Επιτυχής χαρακτηρίζεται από ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές η πρώτη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου η οποία ολοκληρώθηκε το βράδυ της Τετάρτης (16/10) στις Βρυξέλλες, με την έκδοση κοινής δήλωσης που καλύπτει μια σειρά θεμάτων με κυριότερα τη ανάγκη στενότερης συνεργασίας μεταξύ των δύο μερών, την ανάγκη επίλυσης του Παλαιστινιακού με έμφαση στη λύση των δύο κρατών, αλλά και στην Ουκρανία, όπου τονίσθηκε η ανάγκη για σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας βάσει των αρχών του ΟΗΕ.
Μεταναστευτικό και Συρία
Σημαντική η τοποθέτηση για τη Συρία όπου στο κοινό ανακοινωθέν τη συνδέουν με τη μεταναστευτική κρίση και κάνουν λόγο για δέσμευση όσον αφορά στην επίτευξη μιας περιεκτικής πολιτικής λύσης, που θα διαφυλάσσει την ενότητα, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, ενώ τονίζεται και η ανάγκη δημιουργίας ασφαλών συνθηκών για την ασφαλή, αξιοπρεπή και οικειοθελή επιστροφή των Σύρων προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΗΕ και την παροχή της απαραίτητης στήριξης σε αυτούς και στις κοινότητες υποδοχής.
Σημειώνεται ότι το τελευταίο διάστημα αναλυτές εκτιμούν ότι η ΕΕ, υπό την πίεση του μεταναστευτικού, προσπαθεί να κάνει ένα «άνοιγμα» στον Ασάντ και οι χώρες του Κόλπου μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση.
Μέση Ανατολή
Σε ό,τι αφορά τη Μέση Ανατολή τόσο η ΕΕ όσο και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου τόνισαν την ανάγκη εκεχειρίας στη Γάζα όσο και στον Λίβανο όπως και την ανάγκη σεβασμού του διεθνούς δικαίου και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Παράλληλα υπογράμμισαν ότι μόνο μια πολιτική λύση μπορεί να φέρει την ειρήνη στην περιοχή και αυτή δεν είναι άλλη από την λύση των δύο κρατών, με ένα Παλαιστινιακό κράτος και ένα Ισραηλινό κράτος να συνυπάρχουν με ασφάλεια και αναγνωρισμένα σύνορα. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη κατά την προσέλευσή του στη Σύνοδο.
Ιράν
Για το Ιράν και τα δύο μέρη κάλεσαν την Τεχεράνη να επιδιώξει την περιφερειακή αποκλιμάκωση και τόνισαν τη σημασία της «διασφάλισης του ειρηνικού χαρακτήρα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, αλλά και της παύσης της διάδοσης βαλλιστικών πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών και κάθε τεχνολογίας που απειλεί την ασφάλεια τόσο των περιοχών μας όσο και πέραν αυτών...»
«Τονίζουμε τη σημασία της τήρησης του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που βασίζεται στο σεβασμό της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας, της μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις και της αποχής από τη χρήση βίας ή απειλών» τονίζεται στο κοινό ανακοινωθέν.
Άλλοι κοινοί στόχοι
«Η ΕΕ και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου έχουν κοινό στόχο: την προώθηση της ανάπτυξης και τη δημιουργία μεγαλύτερης ευημερίας για τους πολίτες μας. Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές προκλήσεις» ανέφερε με ανάρτησή του στο Χ ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλς Μισέλ αναρτώντας παράλληλα και τη κοινή διακήρυξη, ενώ οι ηγέτες και των δυο μερών χαρακτήρισαν τη σημερινή σύνοδο ως ιστορική και με μεγάλη πολιτική βαρύτητα.
Στο ίδιο κλίμα και οι δηλώσεις των διπλωματικών πηγών οι οποίες μετά το πέρας της Συνόδου έκαναν λόγο για μια «μεγάλη νίκη» και για τα δύο μέρη και όπως τόνισαν κατάφεραν τρία σημαντικά επιτεύγματα και συγκεκριμένα: Στενότερη συνεργασία, εμβάθυνση στους τομείς του εμπορίου και των επενδύσεων, καθώς και ισχυρή δέσμευση στην πολυμέρεια (multilaterism).
Η επίτευξη της κοινής διακήρυξης επιτεύχθηκε έπειτα από δύσκολες διαπραγματεύσεις καθώς αγκάθια ήταν διάφορα μέρη όπως για παράδειγμα το Ουκρανικό ζήτημα, δεδομένου ότι οι χώρες του Κόλπου είναι φιλικά προσκείμενες προς τη Ρωσία.
Όπως ανέφεραν δυτικοί διπλωμάτες το κοινό κείμενο στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στους λαούς των δύο περιοχών αλλά και σε όλο τον κόσμο ότι τα δύο μέρη είναι έτοιμα να οικοδομήσουν, να εμβαθύνουν και να αναβαθμίσουν τη στρατηγική συνεργασία ΕΕ και των χωρών του Κόλπου που να συνάδει με τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα.
Οι ιδιες πηγές σχολίασαν ότι αναπόφευκτα τα δύο μέρη έχουν διαφορετικές αντιλήψεις σε μια σειρά θεμάτων αλλά συμφωνούν στην ανάγκη να συνεργαστούν για να επιτύχουν ευημερία, ασφάλεια, ειρήνη και συνεργασία.
Ενίσχυση των σχέσεων σε έξι τομείς
Πιο ειδικά οι δύο πλευρές συμφώνησαν να ενισχύσουν τις σχέσεις τους σε έξι τομείς:
- Εμπόριο και επενδύσεις,
- διασυνδεσιμότητα (τηλεεπικοινωνίες, ψηφιακές τεχνολογίες κτλ),
- χτίσιμο γεφυρών μεταξύ των ανθρώπων, εννοώντας τις προσπάθειες για εποικοδομητικά βήματα προς την κατεύθυνση μιας ασφαλούς και αμοιβαία επωφελούς ρύθμισης για ταξίδια χωρίς βίζα μεταξύ της ΕΕ/Σένγκεν και των χωρών του Κόλπου,
- συνεργασία στον τομέα της ενέργειας,
- αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
- κοινές δράσεις για την ανάπτυξη και την ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και κοινές προσπάθειες για την αντιμετώπιση σοβαρών παγκόσμιων ζητημάτων.
Εμφαση στην Ενέργεια
Εντωμεταξύ έμφαση δίνεται στον τομέα της συνεργασίας για την ενέργεια. «Δεσμευόμαστε να εντείνουμε την ενεργειακή μας συνεργασία, μέσω της μακροχρόνιας ομάδας εμπειρογνωμόνων ΣΣΚ-ΕΕ για θέματα ενέργειας και άλλων μορφών, για να διερευνήσουμε μεγαλύτερη συνεργασία στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» τονίζεται στην κοινή διακήρυξη.
Ακόμη πιο σημαντικό: «Αναγνωρίζουμε τη στρατηγική σημασία της συνεργασίας μας για σταθερές, αξιόπιστες και βιώσιμες ενεργειακές αγορές για τη μείωση της αστάθειας και την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού. Υπενθυμίζουμε την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και τονίζουμε τη σημασία της ενεργειακής μετάβασης».
Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των χωρών του Κόλπου, με 170 δισ. ευρώ σε εμπορικές συναλλαγές το 2023. Το 2023, οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων αποτελούσαν πάνω από το 75% των εισαγωγών της ΕΕ από τις χώρες του Κόλπου σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή από το 2020, οι εισαγωγές καυσίμων έχουν υπερτριπλασιαστεί, λόγω της απότομης μετατόπισης στις πηγές εφοδιασμού της ΕΕ, η οποία οφείλεται στον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Κριτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Μπορεί η σύνοδος να χαρακτηρίστηκε επιτυχής όμως δεν έλειψε η κριτική για το γεγονός ότι η ΕΕ στο πλαίσιο των προσπαθειών της για συμμαχίες συνεργάζεται με απολυταρχικά καθεστώτα και αρχηγούς κρατών οι οποίοι καταπατούν βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα στις χώρες τους.
Αίσθηση προκάλεσε και η συμμετοχή του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, του Διαδόχου του θρόνου και πρωθυπουργού της Σαουδικής Αραβίας, ο οποίος φέρεται να ήταν εκείνος που είχε δώσει την εντολή για τη δολοφονία και τον διαμελισμό του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018 στο προξενείο της χώρας στην Κωνσταντινούπουλη. Τα άρθρα του Κασόγκι στην Washington Post ήταν ιδιαίτερα επικριτικά για τον διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας.