Τη συμφωνία των 27 της Ε.Ε. για την αποδοχή της Ουκρανίας και της Μολδαβίας ως υποψήφιες προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση ανακοίνωσε το βράδυ της Πέμπτης ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, κάνοντας λόγο για «ιστορική στιγμή».
«Σήμερα σηματοδοτείται ένα κρίσιμο βήμα στην πορεία σας προς την ΕΕ. Συγχαρητήρια Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Μάια Σάντου και στους λαούς της Ουκρανίας και της Μολδαβίας» έγραψε ο Σ.Μισέλ.
Παράλληλα, γνωστοποίησε ότι η Ε.Ε. είναι έτοιμη να χορηγήσει υποψηφιότητα ένταξης και στη Γεωργία, όταν θα διευθετηθούν «σημαντικές προτεραιότητες».
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χαιρέτισε την απόφαση των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην πρώτη του αντίδραση, έκανε λόγο για μοναδική και ιστορική στιγμή, προσθέτοντας ότι «το μέλλον της Ουκρανίας βρίσκεται στους κόλπους της ΕΕ».
Η πρόεδρος της Μολδαβίας Μάγια Σαντού δήλωσε, από την πλευρά της ότι η κίνηση αυτή της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι μια ιστορική ημέρα, προσθέτοντας: «έχουμε έναν δύσκολο δρόμο μπροστά μας, ο οποίος θα απαιτήσει πολλή δουλειά και προσπάθεια».
Σε ανάρτησή της στο Facebook, είπε ότι η ένταξη στην ΕΕ θα δώσει περισσότερη ευημερία, περισσότερες ευκαιρίες και περισσότερη τάξη στη μικρή χώρα, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρουμανία.
«Σήμερα είδαμε να γράφεται ιστορία. Τα πρώτα βήματα της Ουκρανίας, της Μολδαβίας και της Γεωργίας προς την ευρωπαϊκή οικογένεια» σχολίασε στο ίδιο μήκος κύματος η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση συμφώνησε να καταστήσει την Ουκρανία υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, εκκινώντας μια δυνητικά χρόνια διαδικασία που θα μπορούσε να αποτραβήξει τη χώρα μακριά από την επιρροή της Ρωσίας και να τη φέρει πιο κοντά στη Δύση.
Η Ουκρανία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην ΕΕ λιγότερο από μία εβδομάδα μετά την εισβολή της Μόσχας στις 24 Φεβρουαρίου.
Η απόφαση των ηγετών του μπλοκ των 27 εθνών να χορηγήσουν στην Ουκρανία το καθεστώς υποψήφιας χώρας την Πέμπτη ήταν ασυνήθιστα γρήγορη για τα δεδομένα της ΕΕ. Ομως ο πόλεμος και το αίτημα της Ουκρανίας για γρήγορη εξέτασή του, έδωσαν στην περίπτωσή της χαρακτήρα κατεπείγοντος.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είπε «ναι» στην υποψηφιότητα της Ουκρανίας ώρες πριν από την έναρξη της Συνόδου Κορυφής, εγκρίνοντας ένα ψήφισμα που καλούσε τις κυβερνήσεις της ΕΕ «να κινηθούν χωρίς καθυστέρηση» και «να ανταποκριθούν στην ιστορική τους ευθύνη».
«Θα ενισχύσει την Ουκρανία, θα ενισχύσει την Ευρώπη. Είναι μια απόφαση για την ελευθερία και τη δημοκρατία και μας βάζει στη σωστή πλευρά της ιστορίας», δήλωσε η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, πριν από την τελική ανακοίνωση.
Μακρόχρονη και «επίπονη» διαδικασία
Η ένταξη ενός νέου μέλους μπορεί να διαρκέσει χρόνια ή και δεκαετίες. Οι χώρες πρέπει να πληρούν λεπτομερείς οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης για το κράτος δικαίου και άλλες δημοκρατικές αρχές. Η Ουκρανία θα πρέπει να περιορίσει την κυβερνητική διαφθορά και να υιοθετήσει πολλές άλλες μεταρρυθμίσεις.
Τα έθνη της ΕΕ έχουν ενωθεί υποστηρίζοντας την Ουκρανία στον αγώνα της κατά της εισβολής της Ρωσίας με χρήματα και όπλα και υιοθετώντας άνευ προηγουμένου οικονομικές κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου.
Το καθεστώς υποψηφιότητας στην ΕΕ δεν παρέχει αυτόματο δικαίωμα ένταξης στο μπλοκ ούτε άμεσες εγγυήσεις ασφαλείας.
Μόλις μια χώρα γίνει μέλος, ωστόσο, καλύπτεται από μια ρήτρα συνθήκης της ΕΕ που λέει ότι εάν ένα μέλος πέσει θύμα επίθεσης, οι άλλες χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να το βοηθήσουν με όλα τα μέσα που διαθέτουν.
Τα κύρια οφέλη της ένταξης στην ΕΕ, ωστόσο, είναι οικονομικά, καθώς παρέχει πρόσβαση σε μια αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών με ελεύθερη κυκλοφορία εργατικού δυναμικού, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων.
Η Ουκρανία φιλοδοξεί εδώ και πολύ καιρό να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αλλά η στρατιωτική συμμαχία δεν πρόκειται να της απευθύνει πρόσκληση, εν μέρει λόγω της κυβερνητικής διαφθοράς, διάφορων ζητημάτων στο αμυντικό κατεστημένο της χώρας και των αμφισβητούμενων συνόρων της.
Πριν από τον πόλεμο, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ζήτησε να μην επιτραπεί ποτέ στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, το οποίο έχει καταδικάσει για την εξάπλωσή του στα ανατολικά προς τη ρωσική πλευρά.
Ωστόσο, νωρίτερα αυτό το μήνα, δεν φάνηκε να ενοχλείται από την αποφασιστικότητα της Ουκρανίας να έρθει πιο κοντά στην ΕΕ, λέγοντας ότι δεν είναι στρατιωτικό σύμφωνο και ως εκ τούτου «δεν έχουμε αντιρρήσεις».
Η διαδικασία ένταξης μπορεί να είναι μακρά και επίπονη, πάντως,
Η Τουρκία, για παράδειγμα, υπέβαλε αίτηση για ένταξη το 1987, έλαβε το καθεστώς υποψήφιας χώρας το 1999 και έπρεπε να περιμένει μέχρι το 2005 για να ξεκινήσουν οι συνομιλίες. Μόνο ένα από τα περισσότερα από 30 «κεφάλαια» των διαπραγματεύσεων έχει ολοκληρωθεί τα τελευταία χρόνια και η όλη διαδικασία βρίσκεται σε αδιέξοδο ως αποτέλεσμα διαφόρων διαφωνιών μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.
Ομοίως, αρκετές βαλκανικές χώρες επιδιώκουν χωρίς επιτυχία εδώ και πολλά χρόνια να ενταχθούν στην ΕΕ.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είπαν ότι η Ουκρανία έχει ήδη υιοθετήσει περίπου το 70% των κανόνων και των προτύπων της ΕΕ, αλλά έχουν επίσης επισημάνει τη διαφθορά και την ανάγκη για βαθιές πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα.
«Θα χρειαστούν σημαντικές προσπάθειες, ειδικά για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την εγκαθίδρυση ενός αποτελεσματικού κράτους δικαίου», δήλωσε ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Αλεξάντερ Ντε Κρο. «Αλλά είμαι πεπεισμένος ότι είναι ακριβώς η (μεταπολεμική) ανοικοδόμηση της Ουκρανίας που θα δώσει ευκαιρίες για να γίνουν σημαντικά βήματα προς τα εμπρός».
(με πληροφορίες από Associated Press, Reuters)