Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε σε εποχή έξαρχης του λαϊκισμού. Όχι μόνο στη χώρα μας. Παγκοσμίως ο δημαγωγικός λόγος κερδίζει έδαφος. Αλλού απλώς με γελοίες και αλλού με πολύ σοβαρότερες συνέπειες. Στόχος των λαϊκιστών δεν είναι απλώς να λαϊκίσουν για να λαϊκίσουν, δεν τους ενδιαφέρει η “τέχνη για την τέχνη”. Στόχος τους είναι είτε η αναρρίχηση στην εξουσία είτε η παράταση της παραμονής τους επ’ αυτής. Η προσπάθεια αυτή δεν έχει έρμα, δε γνωρίζει φραγμούς, δεν ορρωδεί προ ουδενός με λίγα λόγια. Ακόμα και όταν πρόκειται για την αναθεώρηση αυτού του θεμελιώδους νόμου της πολιτείας, του Συντάγματος.
Στο προκείμενο, μεταξύ όλων των άλλων που βρίσκονται στη σημερινή ελληνική επικαιρότητα, ξαναμπήκε αίφνης και το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης. Μιας διαδικασίας δύσκολης, όπως σωστά έχει θεσπιστεί να είναι. Μιας διαδικασίας που απαιτεί συναινέσεις προφανώς.
Αλλά εκτός από συναινέσεις, απαιτεί και ένα στοιχειώδες πολιτισμένο πολιτικό κλίμα. Δεν αναφέρομαι καν στην τυπική προϋπόθεση της διαδικασίας αναθεώρησης μέσω δύο βουλών. Η κυβέρνηση μοιάζει να αγνοεί το γεγονός, συμπεριφερόμενη ως εάν να επρόκειτο να ορίσει από τώρα το τι ακριβώς θα γίνει στα επόμενα πολλά χρόνια. Ή μήπως μπορεί;
Είναι πλέον προφανές ότι το βασικό κυβερνών κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ, και ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, επιδιώκουν να διαμορφώσουν την ατζέντα για το “μετά” τη λήξη του τρέχονος προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής διάστημα. Σκοπίμως δεν χρησιμοποιώ κάποιον όρο “εξόδου”.
Με βάση τα όσα έχουν συνομολογηθεί και στην εφαρμογή των οποίων η χώρα έχει δεσμευθεί για τα επόμενα πολλά χρόνια, η μόνη ενδεχόμενη έξοδος που μπορεί να θεωρηθεί ως τέτοια σε οποιοδήποτε επίπεδο είναι ενδεχομένως η έξοδος του Σαββατόβραδου για διασκέδαση (χρημάτων επιτρεπόντων).
Στην προσπάθεια αυτή, η κυβέρνηση βάζει στη συζήτηση τη συνταγματική αναθεώρηση. Μέχρι στιγμής δεν έχει τοποθετηθεί η ίδια αναλυτικά για το ποιες διατάξεις προτείνει να αναθεωρηθούν, με την εξαίρεση φυσικά του περίφημου άρθρου 86 περί ευθύνης υπουργών.
Εκείνο που μονότονα επαναλαμβάνει είναι το “προοδευτικό” πρόσημο που πρέπει να έχει, κατά την ίδια, το επόμενο Σύνταγμα. Πάλι όμως δεν εξηγεί τι σημαίνει προοδευτικό. Προκαλεί βεβαίως ευχαρίστηση η πληθώρα απόψεων που εκφράστηκαν στη διαβούλευση από πολίτες και φορείς. Κάτι κινείται, θα πει κάποιος.
Μέχρι πριν λίγες ημέρες, που η κυβέρνηση έλαβε ένα απρόσμενο δώρο από την ελάσσονα αντιπολίτευση. Ούτε στα πιο τρελά του όνειρα δεν θα περίμενε ο Αλέξης Τσίπρας τέτοια προθυμία συνεργασίας από αντιπολιτευτικό κόμμα της σημερινής βουλής.
Η Φώφη Γεννηματά φαίνεται ότι είχε άλλη άποψη, σπεύδοντας έτσι να εκφράσει ότι το κόμμα της είναι παρόν στη συζήτηση, προτείνει συγκεκριμένες διατάξεις προς αναθεώρηση και μάλιστα απευθύνεται τόσο προς κυβέρνηση όσο και προς την αξιωματική αντιπολίτευση.
Μήπως η δεύτερη έχει ήδη εκλεγεί κυβέρνηση και δεν το γνωρίζουμε. Μάλλον όχι. Άρα, τι δυνατότητες έχει, εκτός από το να μπει σε μια διαδικασία ατέρμονης φιλολογικής συζήτησης επί ατζέντας που δεν έχει επισήμως τεθεί από την κυβέρνηση και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία; Πρώτο σφάλμα της επικεφαλής του Κινήματος Αλλαγής.
Περαιτέρω και επανερχόμενος στα παραπάνω λεχθέντα, σημειώνω την κοινή παραδοχή ότι για να υπάρξει συνταγματική αναθεώρηση απαιτείται χρόνος (δύο βουλές), μεγάλες πλειοψηφίες (και των δύο βουλών) και άρα κατά το δυνατόν μεγαλύτερη διακομματική συναίνεση (βλ. αναθεωρήσεις 2001 και 2008). Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται εφικτό από την παρούσα βουλή. Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν προτίθεται να συζητήσει το ζήτημα. Και καλά κάνει, πολιτικά μιλώντας.
Επίσης, πέραν της Νέας Δημοκρατίας, και οιοσδήποτε άλλος από την αντιπολίτευση σέβεται τον εαυτό του, την ιστορία του και τη συνεισφορά του - μικρή ή μεγαλύτερη - στη χώρα ιδίως κατά τα έτη της κρίσης 2010-2015, δικαιούται και υποχρεούται να μην ανέχεται να γίνει άθυρμα για κυβερνητικούς τακτικισμούς. Μία κυβέρνηση που ως αντιπολίτευση χυδαιολογούσε, ευνοούσε λιντσαρίσματα, ύβρεις, πτυσμούς, επεισόδια, καταστροφές και αναφορές περί “προδοτών”, “νενέκων” και “προσκυνημένων” είναι ηλίου φαεινότερο ότι δεν διαθέτει τουλάχιστον την έξωθεν καλή μαρτυρία για να καλέσει τώρα σε συναίνεση επί του πλέον θεμελιώδους ζητήματος οργάνωσης του κράτους και των θεσμών.
Το Κίνημα Αλλαγής, θεσμικά εκπροσωπούμενο από την Πρόεδρό του, υπέπεσε σε σοβαρό ατόπημα. Ατόπημα πρόχειρο και πολιτικά μεμπτό. Δεν ενδιαφέρει το ποιοι ακριβώς ανέλαβαν την πρωτοβουλία από απόψης ουσίας, ελλείψει μάλιστα των δύο εκ των δέκα βουλευτών του κόμματος που τυγχάνει να αποτελούν δύο από τους πλέον καταρτισμένους συνταγματολόγους της χώρας (Βενιζέλος, Λοβέρδος).
Επί της ουσίας υπάρχουν πάρα πολλοί μακράν αρμοδιότεροι εμού για να μιλήσουν. Περιορίζομαι σε ένα μόνο πολιτικό σχόλιο. Όταν αντιμετωπίζεις το σύνταγμα ως ευκαιριακό πεδίο συνεργασιών, μάλλον δεν είσαι ικανός ούτε για ουσιαστική πολιτειακή συζήτηση όταν η ώρα το καλέσει, αλλά ούτε και για διατύπωση ξεκάθαρου πολιτικού λόγου.
Μακάρι τα μελλούμενα να βελτιώσουν αυτές τις ατοπίες, για το καλό όλων.