσίων σημείων εντός , αλλά και εκτός Μεσογείου.
Η απώλεια των αμερικανικών επαρχιών ενίσχυσε την αξία της Ινδίας για την Βρετανική Αυτοκρατορία. Παράλληλα η προσπάθεια της Γαλλίας να εξαπλωθεί στη Μεσόγειο, ενοχλούσε τα σχέδιά της.
Έτσι εστράφη η ίδια προς τη Μεσόγειο και τις επιμέρους θάλασσές της και φυσικά, τα νησιά που βρίσκονταν σε καίρια σημεία, διαμορφώνοντας ένα νέο οικονομικο-πολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο εντάχθηκε πρώτα το Ιόνιο (1809) και αργότερα, η Κύπρος (1878).
Ο θεσμός των προξένων, αν και από αιώνες εγκαθιδρυμένος, στηρίχθηκε ιδιαίτερα από την Επτάνησο Πολιτεία που επεδίωκε την αποτελεσματική προστασία των συμφερόντων της και την παροχή υπηρεσιών στους Επτανησίους του εξωτερικού, ταξιδιώτες, εμπόρους και ναυτικούς.
Είχε βασιστεί στη μακραίωνη βενετική θεσμική και οργανωτική παράδοση, και το δίκτυο των προξένων της Βενετίας στα λιμάνια της Μεσογείου και της Ρωσίας βασιζόταν με τη σειρά του στους δυτικο-εκπαιδευμένους Επτανησίους, η εθνική δράση των οποίων αναδείχθηκε σε πολλά επίπεδα.
Αυτή η τακτική άλλαξε τα χρόνια της αγγλοκρατίας καθώς το Ιόνιο Κράτος δεν διέθετε δικαίωμα διορισμού δικών του προξενικών αρχών, αλλά εξυπηρετείτο από τους προξένους της Βρετανίας.
Οι έμπειροι πρόξενοι δεν σταμάτησαν να χρησιμοποιούν τις δυνατότητες που τους παρείχε η ιδιότητά τους, όχι μόνον κατά την διάρκεια της θητείας τους, αλλά και μετά την λήξη της όπως π.χ. ο Κεφαλλονίτης ο Παύλος Βοντισιάνος, πρόξενος της Βρετανίας στη Μεγαλόνησο, ή οι Κύπριοι Δημήτριος Φραγκούδης υποπρόξενος της Ελλάδας στην Ζάκυνθο –τότε πρόξενος της Βρετανίας στην Κύπρο-, και ο γιός του Χαράλαμπος υποπρόξενος της Ελλάδας στην Κεφαλλονιά, που είχαν δραπετεύσει κι οι δυο από την Κύπρο το 1821 για να αποφύγουν τους τουρκικούς διωγμούς.
Η ελεύθερη Ελλάδα αντιπροσωπευόταν στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα από διπλωματικές αρχές προξενικού επιπέδου που είχαν διαρθρωθεί με Γενικό Προξενείο στην Κέρκυρα, υποπροξενεία στην Κεφαλλονιά και στη Ζάκυνθο και Προξενικούς Πράκτορες σε Λευκάδα και Παξούς
«Φιλανθρωπότατοι εφάνησαν ταις θλιβεραίς εκείναις ημέραις οι πρόξενοι… παρέχοντες εν πρώτοις τα προξενεία άσυλα τοις καταδιωκομένοις και αποπέμποντες αυτούς μετά ταύτα δι’ ευρωπαϊκών πλοίων ».
Στην Λάρνακα οι -Κεφαλλονίτες στην καταγωγή- πρόξενος της Αγγλίας Αντώνης Βονδισιάνος, ο της Ρωσίας και Σουηδίας Κωνσταντίνος Περιστιάνης, κι επιπλέον κι άλλοι πρόξενοι «ήνοιξαν τας οικίας των εις καταφυγήν και σωτηρίαν».
-Στην προσφορά των προξένων, Επτανησίων και Κυπρίων, για το ζήτημα της απελευθέρωσης της Κύπρου, θα επανέλθω παρακάτω-.
Η βρετανική παρουσία στα Επτάνησα διαμόρφωσε ευνοϊκές συνθήκες για την ναυτιλιακή δράση, δη των Κεφαλλήνων, σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, καθώς είχαν αναγνωρισθεί βρετανοί υπήκοοι.
Το Ιόνιο Κράτος εκπροσωπείτο διεθνώς από την Μ. Βρετανία και οι συνθήκες που υπέγραφε εφαρμόζονταν και για τους Επτανησίους και εξυπηρετούσαν όχι μόνον τα συμφέροντα της Μ. Βρετανίας, αλλά και τις αυτόνομες επιχειρηματικές δραστηριότητες των πλοιοκτητών οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το δικό τους κρατικό σύμβολο που ήταν η σημαία της προγενέστερης αυτόνομης και ολιγόχρονης Επτανήσου Πολιτείας, έχοντας βέβαια την προσθήκη του βρετανικού εθνοσήμου.
Αυτό τους παρείχε ασφαλή διεξαγωγή πλόων με παράλληλη προστασία του βρετανικού στόλου, ενώ απολάμβαναν και σχετική αυτονομία, όντας ημι-αποικιακά υποτελείς.
Τα λιμάνια των Ιονίων, διαμετακομιστικά και εξαγωγικά –ως προς την σταφίδα, το επτανησιακό προϊόν που ήταν το κύριο διατροφικό βρετανικό στοιχείο, αλλά και το λάδι, το κρασί και το σαπούνι -, καθ’ όλη τη διάρκεια της βρετανικής Κατοχής, εντάχθηκαν στις εμπορικές ρότες της Μεσογείου ενώνοντας την παραγωγό Ανατολή (σιτοβολώνες Μαύρης Θάλασσας και Α. Μεσογείου) με την προ-βιομηχανική αστικοποιούμενη Δύση.
Στην εξεταζόμενη περίοδο της Βρετανικής Προστασίας τα μεγέθη του κεφαλληνιακού εμπορικού στόλου τον καθιστούν συνώνυμο του επτανησιακού και η Κεφαλλονιά έγινε ο κύριος ναυτότοπος και το κύριο ναυτιλιακό κέντρο του Ιονίου Κράτους και ένας από τους πλέον σημαντικούς τόπους στη Μεσόγειο.
Κι αυτό γιατί διέθετε τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του Ιονίου Κράτους, τον μεγαλύτερο αριθμό πλοιάρχων και πλοιοκτητών και υπεράριθμο ναυτικό πληθυσμό.
Θα πρέπει να τονισθεί η συμμετοχή των Κεφαλλήνων πλοιοκτητών στο πλευρό των χειμαζομένων και επαναστατημένων ομοεθνών τους. Από τα κεφαλλονίτικα σιταγωγά στο Γαλάτσι μέχρι τα μπριγκαντίνια και τις φελούκες που στήριξαν τους αγωνιστές στην Πάτρα και τους πολιορκημένους του Μεσολογγίου, οι μεγάλες –αλλά και οι μικρές- πλοιοκτητικές οικογένειες της Κεφαλλονιάς ενίσχυσαν τον αγώνα από τα πρώτα κιόλας δύσκολα βήματά του παρόλες τις βρετανικές απαγορεύσεις και απειλές.
Στον αγώνα της Παλιγγενεσίας αρωγός στάθηκε και η Κύπρος.
Μάρτυρες των προσφορών τους στέκουν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Αθήνα όπου φυλάσσονται κατάλογοι τακτικών και ατάκτων -ανάμεσα στους οποίους καταγράφονται και Κύπριοι, αλλά και μεμονωμένες επιστολές άλλων Κυπρίων που εκφράζουν την προσφορά τους στον αγώνα.
Μεταγράφω ενδεικτικά –χωρίς να διατηρώ την ορθογραφία του εγγράφου- ορισμένους από κατάλογο εκτίμησης όπλων που θα παραδίδονταν στον Ιμπραήμ μετά την συνθηκολόγηση στο Νεόκαστρο με ημερομηνία 5 Μαΐου 1825: Αντώνης Κυπραίος, Σάββας Κυπριώτης, Μανόλης Κυπριώτης, Νικόλας Κυπραίος, Μιχαλάκης Κυπρίος, Κωνσταντής Κυπρίος, Φραντζέσκος Κυπρίος. Επίσης: Στον κατάλογο βαθμοφόρων και στρατιωτών της Ε΄ Χιλιαρχίας υπό τον Νικόλαο Κριεζιώτη, περιλαμβάνονται ανάμεσα σε άλλους Κυπρίους και οι: Φίλιππος Μιχαήλ, Κύπριος 33 ετών στρατιώτης, Αβαάμ παπά, Κύπριος 35 στρατιώτης, Κυριάκος Αντωνίου, Κύπριος 34 στρατιώτης, Ιωάννης Αναστασίου, Κύπριος 18 στρατιώτης.
Επίσης –ορθογραφία ως έχει-: Επιστολή -προς τον Κυβερνήτη της Ελλάδος- του Κύπριου Χρήστου Τζωάννη, εκθέτει την άθλια κατάστασή του, την προσφορά του στον Αγώνα και ζητεί την συμπαράστασή του. «… ήδη οκτώ χρόνους στρατιώτης εις την Ελλάδα υπό την οδηγίαν των Κεπεταναίων χρήστου Βουλγαρη, Γκέκα Βούλγαρη, Κώνστα Βούλγαρη, Κωνσταντή Φαρμάκη, εσχάτως εδούλευσα και ναύτης εις τα ελληνικά πλοία στρατιωτικός… δυστυχία μ’ έκαμε να ασθενήσω σωματικώς… αλλά δεν δύναμαι να σαλεύσω από την πείναν και την ασθένειαν … να παρρησιασθώ εις την φιλανθρωπίαν Σας, την οποίαν δεν ήθελον ενοχλήσω, αν ήτον Σπητάλια να νοσηλεύουν τους πάσχοντας… χάρισόν μοι την ζωήν δια τα τέκνα μου, και δια να ημπορέσω να χρησιμεύσω πάλιν την πατρίδα στρατιώτης» !
Οι προσφορές αυτές ζωής των Κυπρίων χαρακτηρίζονται από τόλμη, αρετή και εθνική ευαισθησία ελπίζοντας πως θα βρουν τη δικαίωση και για την απελευθέρωση της πατρίδας τους.
Επιπλέον, Κύπριοι Έλληνες που διασκορπίστηκαν στα κέντρα της Δ. Ευρώπης δραστηριοποιήθηκαν προς τον σκοπό αυτό. Όπως στο Λονδίνο, μέλη επιτροπής Κυπρίων με επικεφαλής τον Έξαρχο της Αρχιεπισκοπής Κύπρου Ιωαννίκιο συναντήθηκε με τον Μαυροβούνιο στρατηγό του Βρετανικού στρατού de Wuits που είχε επιδείξει ενδιαφέρον για τον ελληνικό αγώνα, για την απελευθέρωση της Κύπρου. Στις 17 Ιουλίου του 1824 ο de Wuits έστειλε τον γιό του και τον κεφαλλονίτη Γεώργιο Δρακάτο γνωστό ως Παπανικόλα -«Οφφικιάλιους του αξιωματικού μου συστήματος»- να προσκομίσουν από το Λονδίνο επιστολή στο Βουλευτικό στο Ναύπλιο, με αίτημα να βοηθήσουν «να ταχύνουν την επιχείρησιν» που «υπαγορεύεται από αυτόν τον χριστιανισμόν» γιατί είναι «ωφέλιμος η ελευθέρωσις της Κύπρου».
Η συμβολή του Κυπρίου εκ μητρός και Επτανησίου εκ πατρός Ι. Καποδίστρια υπήρξε θεμελιώδης για την περαιτέρω εξέλιξη των πολιτικών γεγονότων, όχι μόνο του Ιόνιου κράτους, αλλά και του προβλήματος της Ελλάδας και των νησιών. Αξίζει να τονισθεί ιδιαιτέρως πως στο πρόσωπο του μεγάλου αυτού Κυβερνήτη της Ελλάδος συνεννούντο τα δυο άκρα του ελληνισμού. Επτάνησος και Κύπρος.
Μπορεί να ανδρώθηκε στην Επτάνησο, να κυβέρνησε την Ε.Π., να δοκιμάστηκε στα διεθνή στάδια κατά τα συνέδρια της Βιέννης και των Παρισίων , όμως η σκέψη και το όραμά του ήταν ένα: η μελλοντική αναγέννηση του Ελληνικού Έθνους.
Το θέμα της Κύπρου τον προβλημάτιζε από την αρχή της καριέρας του. Με την εμπειρία που είχε αποκτήσει βιώνοντας τις ταραγμένες καταστάσεις της Κεφαλλονιάς και τις ίντριγκες της διεθνούς διπλωματίας στο θέμα των Ιονίων Νήσων, και στη συνέχεια της Ελλάδας, είναι περισσότερο από βέβαιο πως θα αντιμετώπιζε το Κυπριακό με την ίδια θέρμη και σωφροσύνη που αντιμετώπισε και την Επτάνησο Πολιτεία, και θα έδινε την καλύτερη λύση στο πρόβλημα.
Ένας μεγαλοφυής πολιτικός και διπλωμάτης που είχε ταυτίσει τα σχέδιά του, τις φιλοδοξίες και τα όνειρά του με την προκοπή και το συμφέρον του Ελληνισμού, που είχε εξομοιώσει τη ζωή του με την ανεξαρτησία κάθε «της Ελλάδος διαμελίσματος», δεν μπορεί παρά να είχε στο μυαλό του και τη λύση του μεγάλου προβλήματος της Κύπρου, και να περίμενε το ωρίμασμα του χρόνου και τις κατάλληλες συνθήκες για να θέσει το θέμα «στο τραπέζι». Δυστυχώς όμως, τον πρόλαβε ο θάνατος και ο ρους της ιστορίας είναι αυτός που γνωρίζουμε.
Σύνδεσμοι μεταξύ του Κυβερνήτη και της Κύπρου στάθηκαν κορυφαίοι Κύπριοι παράγοντες όπως ο πρόξενος στα Επτάνησα Δημήτριος Φραγκούδης , ο Κυπριανός Θησέας, οι Κεφαλλονίτες: ο γιατρός Παύλος Βαλσαμάκης και ο πρόξενος της Βρετανίας στην Κύπρο -γιατρός κι αυτός- Παύλος Βοντισιάνος. Έμπιστα πρόσωπα ήταν φορείς επιστολικών αιτημάτων για την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου, παρόλο που οι ανωτέρω γιατροί, λόγω του λειτουργήματός τους, ήταν και προσωπικοί γιατροί Τούρκων διοικητών της Μεγαλονήσου. Μάλιστα, ο Βοντισιάνος σε τουρκικά έγγραφα αποκαλείται «Παυλάκης». Οι συγκλονιστικές επιστολές απόκεινται κι αυτές στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
Με ημερομηνία 3 Φεβρουαρίου 1828, από την Τεργέστη και με υπογραφή «πειθήνιος Κύπρος» απεστάλη επιστολή, μέσω του Δημητρίου Φραγκούδη, προς τον Κυβερνήτη. Ο/οι συντάκτες της επιστολής δεν υπογράφουν με το όνομά τους, αλλά ως «Κύπρος» για να δηλώσουν ότι το αίτημα αυτό είναι ομόψυχο όλης της Μεγαλονήσου.
Επιστολή με τον ίδιο γραφικό χαρακτήρα απεστάλη με την ίδια ημερομηνία, με μικροδιαφορές στο περιεχόμενο, με ίδιον αποστολέα, παραλήπτη και έμπιστο μεταφορέα. Επικεντρώνομαι σε ορισμένα σημεία:
-«… εις εμέ ούσαν μέλος του όλου το εις την ανθρωπότητα φυσικώς δεδωρημένον ελεύθερον». Η διαιώνια σημασία της ελευθερίας.
-«… ο Αλκινόου έντεχνος κήπος ανέδειξεν»… «… Κύπριν και Παφίαν Αφροδίτην δι’ ωραιότητα όλου και μέρους εξέφρασαν…» κομμάτια της κοινής ελληνικής Μυθολογίας.
-«… οπού το πλείστον μέρος δι’ ερημίαν, ένδειξις δε και τούτο ή έλεγχος των τυραννούντων διαμένει αγεώργητον μη καλλιεργούμενον…». Τονίζεται η κατάσταση, η εγκατάλειψη που έχει οδηγηθεί η πλούσια γη της Κύπρου βρισκόμενη υπό Κατοχή.
-Εξαιρετικότατη η παραπομπή εντός της επιστολής του Ομηρικού και η επιλογή του να αντικαταστήσουν ο/οι συντάκτες τη λέξη «Δαναοί» με το «άδικοι»: «τίσειαν [Δαναοὶ] άδικοι ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσιν» δηλ. …και δώσε με τις σαΐτες σου να πληρώσουν [οι Δαναοί] αυτοί που μας αδίκησαν τα δάκρυα που έχω χύσει»!
-Και κλείνει η επιστολή: «και ευχομένη δια της ημετέρας προστασίας την επ’ αγαθώ γενικήν αύξησιν, και της προγονικής λαμπρότητος την ανάκτησιν, υποσημειούμαι η ομοιοτρόπως τα σωτήρια ελπίζουσα». Στη δε δεύτερη παρεμφερή επιστολή έχει γίνει η αντικατάσταση του «ομοιοτρόπως» με το «ανυπομονήτως» -προφανώς για έμφαση/εκδήλωση έντασης των συναισθημάτων.
Επίσης, μέσα στην επιστολή προτείνει η «πειθήνια Κύπρος» στον Καποδίστρια τρόπο για κάλυψη των δαπανών που θα απαιτούσε το απελευθερωτικό εγχείρημα. Εν προκειμένω την υποθήκευση της δημόσιας γης μια και που η τουρκική εξουσία είχε ήδη δημεύσει τις προσωπικές περιουσίες.
Το ίδιο έτος, 1828, στις 19 Αυγούστου, επακολούθησε δεύτερη επιστολή προς τον Κυβερνήτη. Τη φορά αυτή όμως, ήταν υπογεγραμμένη από προκρίτους και από ιερωμένους «ταπεινοί ικέται».
Στην επιστολή αυτή αναφέρεται ο Παύλος Βαλσαμάκης, την οποία μάλιστα υπέγραψε καθώς παρίστατο στην σύσκεψη. Για την επιστολή αυτή ενημερώθηκε ο Καποδίστριας από τον Δημήτριο Φραγκούδη.
-«Παρασταίνομεν και ημείς οι τριτάλανες την αξιοθρήνητόν μας κατάστασιν έμπροσθεν της φιλανθρωπίας Σου… αι τραγικαί συμφοραί μας … και η παντελής στέρησις όλων γενικώς των φυσικών δικαιωμάτων της τιμής, της ουσίας, και της υπάρξεως του ανθρώπου. Όταν ο άνθρωπος φθάση εις τοιαύτην απελπησίαν γίνεται τρομερός…». Παρουσιάζονται οι συμφορές και τα βάσανα του κυπριακού ελληνισμού.
-«την αντίληψιν των αδελφών μας Ελλήνων… εδεήθημεν να συνδράμη εις έν έργον το οποίον, όχι μόνον δια το κοινόν μας ήθελε καταθέση χάριν αιωνίαν, αλλά και τα κοινά της Ελλάδος πράγματα … Αλλ’ ω της δυστυχίας…». Τονίζεται η σχέση με τον ελλαδικό κορμό και αναφέρεται η ατυχής προσπάθεια που έγινε το 1825 για απελευθέρωση.
-«… οι κομισταί της παρούσης ικετικής επιστολής, οι κύριος Παύλος Βαλσαμάκης, ιατρός, Χαραλάμπης Μάλης και Δημήτριος Φραγκούδης… παρακαλούμεν με θερμά δάκρυα να αποδεχθή αυτούς ως ιατήρ κοινόςκαι να δοθή ιατρεία εις τας πληγάς μας…». Ζητούν από τον Καποδίστρια να δεχθεί εκπροσώπους τους δια ζώσης για να του αναπτύξουν το αίτημά τους για απελευθέρωση.
Ο Κεφαλλονίτης πρόξενος της Αγγλίας στην Κύπρο γιατρός Παύλος Βοντισιάνος, μετέφερε νέο αίτημα στον Καποδίστρια με ημερομηνία 17 Νοεμβρίου 1828 για ένταξη της Μεγαλονήσου στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος.
Όμως ο Κυβερνήτης, βαθύς γνώστης της διπλωματίας, κινούμενος σε μια Ευρώπη που ήταν μεταξύ του ισχυρού -και ιδεολογικοπολιτικού αντιπάλου του- Μέτερνιχ και της Βρετανικής παντοκρατορίας, γνώριζε πως αν ο ίδιος πρόβαλε το αίτημα της απελευθέρωσης των Κυπρίων θα ακολουθούσαν ισχυρές αντιδράσεις από τα δυο αυτά μέτωπα, ιδίως της Βρετανίας και δεν θα πετύχαινε τον επόμενο σκοπό του: την συμπερίληψη της Στερεάς και της Κρήτης που κι οι δύο βρίσκονται σε επαναστατική δράση. Ο στόχος του ήταν όπως ο ίδιος λέει: «να αποδοθεί στους Έλληνες η ελευθερία και η κληρονομιά των προγόνων τους».
Πάντα όμως, βρισκόμενος σε διεθνείς συναντήσεις, στήριζε την ενσωμάτωση της Μεγαλονήσου στο νέο ελληνικό κράτος, και την Κύπρο την θεωρούσε αναπόσπαστο κομμάτι του.
«Όσον δε περί των νήσων, και η ιστορία και τα μνημεία της αρχαιότητος όλα εν ενί λόγω επιμαρτυρούσιν ότι, η Ρόδος, η Κύπρος και τόσαι άλλαι ακόμη (νήσοι) είναι της Ελλάδος διαμελίσματα» απάντησε χαρακτηριστικά ο μεγάλος Ιονιο-Κύπριος πολίτης στους πρέσβεις των Προστάτιδων δυνάμεων στην Κέρκυρα τον Οκτώβριο του 1828.
Είχε προηγηθεί, έναν χρόνο ακριβώς ενωρίτερα, απάντησή του στο Παρίσι στον εκπρόσωπο του Αγγλικού Υπουργείου Εξωτερικών. Του τόνισε πως τα σύνορα της Ελλάδας είναι χαραγμένα με δικαιώματα που δεν μπορεί ο χρόνος να παραγράψει, ούτε οι ατυχίες, ούτε η κατάκτηση, και είναι ποτισμένα με το αίμα των σφαγών στη Χίο, στο Μεσολόγγι, στην Κύπρο, στα Ψαρά, στις Κυδωνιές.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως στο ελληνικό κράτος επί διακυβερνήσεώς του χορηγούνταν στους Έλληνες Κυπρίους διαβατήρια με τα οποία χαρακτηρίζονταν ως «Έλληνες ιθαγενείς εγκατεστημένοι στην Ελλάδα».
Επιπλέον, με δικές του ενέργειες, την πράξη αυτή αποδέχθηκαν και συνέτρεξαν και όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις.
Προστατευμένοι από τους εκπροσώπους Βρετανίας, Ρωσίας, Γαλλίας οι διωχθέντες από τα πάτρια εδάφη Κύπριοι, μπορούσαν να επιστρέψουν στο νησί τους ενδυναμώνοντας με τον τρόπο αυτό το ντόπιο ελληνορθόδοξο στοιχείο.
«Κύπρος, Κρήτη και Επτάνησος είναι οι κρίκοι δια των οποίων ο Ελληνισμός ήλθεν εις ευρείαν επικοινωνίαν μετά της Δύσεως… αποτελούν τρεις διαδοχικάς φάσεις, τρεις τρόπους, τρεις περιόδους επικοινωνίας του Μεταβυζαντινού Ελληνισμού μετά της Δύσεως… αφομοιώσεως και αξιοποιήσεως των αξιών του Ευρωπαϊκού πολιτισμού».
Κύπρος και Επτάνησα/Κεφαλληνία: νησιά-γέφυρες που διακτινώνουν τον Ελληνισμό στη δύση και στην ανατολή. Θέατρα συγκρούσεων λαών και πολιτισμών στέκουν ακρίτες ελευθερίας, ιδεολογικά άκρα και προπύργια του Ελληνισμού, κι αιματοβαμμένες γαίες μιας Ελλάδας αλώβητης κι αδιαχώριστης, πέρα από γεωγραφικά σύνορα και διεθνείς συνθήκες.
Οι πολιτισμοί των δυο νησιωτικών τόπων έχουν ρίζες ελληνικές, δέχθηκαν λίπασμα από το Βυζάντιο, τροφοδοτήθηκαν από τον δυτικό και ανατολικό κόσμο, και γέννησαν ένα ύφος δικό τους, μοναδικό.
Οι ανασκαφές που φέρνουν στο φως θησαυρούς αιώνων, τα κειμήλια που κοσμούν προθήκες, τα ιστορικά τεκμήρια που φυλάσσονται σε επίσημα Κρατικά Αρχεία, η Ορθοδοξία, η κοινή Ελληνική γλώσσα, τεκμηριώνουν πως υπάρχει αδιατάραχτη ιστορική ενότητα, που εν προκειμένω, φάνηκε στο κομβικό σημείο και των αρχών του 19ου αι. με άξονα τον αγώνα της Ελληνικής Παλιγγενεσίας.
Ευρυδίκη Λειβαδά
Σημ.
Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί διάλεξη που δόθηκε στο τμήμα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Frederick της Κύπρου στις 24 Μαρτίου 2021.
Για την σύνταξη της παρούσης έχουν ερευνηθεί και αρχεία που απόκεινται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους.