Βρέθηκα στην Μυτιλήνη. Τα βήματα μου με έφεραν στην Μόρια. Μακριά από τον ”ευρωπαϊκό τρόπο ζωής”, η Μόρια δείχνει να μην ανήκει πουθενά. Κόλαση για τους μεν, αόρατη γη για τους δε. Διασχίζει κανείς αυτοσχέδια μονοπάτια που ασφυχτιούν ανάμεσα στους στοιβαγμένους ανθρώπους. Μια άμορφη ανθρώπινη μάζα που προσπαθεί να μην ξεχνά να αναπνέει. Το οξυγόνο είναι λιγοστό για όλους. Πόσο μάλλον για τα μικρά παιδιά που σκορπίζουν τα βήματα τους άσκοπα μέσα στη λάσπη. Τα μεγαλύτερα παιδιά κοντά στην εφηβεία σε κοιτούν στα μάτια ψελλίζοντας ‘Hello my friend !’. Άφοβα. Όταν δεν υπάρχει ελπίδα, σβήνει και ο φόβος. Στη Μόρια απαγορεύονται οι προσδοκίες.
Την περασμένη εβδομάδα σε συνεδρίαση της Επιτροπής Εσωτερικών Υποθέσεων του Bundestag, συζητήθηκε αίτημα του Die Linke για μεταφορά όλων των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων και μεταναστών στη Γερμανία. Μόνον οι Πράσινοι υπερψήφισαν την πρόταση. Σύμφωνα με μέλος της Επιτροπής, ένας από τους εκπροσώπους του ομοσπονδιακού Υπουργού Εσωτερικών Seehofer δικαιολόγησε την άρνηση λέγοντας: «Η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση έχει εκπληρώσει το καθήκον της. Έχει ήδη στείλει κουβέρτες.».
Η Μόρια δεν ξέρει από αριθμούς. Εδώ ο ευρωπαϊκός ορθολογισμός του ανθρωπισμού και της προόδου δεν ισχύει. «Η Ελλάδα υπολογίζει για το έτος 2020 σε 100.000 μετανάστες στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία» ανέφερε πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση σε εφημερίδες του γερμανικού ομίλου ΜΜΕ Funke Mediengruppe, ανακοινώνοντας συνάμα ότι «σκοπεύει να απελάσει εντός του 2020 περί τα 10.000 άτομα».
Σε πρόσφατη επίσκεψη της στην Τουρκία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ursula von der Leyen με την νέα της ομάδα για την μετανάστευση και το άσυλο ″ευχαρίστησε” τον Ερντογάν μια και η χώρα του φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο σε αριθμητικά στοιχεία σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες. Ο κ. Σχοινάς σημείωσε «τους ευχαριστήσαμε διότι θεωρούμε ότι καταβάλουν μία προσπάθεια, ναι με τη δική μας την υποστήριξη, όμως παρ’ όλα αυτά φιλοξενούν 4 εκ. ανθρώπους, κάτι που πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Δεν συμφωνήσαμε με την Τουρκία όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τα κονδύλια που δίνουμε για τους πρόσφυγες.»
Η Μόρια προσπαθεί να κρατηθεί στη ζωή, δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες της ευρω-τουρκικής συμφωνίας, ότι είναι στην μέση ενός bras de fer όπου το προσφυγικό έχει γίνει στα χέρια της Τουρκίας όπλο εκβιασμών, απειλών, γεωπολιτικού σχεδιασμού και υπεξαίρεσης δημόσιου χρήματος.
Στο Παγκόσμιο Forum για τους Πρόσφυγες στη Γενεύη, ο γερμανός σοσιαλδημοκράτης υπουργός Εξωτερικών Heiko Maas κατήγγειλε την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των κρατών κάνοντας λόγο για μία «κρίση διεθνούς αλληλεγγύης». «Δεν υπάρχει προσφυγική κρίση», υποστήριξε, «αλλά πολύ περισσότερο πρόκειται για μία κρίση διεθνούς συνεργασίας.» Ο Γ.Γ. των Ηνωμένων Εθνών Antonio Guterres κάλεσε τα πλούσια κράτη του κόσμου να εμπλακούν περισσότερο στα μέτρα βοήθειας για τους πρόσφυγες.
Η Μόρια είναι κέντρο υποδοχής, αγοραίο. Από τα ‘χρυσά’ κονδύλια που τροφοδοτούν την τοπική οικονομία, μέχρι το ανταλλακτικό εμπόριο που ευδοκιμεί μέσα στον καταυλισμό όπου τσιγάρα πωλούν ακόμα και παιδιά.
Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, έχει ανοίξει μια συζήτηση για ένα ”νέο Σύμφωνο” συνεργασίας. Κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο στόχος είναι η ΕΕ να αποκτήσει ισχυρά εξωτερικά σύνορά που θα στηρίξουν τον ευρωπαϊκό χώρο της ελεύθερης κυκλοφορίας. Αυτό απαιτεί την επιτάχυνση της πλήρους λειτουργίας του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τη Συνοριοφυλακή και την Ακτοφυλακή, την ενίσχυση της καταπολέμησης των λαθρεμπόρων και των λαθροδιακινητών, ένα αποτελεσματικό σύστημα επιστροφών, τη θέσπιση αποτελεσματικότερων και ισχυρότερων διαδικασιών ασύλου, που να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των δευτερογενών μετακινήσεων. Σε αυτήν τη λογική κοινωνικού ενδο-ευρωπαϊκού προστατευτισμού, ο πολιτικός δεσμός μεταξύ Σένγκεν και ασύλου είναι αδιαμφισβήτητος.
Εδώ ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, αυτός του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχύει με οικονομικούς όρους. Ένα νέο Σύμφωνο σημαίνει να συμφωνήσουν τα κράτη μέλη για το ποιες θα είναι οι νόμιμες οδοί προς την Ευρώπη, με σκοπό να εφοδιάσουν τις αγορές εργασίας και τις βιομηχανίες τους με τα κατάλληλα προσόντα και δεξιότητες μέσω της νόμιμης μετανάστευσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα καλύπτει έτσι τη μακροπρόθεσμη κοινωνική ένταξη των επιλεγμένων ‘νέων Ευρωπαίων’. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι «αυτό σημαίνει την οικοδόμηση συνολικών εταιρικών σχέσεων με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, με την κινητοποίηση για το σκοπό αυτό των πολιτικών για το εμπόριο, τις θεωρήσεις, την κινητικότητα, τις επενδύσεις και την ανάπτυξη.» Έτσι προστατεύεται ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής.
Ταυτόχρονα σημειώνει η Ευρ. Επιτροπή πρέπει να υιοθετηθούν «προσεγγίσεις προσαρμοσμένες στην ειδική κατάσταση κάθε χώρας εταίρου.» Ο ομοσπονδιακός Υπουργός Εσωτερικών Horst Seehofer άφησε να εννοηθεί ότι μια ομάδα πρόθυμων θα μπορούσε να προχωρήσει το θέμα. «Εάν υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κρατών-μελών, τότε θα πρέπει να ξεκινήσουμε με το μεγάλο αριθμό και να μην αναμένουμε επ’ αόριστο, να βρεθεί ένας κοινός παρονομαστής για όλες τις 27 χώρες». Αυτό θα σήμαινε ένα ευέλικτο σύστημα διακυβέρνησης που θα αφήνει και με τη βούλα απέξω χώρες όπως την Ουγγαρία, Πολωνία κτλ. Άλλωστε οι χώρες αυτές ξεκαθάρισαν πάλι πρόσφατα ότι δεν επιθυμούν να δεχθούν μετανάστες στο μέλλον.
Άραγε οι άνθρωποι στη Μόρια πως θα κριθούν; Οι νεαροί που φτιάξαν μια υποτυπώδη ξύλινη κατασκευή-κουρείο θα ανήκουν στους απορριφθέντες υποψήφιους; Και πιο πέρα οι γυναίκες που έστησαν έναν υπαίθριο φούρνο για να φτιάχνουν ψωμί θα έχουν άραγε τα προσόντα για να γίνουν κοινωνοί του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής ;…
Στις 16 Δεκεμβρίου 40 βουλευτές από χώρες της ΕΕ (Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα κτλ) αλλά και από το Ευρωκοινοβούλιο απεύθυναν έκκληση στην νέα επικεφαλής της Επιτροπής Ursula von der Leyen να ταχθεί υπέρ της δημιουργίας κέντρων ασύλου στα εξωτερικά σύνορα. Εκεί, οι αιτούντες άσυλο «θα πηγαίνουν απευθείας σε διαδικασία ασύλου. Εάν οι αιτούντες άσυλο έχουν επαρκείς προοπτικές προστασίας και δεν αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια, θα μπορούν να παραπέμπονται σε άλλο ευρωπαϊκό κράτος, σε αρνητική περίπτωση, θα επιστρέφονται απευθείας», αναφέρει η επιστολή.
Η δημιουργία των κέντρων είναι ήδη δυνατή βάσει του άρθρου 43 της Οδηγίας της ΕΕ για τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου. Για να έχουν αυτά τα κέντρα μία ευκαιρία να υλοποιηθούν όμως θα πρέπει να γίνονται μαζικές και αποτελεσματικές απελάσεις. Μέχρι στιγμής, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο έχουν επιστραφεί σε χώρες προέλευσης εκτός Ευρώπης. Αν τα πράγματα συνεχίσουν έτσι, τα κέντρα διαμετακόμισης, που ενδεχομένως δημιουργηθούν, θα συνεχίζουν να γεμίζουν γρήγορα. Και τότε, όσοι δεν δικαιούνται προστασίας θα παραμένουν μόνιμα σε αυτά, όπως συμβαίνει μέχρι τώρα στη Μόρια και αλλού. Κόλαση για τους μεν, αόρατη γη για τους δε. Ανθρώπινες μάζες χωρίς τα κατάλληλα προσόντα.