Ανταπόκριση Βρυξέλλες
Εν μέσω έντονων γεωπολιτικών αναταράξεων, με τις κρίσιμες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τη Συρία να κλονίζουν την περιοχή και τον πόλεμο στην Ουκρανία να βρίσκεται σε συνεχή κλιμάκωση, ξεκινά σήμερα στις Βρυξέλλες η διήμερη Σύνοδος των Υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ (3-4 Δεκεμβρίου). Στη σύνοδο θα συμμετάσχουν προσωπικότητες-κλειδιά, όπως ο βασιλιάς της Ιορδανίας, Αμπντάλα Β΄, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Αντρίι Σίμπιχα, και η νέα Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Μάγια Κάλας.
Η Ουκρανία μπορεί να πιέζει για ένταξή της στο ΝΑΤΟ αλλά στόχος του ΝΑΤΟ, σε πρώτο επίπεδο, είναι η ενίσχυση της ουκρανικής εμπροσθοφυλακής ώστε όταν και έαν η χώρα εισέλθει σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Μόσχα αυτές να γίνουν από θέση ισχύος.
Συναντήσεις Γεραπετρίτη - Φιντάν
Παράλληλα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει η αναμενόμενη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, στο περιθώριο της Συνόδου. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές δεν υπάρχει κάποια προγραμματισμένη συνάντηση, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι οι δύο άνδρες θα συναντηθούν για να συζητήσουν κυρίως την προετοιμασία του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, το οποίο αναμένεται να πραγματοποιηθεί περί τα τέλη Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου με στόχο την εμβάθυνση της θετικής ατζέντας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Εξίσου σημαντική είναι η αναμενόμενη εκ νέου συνάντησή τους στις 5 Δεκεμβρίου, στη Σύνοδο του ΟΑΣΕ στη Μάλτα, όπου Ελλάδα και Τουρκία συνεργάζονται σε μια κοινή πρωτοβουλία για την ανάδειξη νέας ηγεσίας στον Οργανισμό.
Η ελληνική διπλωματική δραστηριότητα ενισχύει τη θέση της χώρας ως παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή και φιλοδοξεί να συμβάλει ουσιαστικά στην εξεύρεση λύσεων για την επόμενη μέρα στην Ουκρανία, αναδεικνύοντας την αξία της συνεργασίας και του διαλόγου, αναφέρουν στη HuffPost ανώτατες διπλωματικές πηγές.
Η Ιορδανία κρίσιμος παράγοντας στη Μέση Ανατολή
Η ημερήσια διάταξη της πρώτης ημέρας της Συνόδου, Τρίτη 3 Δεκεμβρίου, επικεντρώνεται στη Νότια Γειτονία της Συμμαχίας, με έμφαση στις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, μια περιοχή κρίσιμη για τη σταθερότητα της διεθνούς σκηνής. Στο πλαίσιο αυτό, οι σχέσεις ΝΑΤΟ-Ιορδανίας καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος της συζήτησης, με τον βασιλιά της Ιορδανίας να συμμετέχει στη Σύνοδο.
Η στρατηγική σημασία της Μέσης Ανατολής για τη Συμμαχία, ιδίως υπό το πρίσμα της ασφάλειας, της ενεργειακής σταθερότητας και της αντιμετώπισης των απειλών από μη κρατικούς δρώντες, καθιστά τη συνεδρίαση αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη.
Η Ιορδανία, μαζί με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο ως ένας από τους βασικούς μετριοπαθείς παίκτες στη Μέση Ανατολή, αναφέρουν ανώτατες διπλωματικές πηγές. Οι χώρες αυτές αποτελούν σταθεροποιητικούς παράγοντες σε μια ταραχώδη περιοχή, ενισχύοντας τη γεωπολιτική ισορροπία και διασφαλίζοντας στρατηγικά συμφέροντα της Δύσης.
Ωστόσο, και οι τρεις αυτές χώρες αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις στο εσωτερικό τους. Στην Ιορδανία ακόμη περισσότερο και γι΄αυτό ενισχύεται η ανάγκη η χώρα να παραμείνει συντεταγμένη με τη Δύση, επιδιώκοντας παράλληλα μεγαλύτερη υποστήριξη από τον διεθνή παράγοντα, ιδίως μέσω του ΝΑΤΟ.
Ως εκ τούτου η Ιορδανία θεωρείται ζωτικής σημασίας εταίρος για το ΝΑΤΟ, το οποίο επιδιώκει να ενισχύσει τη συνεργασία του με τη χώρα στο πλαίσιο της στρατηγικής του για τη Νότια Γειτονία, ενώ από την πλευρά της, η Ιορδανία αναμένεται να πιέσει τη Συμμαχία να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στην ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, ζητώντας στρατηγικές παρεμβάσεις που θα περιορίσουν τις περιφερειακές εντάσεις.
Αναζωπύρωση της κρίσης στη Συρία και διεθνείς δρώντες
Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή περιπλέκονται ακόμα περισσότερο με την αναζωπύρωση της κρίσης στη Συρία, καθώς φαίνεται να δημιουργούνται οι συνθήκες εκείνες για αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους, αναφέρουν ανώτατες διπλωματικές πηγές προσθέτοντας ότι η αστάθεια που δημιουργεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή έχουν επιτρέψει σε ακραίες δυνάμεις να ανασυνταχθούν, με το Ισλαμικό Κράτος, έπειτα και από την επίθεση στο Χαλέπι, να διεκδικεί εκ νέου παρουσία στην περιοχή.
Η κατάσταση στη Συρία δεν περιορίζεται μόνο στις επιθετικές κινήσεις του Ισλαμικού Κράτους. Ο Άσαντ στηρίζεται από τη Ρωσία και το Ιράν, οι Κούρδοι συνεχίζουν τον εθνικοαπελευθερωτικό τους αγώνα και ταυτόχρονα, αναθεωρητικές δυνάμεις στην περιοχή στηρίζουν τους ισλαμιστές, ενισχύοντας την αστάθεια.
Η εμπλοκή εξωτερικών δυνάμεων, όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία, περιπλέκει την κατάσταση. Υπάρχει διάχυτη ανησυχία στη Δύση ότι στη περιοχή θα μπορούσε να προκληθεί μια νέα ανθρωπιστική κρίση, με πιθανές μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και ένα νέο κύμα προσφύγων προς την Ευρώπη.
Η ελληνική διάσταση και η προστασία του χριστιανικού στοιχείου
Στη δίνη αυτής της κρίσης, η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ιδιαίτερα λόγω της παρουσίας περίπου 50 οικογενειών ελληνικής καταγωγής στη Συρία. Παρόλο που δεν έχει υπάρξει ακόμη αίτημα για την απομάκρυνσή τους, το Υπουργείο Εξωτερικών είναι σε ετοιμότητα για ενδεχόμενη εκκένωση. Παράλληλα, η Ελλάδα εκφράζει ανησυχία για το μέλλον του χριστιανικού στοιχείου στην περιοχή, ένα ζήτημα που αγγίζει και άλλα ευρωπαϊκά κράτη, τα οποία βρίσκονται σε επιφυλακή για την προστασία των πληθυσμών αυτών.
Η Ουκρανία το μέτωπο που «καίει»
Σε αυτό το πλαίσιο των ευρύτερων γεωπολιτικών ανακατατάξεων και των μεταβαλλόμενων ισορροπιών ισχύος οι συζητήσεις στο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ θα επικεντρωθούν στις μεγάλες στρατηγικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Βορειοατλαντική Συμμαχία, με κυρίαρχο το ζήτημα της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
Δράσεις του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας
Η αναθεώρηση της στάσης της Συμμαχίας απέναντι στη Ρωσία θεωρείται πλέον ώριμη και κρίσιμη. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα σημαντικό βήμα θα αποτελέσει η υιοθέτηση, κατά τη σύνοδο, ενός κειμένου που θα περιγράφει τα μέτρα για την αντιμετώπιση των κακόβουλων ενεργειών της Ρωσίας από τα κράτη-μέλη. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα μέτρα αυτά δεν θα είναι δεσμευτικά και θα εναπόκειται στα κράτη-μέλη να αποφασίζουν για την εφαρμογή τους. Ωστόσο, η αξία τους έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά θα διατυπωθεί ένα τέτοιο κείμενο, το οποίο θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη Συμμαχία.
Ενισχύοντας τη διαπραγματευτική ικανότητα της Ουκρανίας
Την ίδια ώρα η αναβάθμιση της διαπραγματευτικής ισχύος της Ουκρανίας αποτελεί βασικό στόχο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, καθώς η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη συνεχιζόμενη ρωσική επιθετικότητα. Κρίσιμα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνουν την ενίσχυση της αεράμυνας και την προστασία στρατηγικών ενεργειακών υποδομών, που έχουν γίνει στόχος ρωσικών πυραυλικών επιθέσεων.
Όπως τονίζουν διπλωματικές πηγές, η ενίσχυση της εμπροσθοφυλακής της Ουκρανίας θα της δώσει την απαραίτητη ισχύ να διαπραγματευτεί από θέση ισχύος όταν θα έρθει η στιγμή για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο γνώστες από την κατάσταση στο πεδίο δηλώνουν στη HuffPost ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στερούνται στελεχών, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που επιδιώκουν να αποφύγουν τη στράτευση.
Ενότητα μεταξύ των κρατών μελών και Συνεργασία ΕΕ- ΝΑΤΟ
Παράλληλα, οι συζητήσεις στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ επικεντρώνονται στην ανάγκη διατήρησης της ενότητας μεταξύ των κρατών-μελών. Η αντιμετώπιση της Ρωσίας ως αναθεωρητικής δύναμης προϋποθέτει μια συντονισμένη και ενιαία στρατηγική προσέγγιση, με στόχο την προάσπιση των αρχών του διεθνούς δικαίου και της εδαφικής ακεραιότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η προοπτική της επόμενης ημέρας από τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς οι γεωπολιτικές ισορροπίες αναδιαμορφώνονται. Η Ρωσία, μια αναθεωρητική δύναμη με στόχο την επαναφορά των συνόρων στα όρια της πρώην ΕΣΣΔ, παραμένει ένα στρατηγικό ζήτημα για τη Δύση. Η συνεργασία μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ, λοιπόν, καθίσταται αναγκαία. Ενδεικτική είναι η παρουσία της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ, Κάγια Κάλας, στη σύνοδο του ΝΑΤΟ.
Ανώτατη διπλωματική πηγή από την Ελλάδα τόνισε την ανάγκη για μια ενιαία προσέγγιση απέναντι στη Ρωσία, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο αποσπασματικών πρωτοβουλιών. Η πρόσφατη επικοινωνία του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, που προκάλεσε αντιδράσεις, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η Ελλάδα, όπως ανέφερε η ίδια πηγή, υιοθετεί μια στάση αρχών: αν και απορρίπτει κάθε μορφή αναθεωρητισμού, επιλέγει να μην κόβει γέφυρες επικοινωνίας, αναδεικνύοντας την ισορροπημένη πολιτική της.
«Όπως στη Μέση Ανατολή, έχουμε συμμαχία με το Ισραήλ, την ίδια ώρα στα ψηφίσματα του ΣΑ στηρίζουμε τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους. Δεν πρόκειται περί ίσων αποστάσεων αλλά για στάση αρχής και ίσων κριτηρίων» τονίζει η ίδια πηγή και προσθέτει: «Η στάση της Ελλάδας ως προς το θέμα της Ουκρανίας είναι συνεπής: οποιαδήποτε μορφή αναθεωρητισμού θα είναι αντίθετη στα δικά μας συμφέροντα και στη δική μας λογική».
Η Ελλάδα και ο ρόλος του ΟΑΣΕ
Ο ρόλος της Ελλάδας γίνεται ακόμα πιο εμφανής μέσω της πρωτοβουλίας της στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Ο ΟΑΣΕ, ο οποίος τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει αδράνεια λόγω δυσκολιών στη λήψη αποφάσεων αποτέλεσμα του κενού ηγεσίας και της έλλειψης ομοφωνίας, φαίνεται να επανέρχεται στο προσκήνιο. Η Ελλάδα, ως ιδρυτικό μέλος του ΟΑΣΕ, συνεργάζεται με την Τουρκία για την υποστήριξη υποψηφιοτήτων σε δύο από τις τέσσερις θεσμικές θέσεις του Οργανισμού.
Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα στηρίζει την υποψηφιότητα του Τούρκου πρέσβη Φεριντούν Σινιρίογλου για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΟΑΣΕ, ενώ η Τουρκία υποστηρίζει την υποψηφιότητα της Μάνιας Τελαλιάν για τη θέση της Διευθύντριας του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Για την εκλογή τους, απαιτείται ομοφωνία από το σύνολο των 56 χωρών μελών του ΟΑΣΕ, μεταξύ των οποίων είναι και η Ρωσία. Διπλωματικές πηγές τόνισαν ότι μία επιτυχής ελληνική υποψηφιότητα θα είχε σημασία, δεδομένου ότι ο ΟΑΣΕ θα έχει τεράστιο ρόλο να επιτελέσει την επομένη της κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία, κυρίως στο κομμάτι της ασφάλειας.
Η υποστήριξη της ελληνικής πρωτοβουλίας από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του ΟΑΣΕ θα αποτελέσει ένδειξη της ικανότητας της χώρας να συνομιλεί με όλους και να διατηρεί ουσιαστικό ρόλο στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Η ελληνική στάση και οι κινήσεις της στο διπλωματικό πεδίο ενισχύουν τη θέση της ως σταθεροποιητικού παράγοντα, ενώ οι πρωτοβουλίες της στον ΟΑΣΕ αναδεικνύουν τη δέσμευσή της για προάσπιση της διεθνούς ασφάλειας και του διαλόγου.
«Έχουμε αυξήσει το διπλωματικό μας κεφάλαιο» αναφέρει η ανώτατη διπλωματική πηγή και εκτιμά ότι είναι πιθανό όλα τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν και να εκτιμήσουν, ακόμη και η Ρωσία, την ξεκάθαρη στάση της Ελλάδας.
Προς αναζήτηση μιας νέας Νέας Ευρωατλαντικής Ισορροπίας
Το ζήτημα της Ουκρανίας και η αναμενόμενη αλλαγή πολιτικής ηγεσίας στις ΗΠΑ απασχολούν και θα συνεχίσουν να απασχολούν τη σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, καθώς η Συμμαχία αναζητά το πλαίσιο της Νέας Ευρωατλαντικής Ισορροπίας μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Θεωρείται βέβαιο ότι ο Τραμπ θα πιέσει για αύξηση του ελάχιστου 2% των αμυντικών δαπανών των κρατών-μελών προς το ΝΑΤΟ. Παράλληλα, διαφαίνεται ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών ότι το υφιστάμενο ποσοστό του 2% θα αντικατασταθεί από ένα υψηλότερο ποσοστό, αντικατοπτρίζοντας τις νέες απαιτήσεις ασφάλειας.
Επιπλέον, εκτιμάται ότι ο Τραμπ δεν θα απομακρυνθεί από τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ευρώπη, παραμένοντας πιστός στο δόγμα ″Γερμανοί κάτω, Ρώσοι έξω, Αμερικανοί μέσα” (Germans down, Russians out, Americans in). Το δόγμα αυτό, που αποδίδεται στον Λόρδο Χέιστινγκς Άισμεϊ, τον πρώτο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, εκφράζει τη στρατηγική της δυτικής συμμαχίας από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Ωστόσο, είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ενισχύσει την αυτονομία της, διατηρώντας παράλληλα τη συνεργασία της με το ΝΑΤΟ. Αυτό έχει ήδη καταδειχθεί μέσω της οικονομικής και στρατιωτικής υποστήριξης που παρέχει στην Ουκρανία. Παρά ταύτα, η επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και η αναπλήρωση της παραγωγικής της ικανότητας στον τομέα της άμυνας απαιτούν χρόνο και συντονισμένη δράση.
«Ο καυγάς δεν θα είναι για την αύξηση των δαπανών αλλά για το ποιος θα πάρει τα λεφτά», αναφέρουν πηγές στις Βρυξέλλες υπό καθεστώς ανωνυμίας, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι η συγκυρία αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα. Η ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας και η αξιοποίηση των διαμορφούμενων ευρωπαϊκών πολιτικών για την άμυνα μπορούν να προσφέρουν στη χώρα μας ουσιαστική ώθηση σε αυτό το νέο γεωπολιτικό τοπίο.