Σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία ζήτησε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Αθανάσιος Κεφάλας, σε γεύμα εργασίας που παρέθεσε την Τρίτη ο ΣΜΕ.
Παρουσιάζοντας την εικόνα, τα προβλήματα και τις προοπτικές της εξορυκτικής βιομηχανίας, ο κ. Κεφάλας είπε πως το ενεργειακό κόστος επηρέασε και τις εταιρίες του κλάδου, με δυσμενείς συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα τους και τη μείωση των εξαγωγών. Το 2022 το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 160% και το κόστος των υγρών καυσίμων κατά περίπου 40%. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το κόστος παραγωγής κατά 25-50%. Η οικονομική επιβάρυνση για την εξόρυξη και καθετοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών αποτιμάται σε αρκετές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, σημείωσε, προσθέτοντας πως παρατηρήθηκε μείωση του όγκου των εξαγωγών και ότι οι κερδοφορίες δεν ήταν αντίστοιχες της αύξησης του τζίρου.
Ο κ. Κεφάλας ζήτησε για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, να αρθούν τα ρυθμιστικά και τεχνικά εμπόδια για τον ενεργειακό συμφηφισμό του ηλεκτρικού ρεύματος, να υπάρχει πολιτική σταθερής τιμής ρεύματος για την εξόρυξη και τη βιομηχανία, με κάλυψη των διακυμάνσεων από την πολιτεία, να θεσπιστεί η επιστροφή κατά 50% του Ειδικού Φόρου Καυσίμων και να επανεξεταστούν αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
«Όταν είναι κάποιος τόσο ευάλωτος σε θέματα χωροταξίας, γιατί να έρθουν επενδύσεις στις ορυκτές ύλες;» διερωτήθηκε ο κ. Κεφάλας, ο οποίος αναφέρθηκε και στα χρονίζοντα ανοικτά ζητήματα που ταλαιπωρούν τον κλάδο. Όπως τόνισε, «με πολλούς τρόπους έχουμε κατά καιρούς επισημάνει στα αρμόδια υπουργεία σημαντικά εμπόδια στην ανάπτυξη του κλάδου και έχουμε εκφράσει δημόσια τον προβληματισμό μας για τη χαμηλή προτεραιότητα στη δρομολόγηση διαδικασιών άρσης των. Μία σειρά από θέματα καθυστερούν να αντιμετωπιστούν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ανταγωνιστικών μειονεκτημάτων και αποθάρρυνση για νέες επενδύσεις στον εξορυκτικό κλάδο».
Ενδεικτικά, παρέθεσε:
- Τις καθυστερήσεις, κυρίως, στην περιβαλλοντική αδειοδότηση. Δώδεκα χρόνια μετά τη θέσπιση τους, οι Πιστοποιημένοι Αξιολογητές ακόμα δεν έχουν δραστηριοποιηθεί.
- Το Ειδικό Χωροταξικό των Ορυκτών Πρώτων Υλών ήδη κλείνει κοντά μία δεκαετία συζητήσεων και μελετών και το πρόβλημα της προστασίας του μέλλοντος των ορυκτών από ανταγωνιστικές χρήσεις οξύνεται.
- Σε αντίθεση με τις πρακτικές και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξόρυξη σε περιοχές NATURA, η χώρα μας την έχει εξαιρέσει από τις δύο ζώνες προστασίας και πολλοί μελετητές Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών την εξαιρούν αναιτιολόγητα και από τις υπόλοιπες δύο. Ειδικότερα, έκανε λόγο για «ανταγωνιστικό μειονέκτημα» για την Ελλάδα όταν σε άλλες χώρες με μια πειστική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων μπορούν να υπάρξουν δραστηριότητες σε περιοχές NATURA.
- Χάνεται σταδιακά έμπειρο προσωπικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η διόγκωση της έλλειψης χειριστών, των οποίων οι άδειες στηρίζονται ακόμα, κυρίως, στην εμπειρία και όχι στην εκπαίδευση και πιστοποίηση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους.
«Πρέπει να επαναπατρίσουμε την εξόρυξη στην Ευρώπη»
Σε αυτό το περιβάλλον, η τριετής πανδημία και η Ουκρανική κρίση ανέδειξαν στην επιφάνεια τη σημαντική εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τρίτες χώρες για πολύτιμα ορυκτά και πρώτες ύλες, τόνισε ο κ. Κεφάλας. «Ζούμε μια ισχυρή αντίφαση στην Ευρώπη. Τι είδους εξορυκτική βιομηχανία θέλουμε;» διερωτήθηκε χαρακτηριστικά- προσθέτοντας πως «δεν ζούμε σε εύκολες εποχές» και τονίζοντας πως «πρέπει να επαναπατρίσουμε την εξόρυξη στην Ευρώπη».
Η Πράσινη Συμφωνία, επισήμανε, αποτελεί την κεντρική αναπτυξιακή στρατηγική, ωστόσο, η ενεργειακή μετάβαση εξαρτάται από την επάρκεια μετάλλων και ορυκτών. Γι’ αυτό το λόγο τάχθηκε υπέρ της ενδυνάμωσης της εξόρυξης στην Ευρώπη, για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για ελλείψεις στις μακριές εφοδιαστικές αλυσίδες- συμπληρώνοντας πως «ο κλάδος μας παρέχει τα υλικά που χρειάζονται για την πράσινη μετάβαση». Υπέδειξε, επίσης, την ανάγκη να επιταχυνθεί η άρση των περιορισμών που εντοπίζονται στο Ρυθμιστικό Πλαίσιο της Ε.Ε. και να μην εξαιρεθούν οι επενδύσεις στην εξόρυξη από το EU Taxonomy, με τη μεταλλευτική βιομηχανία να γίνεται αντικείμενο περαιτέρω επιβαρύνσεων που αντιγράφουν άλλου χαρακτήρα βαριές βιομηχανίες. Επίσης, έκανε ειδική αναφορά στον λιγνίτη, τονίζοντας «πως έδωσε δείγματα γραφής...έχουμε δικούς μας πόρους στην Ελλάδα, πρέπει να τους φροντίσουμε και τους λαμβάνουμε υπόψιν στους ενεργειακούς σχεδιασμούς».
Ελλείψεις προσωπικού
Αναφερόμενος ειδικότερα στο θέμα της έλλειψης προσωπικού στον κλάδο (συνταξιοδοτήσεις, μετανάστευση κ.α), τόνισε πως πχ στους χειριστές υπάρχει θέμα, καθώς και δυσκολίες στα μεσαία στελέχη. «Η αστυφιλία μας επηρεάζει», ανέφερε μεταξύ άλλων (καθώς ο κλάδος δραστηριοποιείται κυρίως στην περιφέρεια), ενώ επισήμανε την έλλειψη σχολών εργοδηγών μα και την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ ως σημαντικούς λόγους πίσω από τις ελλείψεις. Όπως εκτίμησε, «μπορούμε ακόμα να ανταποκριθούμε στις ανάγκες...δεν είμαστε αισιόδοξοι για το θα γίνει σε 5-10 χρόνια».
«Η σύγχρονη, υπεύθυνη και βιώσιμη εξόρυξη είναι ο οδηγός των μελών μας», υπογράμμισε ο κ. Κεφάλας. «Οι επιδόσεις μας στο τρίγωνο της βιώσιμης ανάπτυξης είναι σημαντικές και πρωτοπορούμε με σύγχρονο Κώδικα Αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης και σχεδόν 20 χρόνια συστηματικού δημόσιου απολογισμού. Αυτό μας καθιστά επιλέξιμη δραστηριότητα για την απόκτηση και διατήρηση της κοινωνικής άδειας λειτουργίας, απαιτείται, όμως, ακόμα μεγαλύτερη υποστήριξη από τη Δημόσια Διοίκηση για να εμπεδωθεί η αντίληψη αυτή στις τοπικές κοινωνίες».
Σε ό,τι αφορά το 2023 ο πρόεδρος του ΣΜΕ ανέφερε ότι δεν μπορούν να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις, λόγω του ρευστού επιχειρηματικού και γεωπολιτικού περιβάλλοντος. «Ξεκίνησε, όμως, καλά και παραμένουμε αισιόδοξοι ότι τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του κλάδου, η αποδεδειγμένη ανθεκτικότητα των μελών μας και η σύντομη άρση των εμποδίων στην ανάπτυξη μας θα φέρουν καρπούς, προς όφελος όλων των μελών μας», τόνισε.
Μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος του ΣΜΕ αναφέρθηκε στον τομέα του βωξίτη, σημειώνοντας πως η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη με αξιόπιστη παραγωγή, καθώς και στο νικέλιο (ιδιαίτερης σημασίας δεδομένης της πράσινης μετάβασης, λόγω της χρήσης του στις μπαταρίες), κάνοντας λόγο για πλούσια κοιτάσματα στη χώρα. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως, αναφερόμενος στα μέτρα ασφαλείας στον κλάδο, τόνισε πως «πολλά από τα συστήματα ασφαλείας που η ελληνική κοινωνία νιώθει πως λείπουν, εμείς τα έχουμε στα μεταλλεία...είμαστε μπροστά από άλλους κλάδους», υπογραμμίζοντας πως τα «μηδέν ατυχήματα» είναι κεντρική επιλογή.