Στη Βουλή το χαρακτικό του Τάσσου που απεικονίζει τον αγωνιστή της Δημοκρατίας Σπύρο Μουστακλή

Τα αποκαλυπτήρια θα γίνουν την επομένη της φετινής επετείου του Πολυτεχνείου, στις 18 Νοεμβρίου.
Open Image Modal
Ο μεγάλης Ελληνας χαράκτης, Τάσσος
atassos.gr

Χαρακτικό του Τάσσου (Αναστάσιου Αλεβίζου), που απεικονίζει ολόσωμο τον αγωνιστή της Δημοκρατίας Σπύρο Μουστακλή, ντυμένο στρατιωτικά να φέρει φωτοστέφανο, δώρισαν στη Βουλή των Ελλήνων η σύζυγος και η κόρη του Χριστίνα και Ναταλία Μουστακλή, αντίστοιχα. Το έργο παρέλαβε ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, ο οποίος ευχαρίστησε για τη δωρεά αυτή και δήλωσε εντυπωσιασμένος από την απεικόνιση του αγωνιστή, που μοιάζει με αγιογραφία.

Η ιερότητα του έργου, όπως επίσης και η αισιόδοξη τελικά αμφισημία του επισημάνθηκε από τον κ. Τασούλα: «Θυμίζει και αντάρτη και αξιωματικό και μάρτυρα […] Παρατηρώντας τα μάτια βγάζει και μια καλοσύνη, το οποίο δείχνει και την ιδιαιτερότητά του. Παρά την ταλαιπώρια, έχει καλοσύνη. Η στάση της κεφαλής είναι καθαρά αγιογραφική. Έχει μια χριστιανική συγχώρεση... Δεν έχει του πολεμιστή την εκδίκηση, έχει του άγιου τη συγχώρεση».

Η σύζυγός του, κ. Χριστίνα Μουστακλή ανέφερε, ότι το έργο του μεγάλου χαράκτη Τάσσου, που περιήλθε στην κατοχή της οικογένειάς της μετά από δωρεά της συζύγου του καλλιτέχνη, επίσης χαράκτριας και ζωγράφου Λουκίας Μαγγιώρου, «σε κανέναν άλλο χώρο δεν θα ταίριαζε να εκτεθεί, παρά μόνο στη Βουλή των Ελλήνων, που είναι και ο Ναός της Δημοκρατίας, γιατί γι’ αυτήν ο Χρήστος Μουστακλής θυσιάστηκε, έχασε την υγεία του».

Η κόρη του, κ. Ναταλία Μουστακλή σχολιάζοντας την παρατήρηση του Προέδρου της Βουλής για την αγιογραφική άποψη του χαρακτικού, ανέφερε ότι ο ίδιος ο Τάσσος είπε ότι «σε όλα του τα έργα ό,τι αποτυπώνεται δεν είναι η οργή, είναι η ανάγκη να παραμείνει ο άνθρωπος όρθιος».

Τα αποκαλυπτήρια του μοναδικού έργου -μήτρα για χαρακτικό το οποίο δεν τυπώθηκε ποτέ - με θέμα «ο Συνταγματάρχης Μουστακλής 1974», θα γίνουν την επομένη της φετινής επετείου του Πολυτεχνείου, στις 18 Νοεμβρίου. Θα τοποθετηθεί στον 1ο όροφο του κτιρίου της Βουλής, έξω από την Αίθουσα Γερουσίας, μαζί με το έργο, επίσης, του Τάσσου «17 Νοέμβρη».

«Ο Συνταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής 1974», είναι μελανωμένη πλάκα ξυλογραφίας 128 Χ 52 Χ 2 εκ (σε κορνίζα 156 Χ 79). Το χαρακτικό, παρουσιάστηκε σε Έκθεσή του στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου την 28η Νοεμβρίου 1975 έως την 12η Ιανουαρίου 1976 με την κάτωθι ρήση του καλλιτέχνη: Σπύρος Μουστακλής, «Ο ήρωας των όπλων και θύμα τους. Είναι από τα τελευταία έργα της σειράς (σ.σ.1967-1974). Όταν για πρώτη φορά είδα μια μικρή φωτογραφία του δεν μπόρεσα πλέον να την αποχωριστώ και αυτή στάθηκε το ξεκίνημα για το έργο που παρουσιάζεται στην αρχική του μορφή πάνω στην ύλη. Πρόθεση μου είναι να μείνει ένα και μοναδικό».

Όπως έγινε γνωστό, ο Τάσσος δεν είχε συναντηθεί ποτέ με τον Σπύρο Μουστακλή. Είχε δει μόνο μία μικρή φωτογραφία του σε εφημερίδα το 1973, κατά της διάρκεια της δικτατορίας και του είχε εντυπωθεί η εικόνα του. Η σύζυγος του αγωνιστή παρατήρησε ότι «σύμφωνα με τους Κινέζους μία φωτογραφία, αξίζει όσο χίλες λέξεις. Σε αυτό το έργο περιλαμβάνονται χίλιες λέξεις, αλλά και χίλια αισθήματα».

Ο Πρόεδρος της Βουλής πρόσφερε στην οικογένεια Μουστακλή μία ειδικά διαμορφωμένη έκδοση αναφορικά με την κατάρριψη του μύθου οικονομικής ανάπτυξης εν μέσω της Δικτατορίας, όπως καταγράφηκε σε Ημερίδα του Κοινοβουλίου.

Ποιος ήταν ο Σπύρος Μουστακλής

Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1948. Κατετάγη εθελοντής στην Εθνική Αντίσταση στην οργάνωση Ε.Ο.Ε.Α.- Ε.Δ.Ε.Σ. με στρατηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα στις 2/4/1943 μέχρι την 12/2/1945.

Ως μέλος της οργάνωσης έλαβε μέρος στις παρακάτω μάχες:

α) 4/7/1943 στη Γέφυρα Αχελώου κατά των Ιταλών,

β) 16-17/7/1943 στη Μακρυνόρο, Σαραντίνα Κρίκελο κατά των Ιταλών,

γ) 2-3/10/1943 στον Άγιο Γεώργιο Ελαιοχωρίου (Τσακνοχώρι) κατά των Γερμανών,

δ) 16-17/10/1943 στους Χαλκιοπούλους Βάλτου κατά των ΕΛΑΣιτών,

ε) 21/10/1943 στη μάχη Τετρακώμου κατά των Γερμανών,

στ) 3-7/9/1944 στο Κορφοβούνι και Φιλιππιάδα κατά των Γερμανών,

ζ) 21/12/1944 στον Προφήτη Ηλία Άρτας κατά ΕΛΑΣιτών.

Στη μάχη Προφήτη Ηλία τραυματίσθηκε (συντριπτικό κάταγμα περόνης) και διακομίσθηκε για νοσηλεία στο Συμμαχικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο (Polish General Hospital-No 14750) στο Μπάρι Ιταλίας.

Έλαβε μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο (1948-1949) ως ανθυπολοχαγός (Μάχες Βελούτας, Τούρκα Βάλτου, Γέφυρα Κόρακα Τριχωνίδος, Τρίκορφο κ.λπ.) και στη συνέχεια συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας ως υπολοχαγός. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας συμμετείχε στο Κίνημα του Ναυτικού. Συνεργάστηκε με τους αξιωματικούς του ναυτικού ως ταγματάρχης και ήταν από τους λίγους αξιωματικούς του στρατού που πήραν μέρος. Το Κίνημα του Ναυτικού προδόθηκε πριν την εκδήλωσή του, με αποτέλεσμα μεταξύ των αξιωματικών να συλληφθεί και ο ίδιος (22 Μαΐου 1973).

Συνελήφθη και φυλακίστηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ όπου βασανίστηκε για περισσότερες από 45 ημέρες. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων που του έγιναν, από ομάδα υπό του βασανιστή Αναστασίου Σπανού, τα χτυπήματα στην καρωτίδα του προκάλεσαν εγκεφαλικό επεισόδιο με αποτέλεσμα να διακομιστεί (με καθυστέρηση πολλών ωρών) στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο ”Μιχαηλίδης” και αιτιολογία εισαγωγής ”τρακάρισμα στον Ιππόδρομο”. Από τα χτυπήματα προκλήθηκε ολική παράλυση των δεξιών του άνω και κάτω άκρων. Αργότερα μεταφέρθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών και ακολούθως στο ΚΑΤ, για να υποβληθεί υποβαλλόμενος σε φυσικοθεραπείες για την αποκατάσταση του καταφέρνοντας να περπατήσει, αλλά χωρίς να καταφέρει να μιλήσει.

Απεβίωσε στις 28 Απριλίου 1986. Μετά το θάνατό του, δόθηκε τιμητικά ο βαθμός του αντιστράτηγου και το όνομά του στο κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (2/39 Σύνταγμα Ευζώνων) όπου υπάρχει και η προτομή του. Προτομή επίσης έχει ανεγερθεί στα πρώην κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ (σήμερα πάρκο Ελευθερίας) στην Αθήνα. Ακόμη, υπάρχουν πάρκο και πλατεία με την προτομή του, στην Ερμούπολη Σύρου και στη Νέα Φιλαδέλφεια Αττικής αντίστοιχα. Με το όνομα του υπάρχουν οδοί στην Πυλαία Θεσσαλονίκης, στις Συκιές Θεσσαλονίκης και στην συνοικία της πόλης Τριανδρία, στην Καλαμαριά, στην Ερμούπολη και στην Βάρη της Σύρου, στις Σέρρες, στα Χανιά, στη Σητεία, στο Ηράκλειο Κρήτης, στην Παραλία Πατρών, στο Μεσολόγγι, στο Αγρίνιο, στην Κομοτηνή στη Λαμία και στη Μακρακώμη Φθιώτιδος, στη Λάρισα, καθώς και εντός του Πολεοδομικού συγκροτήματος Αθηνών-Πειραιώς, στο Ίλιον, στη Λυκόβρυση, στο Ηλιακό Χωριό Πεύκης, στο Μαρούσι, στην Νέα Ερυθραία, στο Αιγάλεω και στην Άνω Νεάπολη Νίκαιας.

Ποιος ήταν  ο χαράκτης Τάσσος

Ο Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος) υπήρξε από τους κορυφαίους έλληνες χαράκτες, τόσο στο πεδίο της καλλιτεχνικής, όσο και της εφαρμοσμένης χαρακτικής. Στο έργο του συνδυάζει τη λαϊκή παράδοση με τις σύγχρονες αντιλήψεις της τέχνης του. Ενταγμένος από τα εφηβικά του χρόνια στο ΚΚΕ, χαρακτήριζε τη χαρακτική ως την τέχνη του λαού. Υπηρέτησε μία ιδιότυπη στρατευμένη τέχνη «που ξέρει να συνενώνει τον νεκρό Χριστό με τον Τσε Γκεβάρα και τους θρηνούντες αγγέλους με τους αντάρτες μιας διαρκούς Αντίστασης», όπως έχει γραφτεί.

 Ο Αναστάσιος Αλεβίζος γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1914 στο χωριό Χάστεμη (σημερινή Λευκοχώρα) της Μεσσηνίας. Το 1919 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και δέκα χρόνια αργότερα, αφού είχε εργαστεί σε διάφορα τυπογραφεία, άρχισε τη μαθητεία του στη ζωγραφική κοντά στον Γιώργο Κωτσάκη.

Το 1930 έγινε δεκτός στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ), όπου μετά τα τρία προκαταρκτικά χρόνια σπούδασε γλυπτική κοντά στον Θωμά Θωμόπουλο (1932-1933) και ζωγραφική με τους Ουμβέρτο Αργυρό (1933-1934) και τον Κωνσταντίνο Παρθένη (1934-1937). Παράλληλα, υπήρξε από τους πρώτους σπουδαστές στο νεοσύστατο εργαστήριο χαρακτικής του Γιάννη Κεφαλληνού.
Το 1936 πραγματοποίησε την πρώτη ατομική του έκθεση με χαρακτικά και σχέδια στην αίθουσα του βιβλιοπωλείου Ελευθερουδάκη και δύο χρόνια αργότερα έγινε μέλος της Ομάδας Ελλήνων Ζωγράφων και Χαρακτών, η οποία την ίδια χρονιά διοργάνωσε την 1η Πανελλήνια Έκθεσή της.

 Το 1938 άρχισε τη συνεργασία του με το περιοδικό «Νέα Εστία» και το 1940 με τα «Πειραϊκά Γράμματα», όπου επί σειρά ετών εικονογραφούσε διηγήματα, ιστορίες κ.ά. Σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του δημιουργίας ασχολήθηκε με την εικονογράφηση εντύπων, βιβλίων, περιοδικών, λευκωμάτων και ημερολογίων.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, πήρε μέρος ως στέλεχος της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ στην Εθνική Αντίσταση. Διετέλεσε γραμματέας του ΕΑΜ Καλλιτεχνών και με άλλους καλλιτέχνες προσέφερε μέσα απ′ την τέχνη του στους αγώνες για την απελευθέρωση. Ξεχωριστή και πολύτιμη ήταν η προσφορά του Τάσσου στον παράνομο αντιστασιακό Τύπο.

Το σημαντικότερο έντυπο του οργανωμένου αγώνα του ελληνικού λαού για τη λευτεριά του ήταν το «Λεύκωμα του ΕΛΑΣ - ΕΑΜ», που κυκλοφόρησε στις 25 Μαρτίου 1943, με ξυλογραφίες του ιδίου, της Βάσως Κατράκη, της συντρόφου του, Λουκίας Μαγγιώρου και του Γιώργου Βελισσαρίδη. Σημαντική ήταν η συμμετοχή του στα λευκώματα που κυκλοφόρησαν το 1945 («Για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά» και το «Θυσιαστήριο της λευτεριάς»).

Από το 1948 και ως το τέλος της ζωής του υπήρξε καλλιτεχνικός σύμβουλος της ιστορικής εταιρείας γραφικών τεχνών Ασπιώτης-ΕΛΚΑ, ενώ συνεργάστηκε και με τον Οργανισμό Εκδόσεων Σχολικών Βιβλίων στην εικονογράφηση βιβλίων του δημοτικού και του γυμνασίου. Από το 1957 έως το 1967 σχεδίαζε τα γραμματόσημα των ΕΛΤΑ και από το 1961 έως το 1985 τα γραμματόσημα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 1959 ανέλαβε τη διεύθυνση του τμήματος Γραφικών Τεχνών του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου (Α.Τ.Ι.), θέση που κατείχε έως το 1967.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας έζησε αυτοεξόριστος στο εξωτερικό. Το 1977, μετά την κατάρρευση της χούντας, ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Πανελλήνιας Πολιτιστικής Κίνησης (ΠΑΠΟΚ), καλλιτεχνικού φορέα του ΚΚΕ, ενώ διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης.

Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της καλλιτεχνικής ομάδας «Στάθμη», ενώ παράλληλα συμμετείχε στις εκθέσεις της. Το έργο του Τάσσου έχει παρουσιαστεί σε σειρά ατομικών και ομαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Μπιενάλε Βενετίας, Λουγκάνο, Φλωρεντίας, Τόκιο, Σάο Πάολο, Τριενάλε Ξυλογραφίας Κάπρι και αλλαχού).

Ο Τάσσος πέθανε στις 13 Οκτωβρίου 1985 στην Αθήνα, σε ηλικία 71 ετών. Τον επόμενο χρόνο η χήρα του Λουκία Μαγγιώρου με φίλους και συνεργάτες του, ίδρυσαν την Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσος», αφιερωμένη στην προβολή του έργου του. Το 1987 η Εθνική Πινακοθήκη τίμησε τη μνήμη του με μία μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου του.

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ 

Πηγές βιογραφικών: sansimera.gr, el.wikipedia.org