Την ιστορική αναβάθμιση των σχέσεών της με την Αίγυπτο πέτυχε σήμερα η ΕΕ με την υπογραφή της Κοινής Δήλωσης για μια Στρατηγική και Συνολική Εταιρική Σχέση ΕΕ-Αιγύπτου και με ένα οικονομικό και επενδυτικό πακέτο 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα τέσσερα χρόνια (2024-2027) το οποίο θα επικεντρωθεί στις ενεργειακές επενδύσεις, θέμα που αφορά άμεσα και την Ελλάδα και στην ανάσχεση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ.
Η συμφωνία υπογράφηκε στο Κάιρο μεταξύ της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι.
Την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνόδευαν άλλοι πέντε Ευρωπαίοι ηγέτες: ο πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ ντε Κρο, η χώρα του οποίου έχει την Προεδρία του Συμβουλίου, ο πρωθυπουργό της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης, ο καγκελάριος της Αυστρίας, Καρλ Νεχάμερ και η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι.
Ανάσα για την Αίγυπτο
Η συμφωνία είναι μια ανάσα για την υπερχρεωμένη Αίγυπτο με τους περισσότερους από 106 εκατομμύρια κατοίκους (το δημόσιο χρέος της ξεπερνά το 90% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ το εξωτερικό χρέος της έχει διογκωθεί σε σχεδόν 165 δισεκατομμύρια δολάρια και το κόστος εξυπηρέτησής του αναμένεται να φθάσει τα 42 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος). Επιπλέον οι επιθέσεις των ανταρτών Χούτι της Υεμένης κατά της ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα, έχουν μειώσει τα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ, που είναι από τις κύριες πηγές συναλλάγματος για την Αίγυπτο. Ως εκ τούτου το πακέτο βοήθειας θεωρήθηκε από την ΕΕ επιτακτικό δεδομένου ότι η γεωγραφική θέση της χώρας έχει τεράστια στρατηγική σημασία καθώς όχι μόνο βρίσκεται στο κέντρο της Μεσογείου αλλά είναι και η γέφυρα μεταξύ Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης και εκτός από την οικονομική κρίση που διέρχεται υπάρχουν και άλλοι κίνδυνοι αφού συνορεύει με την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Λιβύη και βρίσκεται στο επίκεντρο δύο εν εξελίξει συγκρούσεων - στη Λωρίδα της Γάζας και στο Σουδάν.
Επίσης η Αίγυπτος φιλοξενεί ήδη περίπου εννέα εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων εκατομμυρίων Σουδανών και 1,5 εκατομμυρίου Σύρων, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης του ΟΗΕ.
Γι΄αυτό πιθανή κατάρρευσή της θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή άλλωστε στην Κοινή Διακήρυξη μεταξύ άλλων τονίζεται ότι:
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει την Αίγυπτο ως αξιόπιστο εταίρο, καθώς και τον μοναδικό και ζωτικό γεωστρατηγικό ρόλο της Αιγύπτου ως πυλώνα ασφάλειας, μετριοπάθειας και ειρήνης στην περιοχή της Μεσογείου, της Εγγύς Ανατολής και της Αφρικής...
Ενέργεια και Ελλάδα
Η οικονομική βοήθεια δεν θα αφορά μόνο στην αποτροπή της παράτυπης μετανάστευσης αλλά δίνεται έμφαση και στις ενεργειακές επενδύσεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν την Ευρώπη να αποδεσμευτεί περαιτέρω από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ιδιαίτερο όφελος φαίνεται να έχει η χώρα μας καθώς τονίστηκε η σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Gregy η οποία θα συνδέει την Αίγυπτο με την Ελλάδα και θα στοχεύει στη μεταφορά 100% πράσινης ενέργειας από Αίγυπτο στην Αττική και μέσω αυτής στην ευρωπαϊκή αγορά. .
Το έργο Greece – Egypt/ GREGY Interconnector, το οποίο αφορά σε ηλεκτρική διασύνδεση του Αιγυπτιακού και του Ελληνικού Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων και ζεύξης συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης, ισχύος 3.000MW, στοχεύει στη μεταφορά 100% πράσινης ενέργειας από Αίγυπτο στην Αττική και μέσω αυτής στην ευρωπαϊκή αγορά.
Όπως τονίζεται στην Κοινή Διακήρυξη: «Η ΕΕ και η Αίγυπτος αναγνωρίζουν ότι η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα και η πραγματικότητα της αγοράς ενέργειας απαιτούν την εμβάθυνση της υφιστάμενης εταιρικής σχέσης τους για τη στήριξη της ενεργειακής τους ασφάλειας. Για το σκοπό αυτό, η ΕΕ και η Αίγυπτος συμφωνούν να εντείνουν τη συνεργασία τους με ιδιαίτερη έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις δράσεις ενεργειακής απόδοσης, καθώς και στη συνεργασία για άλλες ασφαλείς και βιώσιμες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, αξιοποιώντας το σημαντικό δυναμικό της Αιγύπτου για την οικονομικά αποδοτική επέκταση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, μέσω έργων όπως η διασύνδεση GREGY. Η ΕΕ δεσμεύεται επίσης να υποστηρίξει τις εργασίες του Φόρουμ Φυσικού Αερίου East Med με σκοπό την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας και της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην περιοχή και του εμπορίου φυσικού αερίου με την ΕΕ».
Κυριάκος Μητσοτάκης: η διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου, μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης
«Πρόκειται πραγματικά για μια ημέρα-ορόσημο που αναγνωρίζει τη βαθιά στρατηγική σημασία της Αιγύπτου για τη σταθερότητα και την ευημερία, όχι μόνο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά θα έλεγα και της Ευρώπης στο σύνολό της. Πράγματι, το σχέδιο Κοινής Δήλωσης που θα υπογράψουμε σήμερα καθορίζει τα διάφορα δομικά στοιχεία για την υλοποίηση της πρόθεσής μας να καταστήσουμε αυτή τη στρατηγική εταιρική σχέση όσο πιο βαθιά χρειάζεται», τόνισε ο Πρωθυπουργός κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου και πρόσθεσε:
«Είτε πρόκειται για οικονομικά θέματα είτε για ενεργειακά, όπου αναγνωρίζουμε τον σημαντικό ρόλο που μπορούμε να διαδραματίσουμε για να σας βοηθήσουμε όχι μόνο να σταθεροποιήσετε την οικονομία, αλλά και να διασφαλίσετε ότι μπορείτε να παρέχετε θέσεις εργασίας για τους νέους Αιγύπτιους προσελκύοντας άμεσες ξένες επενδύσεις. Είτε αυτό αφορά την ενέργεια, όπου έργα όπως η διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου, μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο, βοηθώντας σας να αναπτύξετε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αλλά και διασφαλίζοντας ότι αυτές οι ανανεώσιμες πηγές θα φτάσουν στην Ευρώπη και, υπό αυτή την έννοια, θα ενισχύσουν την ενεργειακή μας ασφάλεια. Είτε αυτό σημαίνει να σκεφτούμε νέα και πιο φιλόδοξα έργα, όπως η δυνατότητα, ίσως στο μέλλον, αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στους γεωλογικούς σχηματισμούς που διαθέτετε ως αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης ή της εξάντλησης κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Είτε πρόκειται για συνεργασία σε θέματα όπως το μεταναστευτικό, όπου, πρώτα απ′ όλα, πρέπει να αναγνωρίσουμε το τεράστιο έργο που έχει επιτελέσει η Αίγυπτος όσον αφορά στη φιλοξενία μεταναστών και προσφύγων από πολλές χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρές πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες».
Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας
Επιπλέον όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της συνάντησης του με τον Αιγύπτιο ηγέτη επιβεβαιώθηκε η απόφαση των δύο να αναβαθμίσουν και να εμβαθύνουν την στρατηγική σχέση των δύο χωρών με Κοινή Δήλωσή τους για τη σύσταση Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) Ελλάδας - Αιγύπτου, η πρώτη συνεδρίαση του οποίου θα διεξαχθεί στην Αθήνα κατά το επόμενο διάστημα.
Έξι πυλώνες
Όπως έγινε γνωστό η στρατηγική και συνολική εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Αιγύπτου καλύπτει έξι τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος για την Ευρώπη και την Αίγυπτο:
1. Πολιτικές σχέσεις
2. Οικονομική σταθερότητα
3. Επενδύσεις & Εμπόριο
4. Μετανάστευση
5. Ασφάλεια
6. Άνθρωποι και δεξιότητες.
Όπως δήλωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν:
Ο πρώτος πυλώνας είναι ότι θα εντείνουμε τον πολιτικό μας διάλογο. Και από κοινού, θα εργαστούμε επίσης για τη δέσμευσή μας να προωθήσουμε τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να το επιτύχουμε αυτό, θα διοργανώνουμε κάθε δύο χρόνια μια σύνοδο κορυφής ηγετών, η οποία θα συμπληρώνει το ετήσιο Συμβούλιο Σύνδεσης.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά την οικονομική σταθερότητα. Θα στηρίξουμε οικονομικά τις μεταρρυθμιστικές σας προσπάθειες, μαζί με διεθνείς εταίρους. «Αυτό είναι στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο μέρος του πακέτου μας των 7,4 δισ. Ευρώ» είπε η ίδια.,
Ο τρίτος πυλώνας αφορά τις επενδύσεις και το εμπόριο. Διαθέτουμε ήδη το οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο νότιας γειτονίας μας, αλλά μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα, είτε πρόκειται για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε για ψηφιοποίηση ή συνδεσιμότητα, είτε για τον γεωργικό τομέα ή τη διαχείριση των υδάτων, για να αναφέρουμε μόνο μερικά θέματα. Για τον σκοπό αυτό θα υποστηρίξουμε την επενδυτική διάσκεψη ΕΕ-Αιγύπτου στο Κάιρο αργότερα φέτος.
«Στο πλαίσιο αυτό, επιτρέψτε μου να πω λίγα λόγια για τις ενεργειακές επενδύσεις. Αναπτύσσουμε από κοινού το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Gregy, το οποίο συνδέει την Αίγυπτο με την Ελλάδα και αυξάνει την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη. Η Αίγυπτος διαθέτει όλους τους πόρους για να γίνει κόμβος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως όσον αφορά το ανανεώσιμο υδρογόνο. Είστε πρόθυμοι να προσελκύσετε ξένες επενδύσεις, έχουμε επενδυτές που ενδιαφέρονται για την Αίγυπτο, και έχουμε ένα μνημόνιο κατανόησης σχετικά με αυτό. Ας προχωρήσουμε λοιπόν με τις εργασίες στον τομέα αυτό».
Ο τέταρτος πυλώνας είναι η μετανάστευση και η κινητικότητα:.
«Έχουμε ήδη μια πολύ καλή συνεργασία. Αυτή η συνεργασία είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ. Γι′ αυτό θα επενδύσουμε τουλάχιστον 200 εκατομμύρια ευρώ από το σημερινό πακέτο μέτρων για να κάνουμε τη συνεργασία μας ακόμη πιο αποτελεσματική» είπε η φον ντερ Λάιεν και πρόσθεσε: Θα συνεχίσουμε το έργο μας για τη διευκόλυνση της νόμιμης μετανάστευσης, για παράδειγμα, «εταιρικές συμφωνίες δεξιοτήτων». Παράλληλα, υπογράμμισε «συνεχίζουμε να υπολογίζουμε στον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης από την Αίγυπτο. Από τη διαχείριση των συνόρων, στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και της επιστροφής».
Ο πέμπτος πυλώνας αφορά την ασφάλεια και την επιβολή του νόμου. Έχουμε εδραιώσει συνεργασία στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και θα την ενισχύσουμε.
Ο έκτος πυλώνας είναι από πολλές απόψεις ο πιο σημαντικός επισήμανε η φον ντερ Λάιεν διευκρινίζοντας ότι «αφορά τους ανθρώπους, τις δεξιότητές τους και την έρευνα. Οι ανταλλαγές φοιτητών στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ είναι ήδη ακμάζουσες. Η Αίγυπτος μπορεί τώρα να διαπραγματευτεί την ένταξή της σε άλλα προγράμματα της ΕΕ, όπως το Creative Europe και το Horizon Europe. Όλα αυτά θα εμβαθύνουν τους δεσμούς μεταξύ των λαών μας και στις δύο πλευρές της Μεσογείου.
Εκεχειρία στη Γάζα άμεσα
Καταλήγοντας, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σημείωσε ότι οι συζητήσεις αυτές γίνονται σε περίοδο κρίσης. «Είμαστε όλοι εξαιρετικά ανήσυχοι για τον πόλεμο στη Γάζα και την εκτυλισσόμενη καταστροφική ανθρωπιστική κατάσταση. Η Γάζα αντιμετωπίζει λιμό. Αυτό είναι απαράδεκτο. Είναι κρίσιμο να επιτευχθεί μια συμφωνία για μια εκεχειρία γρήγορα τώρα που θα απελευθερώσει τους ομήρους και θα επιτρέψει σε περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια να φτάσει στη Γάζα», είπε, καλώντας τον Πρόεδρο της Αιγύπτου να μεσολαβήσει για μια κατάπαυση του πυρός.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής εξέφρασε την ανησυχία της ΕΕ για τους κινδύνους που θα είχε μια πλήρους κλίμακας επίθεση στη Ράφα για τον ευάλωτο άμαχο πληθυσμό. «Αυτό πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος», τόνισε, ενώ ευχαρίστησε την Αίγυπτο για τις προσπάθειές της να διασφαλίσει ότι οι ανθρωπιστικές προμήθειες μπορούν να φτάσουν στη Γάζα.
«Η ΕΕ κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να παράσχει την τόσο αναγκαία βοήθεια. Σήμερα η Γάζα χρειάζεται 500 φορτηγά την ημέρα - ή το αντίστοιχο από ξηρά, αεροπορική και θαλάσσια. Μόνο φέτος, η ΕΕ θα παράσχει 275 εκατομμύρια ευρώ βοήθεια στους Παλαιστίνιους. Έχουμε παραδώσει πάνω από 1.800 τόνους της βοήθειας. Συμπεριλαμβανομένου ιατρικού εξοπλισμού προς την Αίγυπτο και διασφαλίζουμε ότι αυτή η βοήθεια μπορεί να φτάσει στη Γάζα μέσω όλων των πιθανών διαδρομών, συμπεριλαμβανομένου του θαλάσσιου διαδρόμου που άνοιξε πρόσφατα στην Κύπρο», κατέληξε η Πρόεδρος της Επιτροπής.