Το μικρό, θρυλικό -ανεξάρτητο- βιβλιοπωλείο Shakespeare and Company στο Παρίσι, πόλος έλξης διαχρονικά για τους βιβλιόφιλους από όλον τον κόσμο, συμπληρώνει τον Νοέμβριο έναν αιώνα ζωής.
Με σημείο αναφοράς τη φράση «Μην είσαι αφιλόξενος με τους ξένους, μπορεί να είναι μεταμφιεσμένοι άγγελοι» (η οποία είναι γραμμένη σε τοίχο στο εσωτερικό, στην είσοδο του αναγνωστηρίου), το Shakespeare and Company στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα, ήταν το πρώτο βιβλιοπωλείο αγγλόφωνης λογοτεχνίας στη γαλλική πρωτεύουσα.
Ο ρόλος του ωστόσο, ήταν πολύ πιο διευρυμένος, καθώς επί σειρά ετών λειτουργούσε ατύπως και ως ένα είδος «δανειστικής βιβλιοθήκης», δίνοντας πρόσβαση στους λάτρεις της αγγλόφωνης λογοτεχνίας οι οποίοι μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο δυσκολεύονταν οικονομικά να αγοράσουν τα βιβλία που επιθυμούσαν. Εκτός αυτού, ήταν η βασική πηγή των avant-garde λογοτεχνικών «μικρών περιοδικών», στα οποία στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα έβρισκε κανείς δημοσιεύσεις των πιο σημαντικών λογοτεχνών και κριτικών της εποχής.
Στην πραγματικότητα, το Shakespeare and Company ήταν δύο βιβλιοπωλεία.
Το πρώτο εγκαινιάστηκε από την Αμερικανίδα Σίλβια Μπιτς, στις 19 Νοεμβρίου 1919, στον αριθμό 8 της rue Dupuytren. Τρία χρόνια αργότερα, το 1922, το βιβλιοπωλείο μετακόμισε σε μεγαλύτερο χώρο, στο 6ο Διαμέρισμα και πιο συγκεκριμένα, στην οδό l’ Odeon.
Την περίοδο του Μεσοπολέμου, το βιβλιοπωλείο της Μπιτς υπήρξε σημείο αναφοράς και συνάντησης πολλών επίδοξων συγγραφέων (αρκετοί εκ οποίων στην πορεία τιμήθηκαν με Νόμπελ Λογοτεχνίας) όπως ο Έζρα Πάουντ, ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ, η Τζούνα Μπαρνς, ο Σκοτ Φιτζέραλντ, ο Αντρέ Ζιντ, ο Πολ Βαλερί, η Γερτρούδη Στάιν, ο Τζέιμς Τζόις. Ο τελευταίος το χρησιμοποιούσε μάλιστα και ως γραφείο. Η οικονομική κατάσταση του Χέμνιγουεϊ ήταν πολύ κακή εκείνη την εποχή και όπως είχε πει, χρόνια αργότερα, «κανένας από όσους γνώρισα στη ζωή μου δεν μου συμπεριφέρθηκε τόσο καλά όσο η Σίλβια Μπιτς».
Το βιβλιοπωλείο έκλεισε το 1941, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και δεν άνοιξε ποτέ ξανά.
Το δεύτερο βιβλιοπωλείο, το οποίο παραμένει σε λειτουργία, άνοιξε το 1951, επίσης από έναν Αμερικανό, τον Τζορτζ Γουίτμαν, στο 5ο Διαμέρισμα, επί της οδού La Bucherie, λίγα βήματα από την Παναγία των Παρισίων, με το όνομα Le Mistral.
Ωστόσο, το 1964, ο Γουίτμαν το μετονόμασε σε Shakespeare and Company, προς τιμήν του βιβλιοπωλείου της Σίλβια Μπιτς, αλλά και της επετείου των 400 ετών από τη γέννηση του Ουίλιαμ Σέξπηρ.
Και η ιστορία επαναλήφθηκε: Το βιβλιοπωλείο του Γουίτμαν βρέθηκε στο επίκεντρο του λογοτεχνικού κόσμου στο μποέμικο Παρίσι των 60s. Η Beat Generation -Άλεν Γκίνσμπεργκ, Γουίλιαμ Μπάροουζ, Γκρέγκορι Κόρσο- ήταν εκεί. Όπως και ο Μπρεχτ, ο Λόρενς Ντάρελ, ο Χούλιο Κορτάσαρ, ο Μαξ Έρνστ.
Έναν αιώνα μετά, στην εποχή του διαδικτύου και των βιβλιοπωλείων αλυσίδων, τύπου σούπερ μάρκετ, το Shakespeare and Company -κατά πολλούς, το πιο διάσημο βιβλιοπωλείο όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά του κόσμου- ακολουθεί τις ίδιες βασικές αρχές: Μαζί με τις νέες εκδόσεις, τις παρουσιάσεις, τα φεστιβάλ και τις εκδηλώσεις, τα ράφια του έχουν πάντα και βιβλία από δεύτερο χέρι, ενώ συνεχίζει να λειτουργεί και ως ανοιχτή βιβλιοθήκη. Κατά καιρούς πολλοί καλλιτέχνες βρήκαν καταφύγιο στη φιλόξενη αγκαλιά του. Λέγεται δε, ότι πάνω από 30.000 νέοι συγγραφείς έχουν διαβάσει, γράψει και πιθανώς, αποκοιμηθεί από το 1951 μέχρι σήμερα στους μικρούς διαδρόμους ανάμεσα στα ράφια.
Ο Τζορτζ Γουίτμαν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 98 ετών, το 2011, στο διαμέρισμα που διατηρούσε πάνω από το βιβλιοπωλείο. Τη σκυτάλη είχε ήδη πάρει η μοναχοκόρη του Σίλβια (από την Σίλβια Μπιτς).
Το 2016 το θρυλικό βιβλιοπωλείο κυκλοφόρησε την ιστορία του σε βιβλίο.
Με πληροφορίες από BBC