Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η επιθυμία της Τουρκίας για μια ακόμη εισβολή στην Βόρεια Συρία είναι στην ατζέντα της σημερινής συνάντησης των προέδρων Ρωσίας και Τουρκίας, στο Σότσι.
Τρεις εβδομάδες μετά τη συνάντησή τους στην Τεχεράνη, Ταγίπ Ερντογάν συναντάται ξανά με τον Βλάντιμιρ Πούτιν στο θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας, ενισχυμένος από την πρόσφατη διπλωματική επιτυχία της Άγκυρας, που διευκόλυνε τη διεθνή συμφωνία για την επανέναρξη των εξαγωγών ουκρανικών σιτηρών.
Στην πρωτεύουσα του Ιράν τον περασμένο μήνα ο ρώσος πρόεδρος τον προειδοποίησε χωρίς περιστροφές εναντίον οποιασδήποτε νέας τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία για να απωθηθούν οι Κούρδοι της οργάνωσης Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), που η Άγκυρα θεωρεί τον συριακό βραχίονα του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK).
Για ορισμένους αναλυτές, οι διαρκώς επανερχόμενες εντάσεις αποτελούν μέρος της «ανταγωνιστικής συνεργασίας» που καθορίζει όπως λένε τη σχέση των δύο ηγετών τα τελευταία είκοσι χρόνια.
«Ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας αποκατέστησε την εικόνα που θέλει να προβάλλει η Τουρκία για τον εαυτό της, αυτή του γεωπολιτικού παίκτη-κλειδιού, και ξανάδωσε προβολή στον Ερντογάν», σημείωνε πρόσφατα η Ασλί Αϊντιντασμπάς, μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.
Κατά την ίδια, «οι περισσότεροι Τούρκοι τάσσονται υπέρ της θέσης της χώρας τους», που είναι «σχεδόν η ουδετερότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης».
Σύγκρουση συμφερόντων
Η συστηματική προσπάθεια της Τουρκίας, παρότι είναι κράτος μέλος του NATO, να παραμείνει ουδέτερη έναντι της Μόσχας όσον αφορά το ζήτημα της Ουκρανίας ίσως έχει αρχίσει να αποδίδει.
Έπειτα από πολύμηνες προσπάθειες, Μόσχα και Κίεβο υπέγραψαν στην Κωνσταντινούπολη συμφωνία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Το πρώτο φορτίο καλαμποκιού που αναχώρησε από την Οδησσό αφότου ξέσπασε ο πόλεμος την 24η Φεβρουαρίου έφθασε στον Λίβανο και θα ακολουθήσουν και άλλα, καταλαγιάζοντας κάπως τις ανησυχίες για την εκδήλωση παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
Η Τουρκία θέλει τώρα να πιέσει για την έναρξη διαπραγματεύσεων με σκοπό να συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στον ρώσο πρόεδρο και τον ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ει δυνατόν στην Κωνσταντινούπολη.
«Συζητήσαμε το εάν η συμφωνία για τα σιτηρά μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία (για να συμφωνηθεί) κατάπαυση του πυρός με διάρκεια», είπε προχθές Τετάρτη ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έπειτα από συνάντηση που είχε με τον ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ στην Ασία.
Κάτι τέτοιο όμως φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο.
Παράλληλα η προσπάθεια της Άγκυρας να πείσει για την αναγκαιότητα, ως προς τα συμφέροντά της, για μια νέα τουρκική επίθεση στην Συρία σκοντάφτουν στα ρωσικά συμφέροντα.
Η Μόσχα είναι η κυριότερη προστάτιδα δύναμη του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, τον υποστήριξε εναντίον οργανώσεων που εν μέρει τουλάχιστον υποστηρίχθηκαν από την Τουρκία.
Σήμερα ο Ερντογάν επιμένει πως θέλει ο τουρκικός στρατός να περάσει ξανά τα σύνορα και να δημιουργήσει ζώνη ασφαλείας σε περιοχές όπου περιπολούν ήδη συριακά και ρωσικά στρατεύματα, για να απωθηθούν οι κουρδικές ένοπλες ομάδες που χαρακτηρίζει «τρομοκρατικές».
«Είναι πιθανό στη (σημερινή) συνάντηση να τεθεί το ζήτημα της ενδεχόμενης επιδρομής στη Συρία, για την οποία η Τουρκία δεν έχει λάβει πράσινο φως ούτε από τη Ρωσία, ούτε από το Ιράν», σχολίασε ο ειδικός σε θέματα διεθνών σχέσεων Σολί Οζέλ του πανεπιστημίου Χας της Κωνσταντινούπολης. Η Ρωσία θα ζητήσει κάτι «σε αντάλλαγμα», προεξόφλησε ο ίδιος.
Τα Bayraktar-TB2
Για ορισμένα τουρκικά ΜΜΕ, αυτό που θα ήθελε πραγματικά ο Πούτιν είναι τηλεκατευθυνόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAVs). Η Άγκυρα έχει προμηθεύσει την Ουκρανία αρκετά οπλισμένα Bayraktar-TB2, που σύμφωνα με δυτικούς στρατιωτικούς αναλυτές έχουν δείξει την αποτελεσματικότητά τους εναντίον των ρωσικών αρμάτων μάχης.
Σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους, ρωσική αντιπροσωπεία πήγε στο Ιράν για να συζητήσει την ενδεχόμενη αγορά εκατοντάδων UAVs. Ο ίδιος ο Ερντογάν αναφέρθηκε μετά την επιστροφή του από την Τεχεράνη σε αίτημα του Πούτιν για την αγορά τέτοιων αεροσκαφών.
Αλλά η δήλωση ανασκευάστηκε κατόπιν από εκπρόσωπο της τουρκικής κυβέρνησης, που διαβεβαίωσε πως ο αρχηγός του κράτους απλά χαριτολογούσε.
Όμως ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, ο Ντμίτρι Πεσκόφ, φάνηκε αντίθετα να δίνει τροφή στη σεναριολογία, διαβεβαιώνοντας πως «η στρατιωτική και τεχνολογική συνεργασία βρίσκεται πάντα στην ατζέντα των δύο χωρών».
Υπάρχει ακόμη μια πιθανή αιτία εντάσεων μεταξύ των δύο προέδρων, που είναι γνωστοί διότι συχνά καθυστερούν. Στην Τεχεράνη, ο Ερντογάν αναγκάστηκε να κάνει υπομονή, περίμενε τον Βλαντίμιρ Πούτιν για περίπου 50 δευτερόλεπτα, μπροστά στην κάμερα του επίσημου τουρκικού πρακτορείου ειδήσεων: ήταν ζουμαρισμένη στο πρόσωπό του, στο οποίο ήταν εμφανής η ένταση. Για ορισμένους, επρόκειτο για ανταπόδοση — ο τούρκος πρόεδρος είχε στήσει τον ένοικο του Κρεμλίνου σχεδόν δύο λεπτά το 2020.
Πηγές: AFP, ΑΠΕ-ΜΠΕ