Μας φαίνεται αδιανόητο τη σήμερον ημέρα; Κι όμως, η χρήση προφυλακτικού μεταξύ των σεξουαλικά ενεργών εφήβων, τα τελευταία 10 χρόνια έχει μειωθεί σημαντικά στην Ευρώπη. Μάλιστα, σε πρόσφατη έκθεση του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) χαρακτηρίζει τα ποσοστά σεξουαλικών επαφών χωρίς προφυλάξεις «ανησυχητικά». Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, εκθέτει τους νέους σε σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) και μη προγραμματισμένες εγκυμοσύνες.
Γιατί παρατηρείται η μειωμένη χρήση του προφυλακτικού; Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου, των συναναστροφών και των κοινωνικών δικτύων; Πώς εμείς, οι γονείς και οι φροντιστές θα εκπαιδεύσουμε τους εφήβους μας στα ζητήματα σεξουαλικής υγιεινής και ασφάλειας, με μια μέθοδο που να μην θυμίζει επίπληξη;
Όλα αυτά τα ερωτήματα μας φαίνονται βουνό. Για αυτό και η HuffPost απευθύνθηκε στην δρ Άρτεμι Τσίτσικα, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ.
- Κυρία Τσίτσικα, πέρα από τις κοινωνικές-οικονομικές διαφορές, ποιους άλλους παράγοντες αναγνωρίζετε ως πιθανά αίτια του γεγονότος ότι η χρήση προφυλακτικού μεταξύ των εφήβων μειώνεται ανησυχητικά στην Ευρώπη;
Το προφυλακτικό είναι αρκετά προσιτό και νομίζω ότι το οικονομικό κομμάτι δεν έχει πρωτεύουσα σημασία. Άλλωστε η γενιά των σημερινών εφήβων έχει κερδίσει και τον τίτλο «Generation Sephora»! Κι αυτό γιατί πολλά κορίτσια επενδύουν χρήματα σε καλλυντικά ή περίτεχνα μανικιούρ και πολλά αγόρια σε ακριβά αρώματα, ρολόγια και διάφορες άλλες τάσεις. Ενώ δηλαδή φροντίζουν τα πάντα γύρω από την ομορφιά και την υγιεινή σε ό,τι αφορά την εξωτερική εμφάνιση, παραλείπουν κομμάτια που αφορούν την ουσιαστική υγιεινή και ασφάλεια. Επομένως, η μη χρήση προφυλακτικού οφείλεται περισσότερο στις προτεραιότητες που θέτουν και λιγότερο στο οικονομικό.
Η μη χρήση συνδέεται άμεσα και με το αναπτυξιακό στάδιο της εφηβικής ηλικίας. Στην εφηβεία η συμπεριφορά εκφράζεται αυθόρμητη και παρορμητική, καθώς υπάρχει μια προσκόλληση στον παρόντα χρόνο. Είναι πολύ δύσκολο τα παιδιά αυτής της αναπτυξιακής φάσης και ηλικίας να λειτουργήσουν με υποθετική σκέψη. «Ζουν για το παρόν» και δεν συνειδητοποιούν τις επιπτώσεις των πράξεων τους στο μέλλον. Ενώ οι έφηβοι είναι συχνά πολύ έξυπνοι, ωστόσο δεν αντιλαμβάνονται τα ρίσκα στα οποία εκτίθενται.
Την παρόρμηση της εφηβείας ενισχύει και το «peer pressure», η νοερή ή και πραγματική πίεση που ασκούν στο άτομο οι συνομήλικοί του. Έρευνες έχουν διαπιστώσει, πως όταν οι έφηβοι βρίσκονται μαζί με συμμαθητές τους, ενδίδουν ακόμη πιο εύκολα στον παρορμητισμό τους. Πόσo μάλλον όταν βρίσκονται μαζί με ένα συνομήλικο άτομο για το οποίο τρέφουν ερωτικό ενδιαφέρον!
Και όλα αυτά μαζί, ενισχύονται και από το influencing μέσω των κοινωνικών δικτύων. Οι έφηβοι επηρεάζονται διαρκώς από τις τάσεις που κυριαρχούν στα social media. Ακόμα κι αν οι επιδράσεις τους στην υγεία είναι αμφισβητούμενες και ενίοτε αποδεδειγμένα βλαπτικές.
Επιπλέον, δεδομένου ότι συχνά δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος για ερωτική δραστηριότητα, όταν αυτό προκύψει τυχαία, οι έφηβοι τις περισσότερες φορές δεν είναι προετοιμασμένοι (π.χ. δεν έχουν προνοήσει να έχουν προφυλακτικό).
Υπάρχουν και αντικρουόμενα μηνύματα σχετικά με την πρόταση χρήσης του προφυλακτικού από τα κορίτσια : Δηλαδή επικρατεί το στερεότυπο ότι οι έφηβες που διαθέτουν στην τσάντα τους προφυλακτικό είναι μάλλον «εύκολες»- χαρακτηρισμός βέβαια απαράδεκτος - και όχι ώριμες, ενημερωμένες και υπεύθυνες.
Τέλος, η μη χρήση προφυλακτικού οφείλεται σε έναν μεγάλο βαθμό στην απουσία συζητήσεων γύρω από το ζήτημα. Οι συζητήσεις γύρω από την ερωτική ζωή θεωρούνται ταμπού, παρόλο που συνδέονται άμεσα με την υγεία και τις σχέσεις.
- Ποια άλλα ρίσκα παίρνουν οι έφηβοι στη σεξουαλική τους ζωή πέρα από τη μη χρήση προφυλακτικού;
Πολλές φορές χρησιμοποιούν προφυλακτικό, αλλά το κάνουν με λάθος τρόπο. Συγκεκριμένα, το χρησιμοποιούν στο τέλος και όχι από την αρχή της επαφής. Και είναι σημαντικό να ενημερώνονται σχετικά με τα πρώτα προστατικά υγρά, τα οποία και αυτά περιέχουν σπερματοζωάρια.
Ορισμένοι δεν χρησιμοποιούν το προφυλακτικό σε όλη τη διάρκεια της δραστηριότητας ή το απορρίπτουν όταν εξασκούν συγκεκριμένες σεξουαλικές πρακτικές. Έχουν την πεποίθηση ότι κάποιες πρακτικές δεν έχουν ρίσκο κύησης ή σεξουαλικά μεταδιδομένων νοσημάτων.
- Πριν περάσουμε στο κομμάτι της αντισύλληψης, τι πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί για το σώμα και τη σεξουαλικότητα ήδη από τα προσχολικά έτη;
Τα «καλά» και τα «κακά» αγγίγματα. Το πού μας αγγίζει κάποιος και πώς. Και φυσικά, το πού μπορούμε να απευθυνθούμε όταν ένα άγγιγμα μας είναι δυσάρεστο.
Για αυτή την συζήτηση υπάρχουν πολλά βοηθήματα. Εμείς, με την ομάδα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας και του ΠΜΣ «Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας” της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ www.youth-msc.gr, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής (www. youth-med.gr) έχουμε εκπονήσει το «Μαθαίνω για το σώμα μου» και για την πρωτοβάθμια, αλλά και για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με εγχειρίδιο εκπαιδευτικού και διαφορετικό εγχειρίδιο για τον μαθητή.
Σύντομα μάλιστα θα προκηρύξουμε και πρόγραμμα που θα αφορά την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, των λειτουργών υγείας και των εργαζόμενων των θεωρητικών επιστημών επάνω σε αυτά τα θέματα.
- Ως Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, θεωρείτε πιθανό ενδεχόμενο ή μακρινό όνειρο την καθολική και προσαρμοσμένη στην ηλικία σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο ελληνικό σχολείο;
Το πρώτο βασικό περιβάλλον σεξουαλικής αγωγής είναι και θα είναι πάντοτε το οικογενειακό. Διότι ήδη από τα προσχολικά χρόνια το παιδί λαμβάνει τα πρώτα μηνύματα από το σώμα του και το περιβάλλον και διαμορφώνει απορίες.
Το σχολείο είναι ένα επίσης σημαντικό περιβάλλον - ο δεύτερος κόσμος του παιδιού. Και δεδομένου ότι υπάρχουν δυσλειτουργικά οικογενειακά περιβάλλοντα, το σχολείο θα έπρεπε να καλύπτει αυτές τις ανισότητες, καλλιεργώντας στα παιδιά τις δεξιότητες που αδυνατούν να αναπτύξουν στο σπίτι. Η εκπαίδευση είναι γεγονός ότι δεν περιορίζεται μόνο στη διδακτέα ύλη.
Το σχολείο, πέρα από τις κλασσικές γνώσεις, οφείλει να εξοπλίζει τους μαθητές και με εφόδια όπως η ψυχική ανθεκτικότητα, η συναισθηματική ενδυνάμωση, η σωστή μέθοδος διαχείρισης των συναισθημάτων. Και μέσα από αυτά τα πολύτιμα εργαλεία καλλιεργείται και η βάση για την φροντίδα του σώματος.
Νομίζω πως χρειάζεται να ισχυροποιήσουμε τον ρόλο του σχολείου, προκειμένου να σταθεί σύμμαχός μας στην σχετική διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Οι εκπαιδευτικοί έχουν πολύ σημαντικό ρόλο και χρειάζονται την ενίσχυση και τη συνεργασία των οικογενειών των μαθητών. Συχνά αισθάνονται εγκλωβισμένοι και εξουθενωμένοι με όλα όσα καλούνται να αντιμετωπίσουν. Και αναφέρομαι φυσικά και στο πρόσφατο φαινόμενο της έξαρσης της βίας μεταξύ ανηλίκων.
Αλλά και πέρα από αυτό, παρατηρείται γενικά ένα φαινόμενο υπερβολικής παρεμβατικότητας των γονέων (υπεργονεϊκότητα). Κάθε φορά που το παιδί αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα, οι γονείς «προσγειώνονται» στο σχολείο σαν ελικόπτερα, προκειμένου να το αντιμετωπίσουν οι ίδιοι για λογαριασμό του παιδιού. Κι ενώ η πρόθεσή τους είναι καλή, δεν βοηθούν παιδαγωγικά το παιδί τους. Η διαρκής παρέμβαση μπορεί φαινομενικά να προστατεύει τα παιδιά. Δεν τα διδάσκει όμως να διαχειρίζονται δυσκολίες, να ξεπερνούν εμπόδια, να αυτονομούνται υγιώς και σταδιακά και να μην χρειάζονται συνεχώς κηδεμονία.
Επίσης, πολλοί γονείς θεωρούν ότι πρέπει πάντα να παρεμβαίνουν υποστηρίζοντας τα παιδιά τους, ενίοτε σε σύγκρουση με τους εκπαιδευτικούς. Αυτό και πάλι δεν βοηθά καθόλου το παιδί. Πράγματι υπάρχουν περισσότερο και λιγότερο χαρισματικοί δάσκαλοι, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλα τα λειτουργήματα/επαγγέλματα. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο εκπαιδευτικός είναι θεσμικό πρόσωπο και χρειάζεται τον σεβασμό των παιδιών. Αντ’ αυτού, ο δάσκαλος σήμερα έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με μια απαξίωση. Είναι σημαντικό λοιπόν να καλλιεργήσουμε το ηθικό IQ και να ενισχύσουμε το αξιακό σύστημα των παιδιών. Διότι όποια γνώση κι αν προσπαθεί να μεταδώσει ο εκπαιδευτικός - χωρίς τον σεβασμό των παιδιών και ένα θετικό κλίμα στην τάξη - δεν θα το καταφέρει.
- Αν αποδεχθούμε ότι στο ελληνικό σχολείο έχουμε μείνει πίσω στο κομμάτι της σεξουαλικής αγωγής, πώς μπορούμε εμείς οι γονείς να ανοίξουμε μια τέτοια συζήτηση με τα παιδιά μας;
Τόσο οι γονείς, όσο και οι δάσκαλοι, συχνά θεωρούν «δύσκολη» τη συζήτηση γύρω από το θέμα αυτό. Αισθάνονται ανέτοιμοι και απροετοίμαστοι, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για κάτι αληθινό και ουσιαστικό. Χρειάζεται απλά να ακολουθήσουν το ένστικτό τους, αφού βέβαια ενημερωθούν σχετικά. Είναι επίσης επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι εάν προετοιμάσουμε τους νέους με κατάλληλες συζητήσεις σχετικά με τη σεξουαλική υγεία και τις σχέσεις, τους προετοιμάζουμε και για τη μελλοντική τους γονεϊκότητα και την ενεργ’η συμμετοχή τους στα κοινά με ευθύνη και συνέπεια.
- Υπάρχει κατάλληλη ηλικία και ιδανική αφορμή;
Αυτή η προετοιμασία ξεκινά πριν καν τη σύλληψη του παιδιού. Από τη στιγμή ακόμη που η απόκτηση ενός παιδιού περιστρέφεται στο μυαλό μας σαν ιδέα ή επιθυμία.
Στη διαδικασία της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης δεν υπάρχουν ρητοί κανόνες. Χρειάζεται να εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας, να το ενισχύουμε με γνώσεις και έγκυρες πληροφορίες και όποτε φυσικά νιώθουμε την ανάγκη, να συμβουλευόμαστε έναν ειδικό.
Εάν τώρα θέλουμε να ορίσουμε μια σχετική αφετηρία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, αυτή ξεκινά όταν τα παιδιά εκφράσουν τις πρώτες απορίες, τα πρώτα ερωτήματα γύρω από το θέμα αυτό, συχνά προσχολικά.
Όταν για παράδειγμα τα παιδιά παίζουν «τον γιατρό» ή προσπαθούν να ανακαλύψουν τα σώματα τους ή τα σώματα των γονιών τους, όταν ρωτούν «πώς έρχονται τα παιδιά στον κόσμο;» ή «τι κάνουν μόνοι η μαμά και ο μπαμπάς;». Τότε εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι να μην αποφεύγουμε να απαντήσουμε, να μη χαχανίζουμε, ούτε να χρησιμοποιούμε παραμύθια με πελαργούς.
Από την παιδική ηλικία τα παιδιά μπορεί να αυνανίζονται και να αυτοανακαλύπτονται με διάφορους τρόπους στον ιδιωτικό τους χώρο. Η σεξουαλικότητα είναι κομμάτι μας και χρειάζεται φροντίδα. Ξεκινά από τη γέννηση και τελειώνει όταν κλείνει ο κύκλος. Όταν την αγνοούμε και δεν τη φροντίζουμε, εκείνη βρίσκει τρόπο και «μας εκδικείται».
Άρα, ανταποκρινόμαστε με θετική διάθεση και συζητάμε για τα θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα, ενώ υπάρχουν και βοηθήματα που μπορούμε να συμβουλευτούμε και να χρησιμοποιήσουμε (με σχήματα, εικόνες κλπ).
Αν ωστόσο οι γονείς, αδυνατούμε να μιλήσουμε στα παιδιά λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων ή βιωμάτων δικής μας ανατροφής, μπορεί να αναλάβει και άλλος σημαντικός ενήλικας της ζωής των παιδιών, όπως η νονά ή ο νονός, κάποιος θείος/θεία ή άλλο πρόσωπο της εμπιστοσύνης μας. Προτιμότερο βέβαια είναι η συζήτηση να γίνεται με πρόσωπο που βρίσκεται κοντά στο παιδί και συμβάλλει στην εν γένει φροντίδα του.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν ολοκληρώνεται σε μια συζήτηση. Είναι μια κουβέντα που ανοίγει διαρκώς, με αφορμή π.χ. ένα περιστατικό ή μια ταινία που βλέπουμε μαζί κλπ.
Η πρώτη προσωποποιημένη συζήτηση, που αφορά δηλαδή το συγκεκριμένο πρόσωπο και δεν είναι θεωρητική, συνήθως γίνεται λίγο πριν το γυμνάσιο, προς το τέλος του δημοτικού σχολείου. Τότε απαντώνται ερωτήματα όπως «Πότε πρέπει να ξεκινήσω τη δραστηριότητά μου;» ή «Πώς θα γνωρίζω ότι είμαι έτοιμος/η;».
Για τις συζητήσεις αυτές που αφορούν τις ερωτικές σχέσεις και τις προφυλάξεις, τα ζευγάρια «μητέρα-κόρη» και «πατέρας-γιος» είναι συνήθως πολύ λειτουργικά. Αυτό φυσικά δεν είναι κανόνας και οποιοσδήποτε γονέας ή σημαντικός ενήλικας στη ζωή του παιδιού δύναται να απαντήσει στα ερωτήματά του, ανεξάρτητα από το φύλο.
- Πώς θα δώσουμε συμβουλές που να καλύπτουν κάθε πιθανότητα λάθους στη χρήση αντισυλληπτικών και υγειονομικών μέτρων, χωρίς η παρέμβασή μας να ακουστεί σαν ένα ακόμη «πληκτική γονεϊκή πρόταση»;
Ο ενήλικας επικοινωνεί και προσπαθεί να λύσει τις απορίες του παιδιού τηρώντας την εμπιστευτικότητα, δίνοντας αξιόπιστες πληροφορίες και κάνοντας τη συζήτηση ενδιαφέρουσα. Αυτό μπορεί να γίνει θέτοντας στο παιδί ερωτήσεις, κάνοντας την κουβέντα διαδραστική ή ακόμα και εισάγοντας το παιχνίδι του roleplay.
Roleplay σημαίνει ότι υιοθετούμε ρόλους και ζούμε υποθετικές καταστάσεις με στόχο να προετοιμαστούν οι έφηβοι για τη διαχείριση κάποιων πιθανών προτάσεων ή συνθηκών π.χ. θέτουμε ερωτήσεις όπως «Όταν ένας/μια συνομήλικος/η σου προτείνει το τάδε, τί πιστεύεις ότι θα πρέπει να απαντήσεις;».
Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία ενδέχεται να πιεστούν να ξεκινήσουν τη σεξουαλική τους δραστηριότητα για λόγους όπως:
- Ο φόβος μήπως χάσουν τον/τη σύντροφό τους
- Επειδή το κάνουν οι άλλοι
- Επειδή νιώθουν πλήξη
- Γιατί εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή βρέθηκε ελεύθερος χώρος
Αν ο/η έφηβος έχει αποφασίσει συνειδητά να ξεκινήσει τη σεξουαλική του/της δραστηριότητα τον/την ενημερώνουμε σχετικά με το ζήτημα της προφύλαξης. Και αυτό μπορούμε και πάλι να το κάνουμε με υποθετικούς διαλόγους ξεκινώντας από το «Τι απαντάμε αν το ταίρι μας δεν θέλει να χρησιμοποιήσουμε προφυλάξεις;»
- Ποιες λέξεις θα πρέπει να αποφύγουμε αν δεν θέλουμε να φέρουμε σε δύσκολη θέση το παιδί;
Μια παγίδα μπορεί να είναι η συζήτηση με «γκρίζα» χρώματα, κατά την οποία η ερωτική έκφραση παρουσιάζεται ως πηγή «δυσκολιών και προβλημάτων». Αυτό φυσικά προϋποθέτει και εμείς οι ίδιοι να μην είμαστε φοβικοί. Δηλαδή, να μιλήσουμε με σαφήνεια και αμεσότητα για θέματα όπως τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και η πρόληψη της εγκυμοσύνης, χωρίς όμως να εστιάζουμε εμμονικά μόνο σε αυτά με υπερβολικά φοβική διάθεση.
Το σημαντικό είναι να αντιληφθούν τα παιδιά το μεγαλείο της αγάπης και του έρωτα και ότι η σεξουαλική ολοκλήρωση αποτελεί κορυφαία στιγμή για τη ζωή όλων μας. Αρκεί να συμβεί την κατάλληλη στιγμή για εμάς και με τον/την κατάλληλο σύντροφο.
Άλλωστε υποστηρίζεται σαφώς από την έρευνα: Οι έφηβοι που συζητούν για τα θέματα αυτά με τους γονείς ή τους δασκάλους τους, είναι πολύ πιο υπεύθυνοι σε ό,τι αφορά την εν γένει σεξουαλική τους υγεία και συμπεριφορά, την αντισύλληψη και τις προφυλάξεις, σε σύγκριση με παιδιά που δεν συζητούν και δεν επεξεργάζονται αυτές τις έννοιες.
Επίσης, τονίζεται η σημασία του θετικού κλίματος της συζήτησης. Το κλίμα διαμορφώνεται όχι τόσο από αυτά που λέμε, όσο από τον τρόπο που τα επικοινωνούμε και την γλώσσα του σώματος π.χ. την οπτική επαφή, τις εκφράσεις του προσώπου, τις κινήσεις μας, τη χαλαρότητα του σώματός μας, τον τρόπο που καθόμαστε.
Το κλίμα έχει να κάνει επίσης με τον χώρο και τον χρόνο. Ένας γόνιμος διάλογος, με ένα ρόφημα στον καναπέ ακούγεται πολύ καλή ιδέα. Ιδίως αν διαθέτουμε αρκετό χρόνο, ώστε να είμαστε αφοσιωμένοι και χαλαροί. Χωρίς εστίαση, δεν μπορούμε να έχουμε ενσυναίσθηση, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τη θέση των παιδιών, τις ανασφάλειες και τους προβληματισμούς τους. Και τότε, δεν βοηθάμε. Απλώς φορτώνουμε τα παιδιά με ένα σωρό «πρέπει» χωρίς επιχειρηματολογία και πειθώ.
Πολύ σημαντικό είναι να εμπνέουμε τα παιδιά μας και μέσα από το μοντέλο της δικής μας συμπεριφοράς. Τα παιδιά δεν μαθαίνουν μόνο θεωρητικά, αλλά κυρίως με βιώματα και πράξεις. Αν λοιπόν θέλουμε να μας μιμηθούν τα παιδιά μας και να φροντίζουν την σωματική και ψυχική τους υγεία, αλλά και την σεξουαλική τους ζωή, καλλιεργούμε και εμείς την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας σε όλους αυτούς τους τομείς της υγείας και της ζωής μας για να μας ακολουθήσουν.
- Αν το παιδί δεν μας έχει αυτοαποκαλυφθεί ως προς τη σεξουαλική του προτίμηση, δίνουμε συμβουλές για ασφαλή σεξουαλική επαφή και με τα δύο φύλα;
Η κατάσταση που περιγράφετε είναι το «Coming Out». Σε αυτή την περίπτωση, προτού περάσουμε στο σεξουαλικό κομμάτι, χρειάζεται να εστιάσουμε σε αυτή την αποκάλυψη και να υποστηρίξουμε το παιδί. Μπορεί να μην είχαμε προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο. Ωστόσο αυτό που έχει τελικά σημασία είναι ο/η έφηβός μας να είναι και να εξελιχθεί σε έναν ευτυχισμένο και λειτουργικό άνθρωπο.
Εάν το παιδί μας εμπιστευτεί μια τόσο σημαντική προσωπική πληροφορία, μπορούμε να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό και να βοηθηθούμε στον περαιτέρω χειρισμό.
Αν δεν γνωρίζουμε εάν το παιδί έχει ομοφυλοφιλικές ή ετεροφυλοφιλικές τάσεις, ο τρόπος που εκφραζόμαστε σχετικά με το θέμα, οι συζητήσεις και τοποθετήσεις μας μετά από διάφορες αφορμές, θα δώσει στον/στην έφηβο/η το θάρρος να μας ανοιχτεί. Γι′ αυτό έχει σημασία να φροντίζουμε τη σχέση μας με το παιδί και να έχουμε χτίσει δεσμούς εμπιστοσύνης. Η καθημερινότητα μας δίνει διαρκώς τέτοιες αφορμές. Αν για παράδειγμα βλέπουμε μια ταινία όπου οι πρωταγωνιστές/τριες είναι ομόφυλο ζευγάρι ή αν ένα άλλο παιδί στο σχολείο έχει εκδηλώσει μια ομοφυλοφιλική προτίμηση, ο τρόπος που θα εκφραστούμε γύρω από τα γεγονότα θα δώσει στο παιδί να καταλάβει πώς σκεφτόμαστε για το θέμα.
Αν πάλι το παιδί δεν μας μιλήσει ανοιχτά, δεν χρειάζεται να το «προκαλέσουμε» με επιμονή και ανυπομονησία. Θα έρθει η ώρα που θα μιλήσει. Μπορεί απλώς να χρειάζεται χρόνο και συζήτηση.
- One night stand, περιστασιακό σεξ, σεξ σε υπαίθριους χώρους ή στο αυτοκίνητο: Αυτά συμβαίνουν στην εφηβεία και στην φοιτητική ζωή και χωρίς τα κατάλληλα μέτρα αποτελούν το ιδανικό πεδίο εξάπλωσης ΣΜΝ. Πώς μιλάμε για όλα αυτά στα παιδιά με υπεύθυνο και παιδαγωγικό τρόπο;
Είναι ασφαλώς θέματα που πρέπει να συζητηθούν. Αλλά αυτή δεν είναι μια συζήτηση που ξεκινά λέγοντας «κάτσε τώρα να μιλήσουμε για το one night stand»! Μέσα από ένα επικοινωνιακό σύνολο και με βάση όσα ήδη αναφέρθηκαν χτίζουμε αξιακά, αισθητικά και συμπεριφορικά πρότυπα δίνουμε. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει να έχουμε κατακτήσει την επιρροή μας στο παιδί και αυτό προϋποθέτει κόπο, συνέπεια, συνεχή προσπάθεια και συχνά ματαίωση και δυσκολίες.
Χρειάζεται καθημερινά να επενδύουμε ποιοτικό χρόνο, να υιοθετούμε ρουτίνες επικοινωνιακής ευκαιρίας και να εκφράζουμε την συναισθηματική μας παρουσία. Και δεν αρκεί μόνο να αισθανόμαστε την αγάπη, πρέπει και να την εκφράζουμε - να γίνεται αντιληπτή. Γιατί ορισμένοι γονείς, ενώ αγαπάμε πολύ τα παιδιά μας, δεν έχουμε ανακαλύψει τον τρόπο να το εκφράσουμε. Αλλά εφόσον το επιθυμούμε, θα βρούμε τον τρόπο και τις λέξεις να το κάνουμε με ουσία.
Στις ιστοσελίδες της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής www.youth-med.gr και «Μαζί για την εφηβική υγεία» www.youth-life.gr , καθώς και στο we-knowhow.gr - μια πλατφόρμα φτιαγμένη από τους ίδιους τους εφήβους - που έχει και τη στήλη “all about sex” υπάρχουν podcasts και άλλα πολύτιμα υλικά για γονείς και παιδιά. Εκεί μπορούμε να πλοηγηθούμε και να πάρουμε απαντήσεις για ένα σωρό θέματα που αφορούν το την υγεία και την καθημερινότητα των παιδιών και εφήβων.
-Στις 10,11 και 12 Οκτωβρίου φιλοξενήθηκε σε χώρους του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνικής Παιδιατρικής και τα Δικαιώματα του Παιδιού /Εφηβική Υγεία. Γιατί η φιλοξενία του ήταν τόσο μεγάλη υπόθεση για τη χώρα μας;
Το Παγκόσμιο αυτό Συνέδριο διοργανώθηκε από τη Διεθνή Εταιρεία Κοινωνικής
Παιδιατρικής και Υγείας Παιδιού (ISSOP) και την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ), σε συνεργασία με την UNESCO και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και επικεντρώθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι νέοι παγκοσμίως, σε χώρες με χαμηλό, μεσαίο και υψηλό εισόδημα.
Παρουσιάστηκαν γνώσεις, εμπειρίες, έρευνα και καλές πρακτικές ειδικών από όλο τον κόσμο σχετικά με τις φυσικές και ψυχοκοινωνικές προκλήσεις που πλήττουν τα παιδιά, τους εφήβους, τους νέους και τις οικογένειές τους. Συζητήθηκαν θέματα για την κλιματική αλλαγή, την διατροφή και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, την ιατρική του τρόπου ζωής (lifestyle medicine), τη χρήση των οθονών και των social media, τις εξαρτήσεις, την πρόληψη, τους εμβολιασμούς.
Παράλληλα αναπτύχθηκαν στρατηγικές για τη δημιουργία διεθνών και διεπιστημονικών συνεργασιών και έγινε ενημέρωση για σημαντικά θέματα εφηβικής υγείας/ιατρικής, όπως οι δερματικές παθήσεις, η αντισύλληψη, η αθλητιατρική και οι λοιμώξεις.
Για όλους αυτούς τους λόγους, ήταν μεγάλη τιμή για την χώρα μας η φιλοξενία της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας με μια τέτοια αφορμή. Και οι ευκαιρίες που αναδύθηκαν από αυτή την συνεύρεση, ακόμα πιο σπουδαίες.