Τις τελευταίες μέρες, όπου τα δεδομένα για την οικονομική κρίση στην Τουρκία δείχνουν συνεχώς να επιδεινώνονται, παρατηρείται μια σχεδόν «ικανοποίηση» από μερίδα του τύπου και αναλυτών στην Ελλάδα για το γεγονός ότι η Τουρκία αποδυναμώνεται οικονομικά. Ο προφανής συνειρμός που γίνεται από πολλούς είναι ότι εφόσον η Τουρκία αποδυναμώνεται οικονομικά, αυτό σημαίνει πως μειώνεται και ο κίνδυνος που η γειτονική μας χώρα αποτελεί για τα θέματα ασφαλείας της Ελλάδας.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και μια μερίδα αναλυτών που επιχειρηματολογεί πως η οικονομική πολιτική που εφαρμόζει ο Τούρκος πρόεδρος δεν δημιουργεί ουσιαστικά οικονομικά προβλήματα στη χώρα του καθώς το μέγεθος και η δομή της Τουρκίας την καθιστούν σταθερή οικονομική δύναμη στην περιοχή, τα συμφέροντα της οποίας είναι τόσο συνδεδεμένα με μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης, που δεν θα της επιτρέψουν να καταρρεύσει.
Οι δύο παραπάνω γραμμές σκέψεις όμως, περιέχουν ένα δομικό λάθος: Συνδέουν την οικονομική κατάσταση στην Τουρκία με τα επίπεδα απειλής που αυτή αντιπροσωπεύει για την Ελλάδα.
Η οικονομία όντως αποτελεί σημαντικό παράγοντα ισχύος για ένα κράτος, αλλά αυτό ουδόλως προκαθορίζει τη θέση του ως αναθεωρητικό ή μη δρώντα. Με απλά λόγια, δεν είναι η οικονομία που προσδιορίζει το αν η Τουρκία αποτελεί απειλή ασφαλείας για την Ελλάδα, αλλά ο τρόπος που βλέπει τον εαυτό της στην περιοχή.
Η Τουρκία σε όλη την πορεία της σύγχρονης ιστορίας της μας έχει δείξει ότι δεν είναι ικανοποιημένη με τα υφιστάμενα σύνορα της και ότι θέλει να αυξήσει το αποτύπωμα επιρροής της στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου, των Βαλκανίων, της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Με ισχυρή ή αδύναμη οικονομία, με ισχυρούς ή αδύναμους πολιτικούς στο τιμόνι της, με περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατικά συστήματα διακυβέρνησης, οι βλέψεις της Τουρκίας για την περιοχή παραμένουν αμετάβλητες.
Από το υψηλό ΑΕΠ των 950 δισ. δολαρίων του 2013, η Τουρκία έχει προσγειωθεί το 2020 στα 720 δισ. δολάρια και αντίστοιχα έχουν επιδεινωθεί και συνεχίζουν να χειροτερεύουν όλοι οι επιμέρους οικονομικοί της δείκτες. Αυτό όμως ουδόλως μειώνει τα επίπεδα απειλής που εκφράζει για την Ελλάδα.
Το 1996, το ΑΕΠ της Τουρκίας ήταν στα 180 δισ. δολάρια αλλά αυτό δεν απέτρεψε την επιθετικότητα της Τουρκίας ούτε την, τραγική για την Ελλάδα, κρίση στα Ίμια.
Έως το 2001 η Τουρκία είχε χρεωκοπήσει, η ισοτιμία της διαλύθηκε, και δεκάδες δις ξένων κεφαλαίων είχαν αποσυρθεί από τη χώρα. Τίποτα από όλα αυτά δεν είχε αλλάξει όμως την επιθετικότητα και την αξιοπιστία της απειλής που εξέφραζε η Τουρκία έναντι της Ελλάδας.
Στην ερώτηση λοιπόν αν μας ωφελεί η όχι η κρίση της τουρκικής οικονομίας όσο αφορά την ασφάλεια της Ελλάδας, η απάντηση είναι σαφώς αρνητική.
Για την Ελλάδα, το μόνο κρίσιμο στοιχείο στις σχέσεις μας με την Τουρκία αφορά ακριβώς την ασφάλεια μας και την προστασία μας από την επιθετικότητα και αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων από τη γειτονική μας χώρα.
Είναι λάθος λοιπόν αν νομίζουμε ότι η κακή οικονομική κατάσταση στην Τουρκία είναι ο παράγοντας που θα λειτουργήσει αποτρεπτικά έναντι της επιθετικότητας της.
Είναι λάθος να θεωρούμε ότι οποιοσδήποτε άλλος παράγοντας εκτός από εμάς τους ίδιους θα συμβάλει στην αποτροπή της -σταθερής και αδιάκοπης- Τουρκικής απειλής.
Ο μόνος αξιόπιστος παράγοντας αποτροπής της Τουρκικής επιθετικότητας είναι η ενίσχυση των παραγόντων ήπιας και σκληρής ισχύος της χώρας μας, και -ιδιαίτερα- η εμπέδωση προς όλες τις κατευθύνσεις ότι υπάρχει η πολιτική βούληση αποτελεσματικής χρήσης της ισχύος μας αν χρειαστεί.
Ας μην «χαίρονται» κάποιοι λοιπόν για την κακή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας καθώς αυτή ουδόλως μειώνει τα δικά μας βάρη για την ασφάλεια της χώρας μας.
***
*Ο Μιχάλης Μαθιουλάκης είναι αναλυτής ενεργειακής στρατηγικής