Ο αυτοαποκαλούμενος προσωρινός πρόεδρος της Βενεζουέλας, Χουάν Γκουαϊντό, προέτρεψε τους πολίτες να βγουν στους δρόμους σε νέες μαζικές διαμαρτυρίες την Τετάρτη για να ανατρέψει το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο.
Η Βενεζουέλα βυθίζεται σε βαθιά πολιτική, οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, η οποία έχει οδηγήσει περισσότερους από 3 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τη χώρα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών.
«Ποτέ δεν πίστευα ότι θα εγκαταλείψω τη χώρα επειδή πεινούσα», εξομολογείαι ο σεφ Αλμπέρτο Αλβάρες στη HuffPost Brazil. Το φαγητό γι ’αυτόν είναι κάτι παραπάνω από τρόπος επιβίωσης - είναι η δουλειά του.
Ο 60χρονος μάγειρας από το Πουέρτο Ρίκο, ο οποίος επέλεξε τη Βενεζουέλα ως σπίτι του πριν από χρόνια, περιπλανιέται τώρα στους δρόμους της πόλης Μπόα Βίστα, μιας πόλης 150 μιλίων από τα σύνορα της Βενεζουέλας στο βορειοδυτικό βραζιλιάνικο κρατίδιο Ροράιμα, αναζητώντας θέσεις εργασίας και τρόφιμα, για να μην χάσει την οικογένειά του από την πείνα.
«Έπρεπε να βρω μια λύση», δηλώνει. «Αποφασίσαμε να έρθουμε στη Βραζιλία και να αρχίσουμε να ζούμε ξανά. Όταν δεν υπάρχει φαγητό, δεν έχει σημασία αν γνωρίζεις πώς να το προετοιμάσεις, αν μιλάς αγγλικά ή γαλλικά ή αν έχεις καλές αναμνήσεις τον τόπο που ζεις».
Ο Αλβάρες και η οικογένειά του ζουν με φίλους. Κάποιες μέρες μπορεί να ασχοληθεί μέ κάποιο μερεμέτι, όπως το βάψιμο ενός σπιτιού. Αλλά τις περισσότερες φορές, βασίζεται στη γενναιοδωρία τρίτων, ιδιαίτερα των τουριστών, για να αγοράσει γεύματα που κοστίζουν λίγο πάνω από ένα δολάριο.
Οι Αλβάρες είναι μεταξύ των 30.700 ανθρώπων που έχουν μεταναστεύσει από τη Βενεζουέλα στη Βραζιλία από τον περασμένο Αύγουστο, σύμφωνα με την κυβέρνηση της Βραζιλίας. Την ίδια περίοδο, το γραφείο μετανάστευσης της Κολομβίας υπολογίζει ότι 870.000 Βενεζουελάνοι εισήλθαν στη χώρα.
Σύμφωνα με το Human Rights Watch, τα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας της χώρας επανέρχονται στα επίπεδα του 1990 και οι ασθένειες, όπως η ιλαρά, η φυματίωση, η διφθερίτιδα και η ελονοσία, είναι και πάλι επιδημικές.
Είναι ευκολότερο για τις οικογένειες της Βενεζουέλας να φτάσουν στη Βραζιλία: Σε αντίθεση με την Κολομβία και το Περού, δεν υπάρχει λόγος να έχουν μαζί τους διαβατήριο, πράγμα το οποίο είναι δύσκολο να έχουν στην κατοχή τους, αφού η κυβέρνηση της Βενεζουέλας σταμάτησε ουσιαστικά να τα εκδίδει. Ωστόσο, οι Βραζιλιάνοι μιλούν πορτογαλικά, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τους ισπανόφωνους Βενεζουελάνους.
Παρόλο που τα σύνορα έχουν κλείσει επίσημα από τις 22 Φεβρουαρίου, αιτήματα ασύλου από ανθρώπους που καταφέρνουν να φτάσουν στη Βραζιλία «πλημμυρίζουν» τα στρατόπεδα. Καθημερινά, μπορεί να φτάσουν στη χώρα μέχρι και 1.000 Βενεζουελάνοι.
Ο Ρικάρντο Χοσέ, οδηγός της Uber, του οποίου η μητέρα είναι Βραζιλιάνα, είναι μεταξύ εκείνων που έχουν μετακομίσει στη νοτιοανατολική Βραζιλία. Πριν από δύο χρόνια, ο Χοσέ, 31 ετών, εγκατέλειψε τη χώρα του για να μετακομίσει στο Σάο Πάολο. Οι γονείς του και οι θείοι του αποφάσισαν να μείνουν. Πλέον, πουλούν όλα τα υπάρχοντά τους για «τίποτα», αναφέρει.
«Πριν μετακομίσω εδώ, η οικογένειά μου απήχθη πολλές φορές. Φύγαμε το συντομότερο δυνατόν. Δεν θέλαμε να φτάσουμε σε σημείο καμπής. Δεν μπορείτε να εμπιστευτείτε κανέναν στη χώρα μου», είπε.
Ο Χοσέ ελπίζει στο κίνημα του Γκουαϊντό. «Εκλέχτηκε πρόεδρος από τους εκπροσώπους επειδή ήταν ο ηγέτης του Κογκρέσου. Είναι πρόεδρος. Οι αντιπρόσωποι έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν τον πρόεδρο. Είναι η ελπίδα μας να καταργήσουμε την κυβέρνηση Maduro».
Η καθημερινότητα
Για όσους εξακολουθούν να ζουν στη Βενεζουέλα, η Βραζιλία αποτελεί πηγή καθημερινών αναγκών, όπως τα προϊόντα για φαγητό και προσωπική υγιεινή.
Κάθε εβδομάδα, η Πεμόν Ζοράιντε, η οποία αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει το πραγματικό της όνομα για λόγους ασφαλείας, εγκαταλείπει το χωριό Κουμαρακάπον της Βενεζουέλας, 50 μίλια από τα σύνορα με τη Βραζιλία, για να αγοράσει φαγητό στην άλλη πλευρά του Παρακάιμα.
«Αγοράζουμε όλα τα είδη των προϊόντων. Δεν υπάρχει τίποτα [στη Βενεζουέλα]. Είναι πολύ άσχημη η κατάσταση», είπε στην HuffPost Brasil. Αν και ο 9χρονος γιος της έχει δει τον στρατό της Βενεζουέλας να σκοτώνει θανάσιμα κάποιον περαστικό, δεν έχει ακόμη φύγει από τη χώρα. Το παιδί της έχει ιλαρά. «Πρέπει πρώτα να βελτιωθεί η κατάστασή του», είπε.
Αλλαγές και στις δύο πλευρές των συνόρων
Η βαθιά κρίση στη Βενεζουέλα μεταβάλλει και την κατάσταση από την πλευρά της Βραζιλίας στα σύνορα.
«Εάν έχουμε 10.000 σάκους αλεύρι, τους πουλάμε όλους», δήλωσε ο Ρόνε Νέτος, διευθυντής της Comercial Brasil, ενός από τους κύριους διανομείς τροφίμων της Παρακάιμα. Έφυγε από την πόλη πριν από τέσσερις μήνες για να ασχοληθεί με την επιχείρηση.
«Ανοίγουμε και δεύτερο κατάστημα. Εάν δείτε ένα κατάστημα δίπλα στο άλλο, μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά υπάρχει χώρος για όλους εδώ. Υπάρχει τεράστια ζήτηση. Ανεξάρτητα από το πόσα έχουμε στην απογραφή, τα πουλάμε όλα».
Το στοιχείο με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι το αλεύρι σίτου. «Έχουμε την τάση να σκεφτούμε ότι ψάχνουν για ρύζι ή φασόλια», είπε, αναφερόμενος στους Βραζιλιάνους, αλλά οι Βενεζουελάνοι είναι διαφορετικοί. ”Αγοράζουν πολύ αλεύρι και βούτυρο”.
Οι ιδιοκτήτες καταστημάτων μπορούν να γιορτάζουν τα κέρδη των επιχειρήσεων, αλλά ορισμένοι κάτοικοι έχουν παράπονα.
Λένε ότι η πόλη είχε την ”απόλυτη ηρεμία” πριν φτάσουν οι Βενεζουελάνοι. Η Παρακάιμα ήταν ένας κόμβος για τους τουρίστες που αναζητούν πεζοπορίες, καταρράκτες και μια πύλη προς το τροπικό δάσος.
Οι Βραζιλιάνοι οφείλουν να προσαρμοστούν πλέον στην πραγματικότητα. Οφείλουν να συνυπάρχουν με τους Βενεζουελάνους που ζουν τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση της σύγχρονης ιστορίας τους, Και αυτό... μέχρι νεωτέρας.