Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών, ο Ρώσος σκακιστής Μπορίς Σπάσκι, ένας εκ των κορυφαίων στην ιστορία του αθλήματος, ανακοίνωσε την Πέμπτη ο επικεφαλής της Διεθνούς Σκακιστικής Ομοσπονδίας (FIDE) Εμίλ Σουτόφσκι.
Γεννηθείς στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη), ο Σπάσκι πήρε την γαλλική υπηκοότητα το 1978. Ήταν ο 10ος παγκόσμιος πρωταθλητής σκακιού – τίτλο τον οποίο κατείχε από το 1969 έως το 1972 όταν ηττήθηκε στο ζενίθ του Ψυχρού Πολέμου από τον αμερικανό Μπόμπι Φίσερ στο Ρέικιαβικ σε μια αναμέτρηση που χαρακτηρίστηκε «κορυφαία του αιώνα».
«Γενιές σκακιστών έχουν μελετήσει και μελετούν ακόμη το παιχνίδι του», δήλωσε στο πρακτορείο TASS ο Αντρέι Φιλάτοφ, πρόεδρος της Ρωσικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας, συμπληρώνοντας ότι είναι «τεράστια απώλεια για τη χώρα».
Ο θρυλικός Σοβιετικός γκραν μετρ Ανατόλι Κάρποφ δήλωσε στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS: «Ήταν πάντα ένα από τα βασικά μου είδωλα».
Γεννημένος το 1937 στο Λένινγκραντ, τη σημερινή Αγία Πετρούπολη, ο Σπάσκι έδειξε από νωρίς το ταλέντο του στο σκάκι, καθώς έγινε παγκόσμιος πρωταθλητής νέων και ο νεότερος γκρανμάστερ στην ιστορία εκείνη την εποχή στα 18 του μόλις χρόνια.
Ο ίδιος αποκάλυψε ότι έμαθε να παίζει σκάκι σε ηλικία πέντε ετών σε ένα ορφανοτροφείο, αφού κατάφερε να διαφύγει από το Λένινγκραντ με την οικογένειά του όταν αυτό πολιορκήθηκε από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μετά τον πόλεμο, ο επιθετικός τρόπος παιχνιδιού του- χωρίς φόβο για θυσίες- έγινε αντιληπτός από τους συνομηλίκους του και μάλιστα ενθαρρύνθηκε από το κράτος, το οποίο του παρείχε υποτροφία και προπονητή.
Έχοντας κάνει ισχυρή εντύπωση, βρέθηκε στη σκιά μιας άλλης ανερχόμενης μορφής του σοβιετικού σκακιού, του Μιχαήλ Ταλ, του λεγόμενου «Μάγου της Ρίγας».
Το 1961 ο Σπάσκι έκανε ένα αξιοσημείωτο come back κερδίζοντας το πρωτάθλημα της ΕΣΣΔ.
Οκτώ χρόνια αργότερα νίκησε τον συμπατριώτη του Τιγκράν Πετροσιάν για να κατακτήσει τον παγκόσμιο τίτλο.
«Ποτέ δεν έθεσα στον εαυτό μου τον στόχο να γίνω παγκόσμιος πρωταθλητής. Όλα πήγαιναν από μόνα τους. Προχωρούσα με άλματα», δήλωσε ο Σπάσκι το 2016.
Σπάσκι εναντίον Φίσερ
Ομως ο Σπάσκι έμελλε να διατηρήσει τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή για μόλις τρία χρόνια.
Το 1972 στην Ισλανδία έπαιξε τον αγώνα που θα καθόριζε την καριέρα του, εναντίον του 29χρονου Αμερικανού Μπόμπι Φίσερ και που προσέλκυσε περισσότερο παγκόσμιο ενδιαφέρον από οποιοδήποτε προηγούμενο ή επόμενο πρωτάθλημα σκακιού.
Με τον Ψυχρό Πόλεμο στο αποκορύφωμά του και τη Σοβιετική Ένωση να κυριαρχεί στο παιχνίδι για χρόνια, ο Σπάσκι βρέθηκε αντιμέτωπος με μια κατάσταση όπου έπρεπε να κερδίσει πάση θυσία στην αναμέτρησή του με τον εκκεντρικό Φίσερ, ο οποίος επέκρινε ανοιχτά τους Σοβιετικούς σκακιστές.
Αλλά μετά από ένα άνετο ξεκίνημα για τον Σπάσκι, ο Φίσερ επανέκαμψε και κέρδισε, τερματίζοντας ένα αδιάκοπο σερί σοβιετικών παγκόσμιων πρωταθλητών από το 1948.
Αν και η ήττα ήταν ένα γερό χαστούκι για τη Μόσχα, για τον Σπάσκι ήταν μια ανακούφιση που απαλλάχθηκε από αυτή την «κολοσσιαία ευθύνη».
«Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο ανακουφισμένος ήμουν όταν ο Φίσερ μου πήρε τον τίτλο. Απελευθερώθηκα από ένα πολύ βαρύ φορτίο και ανέπνευσα ελεύθερα», δήλωσε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες αργότερα.
Η εμβληματική παρτίδα του Ψυχρού Πολέμου έχει γίνει αντικείμενο πολλών βιβλίων, ντοκιμαντέρ και ταινιών. Πιο συγκεκριμένα, ενέπνευσε το μυθιστόρημα του Walter Tevis «The Queen’s Gambit», το οποίο μεταφέρθηκε στην τηλεόραση μέσω της καταξιωμένης σειράς του Netflix το 2020.
Αλλά εκείνη την εποχή, μετά την ήττα του, ο Σπάσκι έπεσε σε δυσμένεια.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1976, μετακόμισε στη Γαλλία, αφού παντρεύτηκε μια Γαλλίδα ρωσικής καταγωγής. Πήρε τη γαλλική υπηκοότητα το 1978.
Ο Σπάσκι δεν επέστρεψε στη δημόσια σφαίρα για χρόνια, μέχρι που έπαιξε μια ανεπίσημη ρεβάνς με τον Φίσερ στη Γιουγκοσλαβία το 1992.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του σημαδεύτηκαν από κακή υγεία και μια μυστηριώδη οικογενειακή διαμάχη.
Μετά από δύο εγκεφαλικά επεισόδια, επέστρεψε στη Ρωσία το 2012 με τη βοήθεια ενός χορηγού και παρά τη συμβουλή της συζύγου και της αδελφής του.
«Πρέπει να ξεκινήσω από την αρχή, αλλά δεν φοβάμαι», δήλωσε ο Σπάσκι στη ρωσική τηλεόραση μετά την επιστροφή του.
Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2008, είχε επισκεφθεί τον τάφο του πρώην αντιπάλου του Φίσερ, ο οποίος πέθανε εκείνη τη χρονιά και θάφτηκε σε ένα μικρό νεκροταφείο στην Ισλανδία.
«Πιστεύετε ότι το γειτονικό σημείο είναι διαθέσιμο;» ρώτησε ο Σπάσκι τους δημοσιογράφους που τον συνόδευαν στην επίσκεψη αυτή.
Πηγή: France24