Οι ηγέτες της ΕΕ συνεδριάζουν εκτάκτως σήμερα (6/3) στις Βρυξέλλες, εν μέσω καταιγιστικών εξελίξεων και ανατροπών στον πόλεμο της Ουκρανίας και στις διατλαντικές σχέσεις. Στόχος είναι να εκφράσουν έμπρακτα τη στήριξή τους στο Κίεβο και να καθορίσουν τη στρατηγική για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Η Ελλάδα προσέρχεται στη σύνοδο επαναλαμβάνοντας την ανάγκη για τολμηρά μέτρα που θα ενισχύσουν τις αμυντικές δυνατότητες των κρατών-μελών και ζητά ισότιμη μεταχείριση όσον αφορά τις προβλέψεις για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής αναφορικά με τις αμυντικές δαπάνες.
Τα «αγκάθια»
Στη σύνοδο θα συμμετάσχει και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ωστόσο, παρά την κρισιμότητα της κατάστασης, δεν αναμένεται ομόφωνη στήριξη από τους «27», καθώς η Ουγγαρία υπό τον Βίκτορ Ορμπάν και πιθανώς η Σλοβακία αντιδρούν στην παροχή περαιτέρω βοήθειας προς το Κίεβο.
Σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη, υπάρχουν δύο σενάρια: είτε οι ηγέτες θα καταλήξουν σε συμπεράσματα με την υποσημείωση ότι δεν γίνονται αποδεκτά από δύο κράτη-μέλη, είτε –αν Ουγγαρία και Σλοβακία απορρίψουν ακόμη και αυτό το ενδεχόμενο– ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, θα προχωρήσει σε δήλωση εκ μέρους των υπόλοιπων «25».
Όπως και να έχει οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν μια ισχυρή διατύπωση υπέρ της Ουκρανίας για την επίτευξη μια «διαρκούς» ειρήνης μέσω τις ισχύος, που σημαίνει ότι απαιτείται η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, αμυντικά και στρατιωτικά.
Εγγυήσεις ασφαλείας και η Τουρκία
Επίσης το θέμα με τις εγγυήσεις ασφαλείας, δηλαδή στρατού επί του εδάφους, που θα διασφαλίσει την όποια ειρηνευτική διαδικασία ή αλλιώς η συμμαχία των προθύμων που συμφωνήθηκε στη Σύνοδο του Λονδίνου, με τη συμμετοχή της Τουρκίας, είναι κάτι που προβληματίζει.
Το θέμα είναι, εάν προχωρήσει αυτή η σκέψη, ποιος θα ηγείται αυτής της προσπάθειας και ποιος θα τη συντονίζει.
Στο κείμενο των συμπερασμάτων, που είδε η HuffPost γίνεται αναφορά, έπειτα από παρέμβαση της Ελλάδας, στην Στρατηγική Πυξίδα για την άμυνα της ΕΕ που υπεγράφη τον Μάρτιο του 2022 και υπήρχαν σαφείς αναφορές για το ρόλο της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή της γείτονος χώρας στα ευρωπαϊκά σχέδια για την άμυνα.
Ωστόσο οι όποιες αντιδράσεις κατά της Τουρκίας μπορούν να παρακαμφθούν σε διμερές επίπεδο ή από δρώντες που δεν ανήκουν στην ΕΕ όπως συνέβη με τη σύνοδο του Λονδίνου και την πρωτοβουλία του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ να καλέσει την Άγκυρα στις συζητήσεις για την επόμενη μέρα στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με πηγές η συμμετοχή της Τουρκίας δημιουργεί ανησυχία, ωστόσο μεγαλύτερο προβληματισμό προκαλούν οι ομαδοποιήσεις εντός και εκτός της ΕΕ. Το σημαντικό, σε αυτό το στάδιο, είναι η Ελλάδα να μπορέσει να διαδραματίσει ρόλο και να μην μείνει στο περιθώριο κάτι που θα έχει συνέπειες στο σύνολο της εξωτερικής της πολιτικής.
Εν τω μεταξύ αίσθηση προκαλεί ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν με τη συμμετοχή του Ζελένσκι, έχουν προγραμματισμένη τηλεδιάσκεψη με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και την Τουρκία προκειμένου να τους ενημερώσουν για τα αποτελέσματα του σημερινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Επ΄ώμου αρμ
Όμως η Ουκρανία ανέδειξε τις αδυναμίες της Ευρώπης. Η στάση του Τραμπ έχει φέρει την Ευρώπη προ των ευθυνών της καθώς καταλαβαίνει ότι μένει μόνη της.
Εξ΄ου και οι δηλώσεις χθες του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν ο οποίος είπε ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ειρήνης και ότι «Η Γαλλία πρέπει να είναι έτοιμη, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι πλέον στο πλευρό μας». Σήμερα ο Γάλλος πρόεδρος θα επιμείνει σε αύξηση των αμυντικών δαπανών, θα προτείνει μια γαλλική πυρηνική ομπρέλα προστασίας για την Ευρώπη, ενώ σύμφωνα με το διάγγελμά του, χθες, την επόμενη εβδομάδα οι αρχηγοί των ευρωπαϊκών στρατών θα συναντηθούν στο Παρίσι.
Σε αυτό το πλαίσιο οι ηγέτες της ΕΕ και βάσει του σχεδίου για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης, που ανακοίνωσε η φον ντερ Λάιεν, αναμένεται να συμφωνήσουν να «αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες» και θα απαιτήσουν «από την Επιτροπή να προτείνει πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης για την άμυνα σε επίπεδο ΕΕ».
Προβληματισμός με τη ρήτρα διαφυγής
Σύμφωνα με το σχέδιο προβλέπεται να δοθεί στα κράτη μέλη περισσότερος δημοσιονομικός χώρος για αμυντικές επενδύσεις, ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, ώστε οι χώρες να μπορούν να επενδύσουν στην άμυνά τους χωρίς να παραβιάζουν τους κανόνες περί ελλειμμάτων καθώς η ενεργοποίηση ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου για την παροχή δανείων ύψους 150 δισ ευρώ,για κοινές επενδύσεις στην άμυνα.
Όσον αφορά τη ρήτρα διαφυγής αρκετά κράτη και η Ελλάδα θεωρούν πως η η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής πρέπει να αφορά όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, που σημαίνει να είναι δηλαδή ισότιμη η μεταχείρισή τους ανεξάρτητα από το κατά πόσον καλύπτουν τον στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες, που φθάνουν το 2% του ΑΕΠ, ή κατά πόσον δεν περνούν το συγκεκριμένο πήχη. Σύμφωνα με το προσχέδιο συμπερασμάτων που είδε η HuffPost Greece, το αίτημα για καλύτερη διατύπωση που να συμπεριλαμβάνει τη φράση «όλα τα κράτη μέλη» φαίνεται να έχει γίνει δεκτό.
Χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων και η Γερμανία - Πιέσεις για αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας
Όσον αφορά στη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων μία από τις προτάσεις αφορά τη χαλάρωση των κανόνων για το χρέος και τις δαπάνες, η οποία, σύμφωνα με την Κομισιόν, θα μπορούσε να απελευθερώσει έως και 650 δισ. ευρώ σε τέσσερα χρόνια, εφόσον οι εθνικές κυβερνήσεις αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο.
Συνήθως η Γερμανία και οι υπόλοιποι «φειδωλοί» των βόρειων κρατών αντιδρούσαν όμως όπως φαίνεται σύμφωνα με πληροφορίες το Βερολίνο θα στηρίξει την προσαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων για προσωρινές αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες. Άλλωστε επίκειται συμφωνία για επενδύσεις τρισεκατομμυρίων στην γερμανική αμυντική βιομηχανία αλλάζοντας άρδην το μεταπολεμικό στάτους της Γερμανίας.
Επίσης σύμφωνα με πληροφορίες υπάρχουν πιέσεις για αναθεώρηση του νέου Συμφώνου Σταθερότητας στο πλαίσιο των σχεδίων για ευελιξία όσον αφορά τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών.
Ερωτηματικά σχετικά με τα «νέα εργαλεία»
Σχετικά με το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο παροχής δανείων ύψους 150 δισ. ευρώ με στόχο τις κοινές αμυντικές επενδύσεις, ακόμη απαιτούνται διευκρινίσεις για το εάν θα αφορά μόνο ευρωπαϊκές εταιρείες ή και τρίτων χωρών ή για το πως θα επιτευχθεί η αξιόποιησή του, θα αξιοποιηθούν τα 93 δισ. ευρώ τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ που δεν έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα;
Επίσης τονίζεται η ανάγκη να διασφαλιστεί η συμμετοχή όχι μόνο μεγάλων εταιρειών από χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, αλλά και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε μικρότερα κράτη μέλη.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα πρόσφατα είχε ζητήσει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, όπου μεταξύ άλλων είχε προτείνει τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού εργαλείου ύψους 100 δισ. ευρώ, ικανό να χρηματοδοτήσει επενδύσεις στην άμυνα.
Η συζητήσεις θα συνεχιστούν αφού η φον ντερ Λάιεν αναμένεται να παρουσιάσει τη Λευκή Βίβλο για την άμυνα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 20 Μαρτίου.