Κάποια στιγμή κατά τα τελευταία 400 χρόνια, ένας ”συντηρητής έργων τέχνης” φαίνεται πως αποφάσισε ότι η Ολλανδή πωλήτρια λαχανικών που απεικονίζεται σε πίνακα ζωγραφικής ήταν πολύ σοβαρή και θα πρέπει να δείχνει πιο εύθυμη και χαμογελαστή. Επενέβη λοιπόν στον πίνακα ζωγραφικής, αλλοιώνοντας προφανώς το έργο του καλλιτέχνη, προσθέτοντας ένα χαμόγελο.
Τώρα όμως, ήρθε η στιγμή που αυτό το χαμόγελο έσβησε από τα χείλη της με την αποκατάσταση του έργου από επαγγελματίες με σεβασμό στο έργο και η γυναίκα απέκτησε και πάλι την αινιγματική μορφή που ήθελε να αποτυπώσει ο δημιουργός του πίνακα.
O οργανισμός English Heritage, που διαχειρίζεται πάνω από 400 ιστορικά μνημεία, κτίρια και χώρους, φρόντισε για την συντήρηση και αποκατάσταση του και τα αποτελέσματα μιας δουλειάς περίπου δύο ετών αποκαλύφθηκαν. Η εργασία δε των συντηρητών, αποκάλυψε όχι μόνο την απαράδεκτη και αυθαίρετη παρέμβαση που έγινε στον πίνακα αλλά και ένα τέχνασμα- που επίσης δεν αποδίδεται στον ζωγράφο- ώστε ο καμβάς να γίνει τετράγωνος και όχι ορθογώνιος.
Ο πίνακας βρισκόταν στις αποθήκες του οργανισμού για περίπου 60 χρόνια και δεν φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη.
Ωστόσο, η τεχνική ανάλυση και η σχετική έρευνα που έγινε, τοποθετεί χρονολογικά την δημιουργία του έργου λίγο πριν την Ολλανδική Χρυσή Εποχή και πλέον θεωρείται πολύ πιθανό να είναι του πολύ σημαντικού ζωγράφου του 16ου αιώνα, Joachim Beuckelaer.
Όπως σχολιάζει η Άλις Τέιτ Χάρτ, συντηρητής έργων τέχνης του οργανισμού, τα ευρήματα κατά την διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης ήταν εντυπωσιακά ”Το χαμόγελο επέφερε μια μεγάλη αλλαγή. Τώρα φαίνεται πολύ πιο συγκροτημένη και πιο σοβαρή”.
Ο πίνακας αποκτήθηκε για το εξοχικό Audley End στο Έσσεξ στα τέλη του 18ου αιώνα και ήταν πάντα ένα μυστήριο.
Η αποκατάσταση του, απαιτούσε πάρα πολύ δουλειά γι′ αυτό και συχνά δεν θεωρείτο προτεραιότητα.
”Το πλαίσιο ήταν ξεφλουδισμένο και πολύ βρόμικο», όπως λέει η συντηρητής έργων τέχνης. ”Ο πίνακας είχε ένα πολύ κίτρινο βερνίκι και στρώματα βρωμιάς… υπήρχαν πολλές στρώσεις βαφής από πάνω οπότε δεν φαινόταν ένας όμορφος πίνακας, όπως είναι στην πραγματικότητα”.
Μία από τις μεγαλύτερες αποφάσεις που έλαβαν οι συντηρητές, σύμφωνα με τον Guardian, ήταν να αφαιρεθεί μια λωρίδα καμβά με έναν κακώς ζωγραφισμένο πύργο και ουρανό που προστέθηκε επίσης από μεταγενέστερους του ζωγράφου, τον 19ο αιώνα, πιθανώς για να κάνουν τον καμβά να ταιριάζει σε ένα τετράγωνο πλαίσιο.
″Φαίνεται αρκετά τρελό. Γιατί να μην βρει κάποιος μια κορνίζα που να ταιριάζει; Αλλά αυτό συνέβαινε συχνά στα εξοχικά σπίτια” όπως εξηγεί. Η συντήρηση και αποκατάσταση έργων τέχνης δεν υπήρχε ουσιαστικά πριν τον 19ο αιώνα, οπότε οι άνθρωποι, όπως λέει, είχαν πολύ περισσότερη ελευθερία να κάνουν τέτοιους είδους ”παρεμβάσεις”. Ακόμη, προφανώς, και εάν κατέστρεφαν το έργο.
Η αποκατάστασή του πίνακα, έφερε στο φως τα υπέροχα ζωντανά χρώματα που είχε χρησιμοποιήσει ο ζωγράφος ενώ τώρα που υπάρχει μια ξεκάθαρη εικόνα του έργου εκτιμάται πως αυτό ανήκει πιθανότητα στον Beuckelaer, του οποίου τα έργα παρουσιάζονται σε συλλογές όπως αυτές της Εθνικής Πινακοθήκης και του μουσείου Prado στη Μαδρίτη.
Σύμφωνα με την Τέιτ Χαρτ, εξ αρχής έμοιαζε με πίνακα του Beuckelaer, αν και ευτυχώς - όπως λέει- δεν είναι ένα από τα πιο ανατριχιαστικά του.
Ο πίνακας εκτίθεται στο Audley End για πρώτη φορά μετά από 60 χρόνια και μετά από αρκετούς αιώνες ακριβώς όπως τον ζωγράφισε ο καλλιτέχνης.
Η διαδικασία της συντήρησης ήταν πολύ ενδιαφέρον πρότζεκτ για την Τέτι Χαρτ και τους συναδέλφους της. ”Ήταν ένα υπέροχο έργο πάνω στο οποίο δουλέψαμε. Το απολαύσαμε πραγματικά και μας έχει κρατήσει υγιείς κατά τη διάρκεια της πανδημίας”.
Πηγή: The Guardian