Όλο και περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν πλέον τη σημασία του σωστού αερισμού των κλειστών χώρων για την προστασία μας από τον νέο κορονοϊό SARS-CoV-2. Αυτές δείχνουν ότι όχι τόσο οι επιφάνειες, αλλά ένας κλειστός χώρος, χωρίς αερισμό, είναι η νούμερο ένα απειλή για την μετάδοση του ιού.
Το πλύσιμο των χεριών για 20 δευτερόλεπτα με νερό και σαπούνι - ή αντισηπτικό – και οι μάσκες παραμένουν ένας τρόπος για την αποφυγή της μετάδοσης. Ομως, εκεί που θεωρούσαμε εξίσου σημαντικό και τον καθαρισμό των επιφανειών, νέες έρευνες έδειξαν ότι δεν έχει σχεδόν κανένα αποτέλεσμα ως προς την μετάδοση του ιού, ενώ πλέον το πιο βασικό (ειδικά τώρα που είναι χειμώνας) είναι να επικεντρωθούν οι προσπάθειες στη βελτίωση του εξαερισμού και το φιλτράρισμα του αέρα των εσωτερικών χώρων.
Για την πρόεδρο της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας και επιμελήτρια νοσοκομείου αναφοράς «Σωτηρία», Σταματούλα Τσικρικά, ο σωστός αερισμός των εσωτερικών χώρων αναδεικνύεται στην πρώτη προτεραιότητα αυτή τη στιγμή για την προστασία μας από τον ιό, ακόμα περισσότερο και από τη χρήση μάσκας.
Γιατί είναι τόσο σημαντικός ο σωστός αερισμός των κλειστών χώρων στην εποχή του του Covid; Την απάντηση μας την δίνει ο καθηγητής Εμμανουήλ Πικουλής, διευθυντής και επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Παγκόσμια Υγεία – Ιατρική των Καταστροφών» της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ: «Για τον SARS-CoV-2 ισχύει το μοντέλο μετάδοσης των υπόλοιπων εκπροσώπων των κορονοϊών, δηλαδή μέσω μεγάλων ή μικρών σταγονιδίων και της επαφής. Στην περίπτωση των μεγάλων σταγονιδίων, η μετάδοση μπορεί να συμβεί όταν αυτά απελευθερώνονται μέσω του βήχα, του φτερνίσματος και της ομιλίας. Τα σταγονίδια πέφτουν σε αντικείμενα τα οποία αν αγγίξουμε μπορούν να μας μεταφέρουν τον ιό (αγγίζοντας τα μάτια μας, τη μύτη μας ή το στόμα μας αν δεν τηρούνται μέτρα υγιεινής των χεριών). Όσο για τα μικρά σταγονίδια, αυτά μπορούν να παραμείνουν στον αέρα».
Όσο συνεχίζονται οι έρευνες, τόσο πιο εμφανές γίνεται το γεγονός ότι ο ιός διατηρείται ζωντανός επί ώρες στον αέρα που παραμένει στάσιμος σε κλειστούς χώρους, μολύνοντας ανθρώπους ενώ αναπνέουν, ειδικά σε χώρους με πολύ κόσμο και ανεπαρκή αερισμό.
Τι σημαίνει σωστός αερισμός
Στην Ελλάδα σε πολλά σπίτια ήταν συνήθεια και πριν έρθει στη ζωή μας ο κορονοϊός. Αμέσως μετά το ξύπνημα το πρωί, άνοιγμα των παραθύρων έστω για μισή ώρα για να μπει φρέσκος αέρας. Όμως τώρα με τον κορονοϊό πολλοί αναρωτιούνται τι σημαίνει σωστός αερισμός και κυρίως πως μπορεί να επιτευχθεί όταν βρισκόμαστε σε ένα χώρο με άλλα άτομα εκτός οικογένειας.
Σύμφωνα με την κυρία Τσικρικά, ο αέρας σε ένα χώρο θα πρέπει να ανανεώνεται τέσσερις με έξι φορές μέσα στην ώρα. «Αυτό βοηθάει πολύ έτσι ώστε ο φρέσκος αέρας με τα φρέσκα σωματίδια να αποτρέπουν την μεταφορά και την μόλυνση από τα σταγονίδια του κορονοϊού», μας εξηγεί.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με περιοδικό άνοιγμα των παραθύρων, για να υπάρξει ένα διακινούμενο ρεύμα μεταξύ δύο παραθύρων που να μπορεί να ανανεώνει τον αέρα, ή να είναι μόνιμα ένα παράθυρο ανοιχτό στην ανάκληση.
Το ίδιο ισχύει και για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπου θα πρέπει να είναι έστω δύο παράθυρα ανοιχτά.
Οι τρεις παράγοντες της ασφάλειας
Έτσι, όπως έχει γίνει σαφές πλέον που ζούμε σχεδόν 10 μήνες με τον ιό, πρέπει να υπάρχουν τρεις συνθήκες για να είμαστε πιο προστατευμένοι.
- Αερισμός χώρων
- Αποφυγή συγχρωτισμού και τηλεργασία
- Μάσκα
Το σύνδρομο του νοσούντος κτηρίου
Ένα μεγάλο ωστόσο πρόβλημα -δυστυχώς και στην χώρα μας- είναι ότι πολλά κτήρια δεν σχεδιάστηκαν με σκοπό να γίνεται σωστός εξαερισμός των χώρων (πέρα από την θέρμανση και την ψύξη). Ορισμένα από αυτά δεν έχουν καν παράθυρα που να ανοίγουν. Είναι το λεγόμενο «σύνδρομο του νοσούντος κτηρίου», όπως μας λέει η κ. Τσικρικά.
«Τις τελευταίες δεκαετίες, οι κατασκευές στράφηκαν δικαίως στη λογική των λιγότερο ενεργοβόρων κτιρίων αλλά από τη δεκαετία του 80΄ ο Π.Ο.Υ. είχε θέσει μελλοντικό θέμα της ποιότητας της ”εσωτερικής ατμόσφαιρας”, χωρίς βέβαια να γνωρίζουμε τι θα συνέβαινε μετά από 40 χρόνια», εξηγεί ο κ. Πικουλής. «Πολλά κτίρια είναι αεροστεγή, ανακυκλώνουν τον υπάρχοντα εσωτερικό αέρα, με μικρό ποσοστό ροής αέρα από το εξωτερικό περιβάλλον», σημειώνει. Κάτι που είναι καταστροφικό για τη μετάδοση του κορονοϊού και άλλων αερομεταφερόμενων ιών.
Έτσι, σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών για κλειστούς χώρους παλαιών και νέων κτιρίων, θα πρέπει
- να εξασφαλίζεται φυσικός αερισμός,
- οι κεντρικές μονάδες εξαερισμού να αυξήσουν το ποσοστό παροχής εξωτερικού αέρα,
- οι μονάδες κλιματιστικών, αν πρέπει να λειτουργούν να είναι σε 24ωρη βάση/7 ημέρεςμε ταυτόχρονη παροχή φυσικού αερισμού, και τέλος
- σωστή συντήρηση των μονάδων όπως ορίζουν οι κατασκευαστικές οδηγίες.
Για χώρους και κτίρια με μηχανικό εξαερισμό, οι ειδικοί συστήνουν τη λειτουργία του για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, που θα ξεκινά τουλάχιστον 2 ώρες πριν τη χρήση των κτιρίων (σε κανονική ταχύτητα) και τη συνέχισή του 2 ώρες μετά το τέλος της χρήσης τους (σε μειωμένη ταχύτητα), μας λέει επίσης ο κ. Πικουλής.
Για το θέμα επικοινωνήσαμε και με την REHVA, την Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Ενώσεων Θέρμανσης, Εξαερισμού και Κλιματισμού και συγκεκριμένα με τον Jarek Kurnitski, πρόεδρο της task force της REHVA για τον COVID-19. Όπως μας είπε, το πιο κοινό λάθος εξαερισμού που έχουν τα περισσότερα κτήρια, είναι ότι κυρίως τα παλαιότερα κτίρια, είναι εξοπλισμένα μόνο με υποδομή ψύξης, χωρίς κανένα σύστημα εξαερισμού για την παροχή εξωτερικού αέρα και επομένως ο εξαερισμός βασίζεται αποκλειστικά στο άνοιγμα παραθύρων.
Τι γίνεται με τους ιονιστές
Σε αυτή την περίπτωση, η προφανής λύση θα ήταν η χρήση ιονιστή, ωστόσο, όπως μας λέει ο κ. Kurnitski, οι ιονιστές δεν είναι αποτελεσματικοί στη μη μετάδοση ιών. «Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται φορητά συστήματα καθαρισμού αέρα με φίλτρα HEPA ή ηλεκτροστατικοί ιζηματοποιητές (σ.σ. ηλεκτροστατικό καθαριστικό αέρα) με αρκετή υψηλή χωρητικότητα ροής αέρα (που αντιστοιχεί σε 2-5 ACH -ο αριθμός ανανέωσης του αέρα ανά ώρα).
Ο τρόπος ροής του αέρα
Όσον αφορά στον τρόπο ροής του αέρα, ο πρόεδρος της task force της REHVA για τον COVID-19 μας λέει ότι, σε γενικές γραμμές, ο καλύτερος τρόπος ροής του αέρα είναι η ανάμιξη του εξαερισμού με τη διανομή αέρα χαμηλής ταχύτητας. «Υπάρχουν πολλά τεχνικά μέσα για να επιτευχθεί αυτό. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται οι κατευθυνόμενες ροές αέρα από το ένα άτομο στο άλλο. Στις οδηγίες μας, χρησιμοποιούμε μια εικόνα από το εστιατόριο Guangzhou για να δείξουμε την κατάσταση που πρέπει να αποφεύγεται.
Υπάρχει επίσης μια πιο λεπτομερής εξήγηση και οπτικό υλικό στο διαδικτυακό μάθημα REHVA COVID-19.