Στις ΗΠΑ προσφάτως το Ανώτατο Δικαστήριο έλαβε μια ιστορική απόφαση για το μέλλον των εργαζομένων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Κι αυτό γιατί όρισε πως ο νόμος δεν θα επιτρέπει στους εργοδότες να απολύουν έναν άνθρωπο επειδή είναι ομοφυλόφιλος ή τρανς, θωρακίζοντας έτσι εκατοντάδες πολίτες απέναντι στην πολιτική του Αμερικανού προέδρου, με βάση την οποία, ο νόμος για τα πολιτικά δικαιώματα δεν έχει σχέση με την ταυτότητα φύλου και τον σεξουαλικό προσανατολισμό του κάθε ατόμου.
Στο σκεπτικό της απόφασης ενός κατεξοχήν συντηρητικού δικαστηρίου αναφέρεται ότι ο νόμος - ορόσημο που υπάρχει για τα δικαιώματα των πολιτών, προστατεύει κατ′ επέκταση και ομοφυλόφιλους, λεσβίες και τρανσέξουαλ από διακρίσεις στην εργασία. Οι υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκε το Ανώτατο Δικαστήριο αφορούσαν δύο άντρες ομοφυλόφιλους και μια τρανσέξουαλ γυναίκα που υπέβαλαν μηνύσεις για διάκριση στην εργασία, αφότου απολύθηκαν.
Πριν εστιάσουμε στους αριθμούς, ας ξεκαθαρίσουμε όμως κάτι. To να είσαι ομοφυλόφιλος ή να ανήκεις στην τρανς κοινότητα δεν χρειάζεται παραδοχή ή αποκάλυψη, αντίθετα οφείλει να είναι φυσιολογικό σε μια σύγχρονη κοινωνία. Σε έναν κόσμο που συχνά βράζει στο καζάνι του μίσους ωστόσο, οι άνθρωποι που ανήκουν στις κατηγορίες αυτές συχνά βασανίζονται, εξευτελίζονται και δολοφονούνται απλά γιατί θέλησαν να υπάρχουν με τις επιλογές τους.
Σήμερα τα πράγματα είναι κατά γενική ομολογία καλύτερα σε σχέση με το παρελθόν, πρέπει όμως ακόμα να γίνουν πολλά. Η κοινωνία θα έχει πραγματικά αποδεχθεί την διαφορετικότητα όταν αντίστοιχες έρευνες για τα δικαιώματα και τις διακρίσεις εις βάρος των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων δεν θα χρειάζεται πια να εκπονούνται και κανένα μέλος της κοινότητας δεν θα βγαίνει δημόσια να εξηγεί και να υποστηρίζει τα αυτονόητα που σε τελική ανάλυση μόνο το ίδιο αφορούν.
Ο ρατσισμός απέναντι στην διαφορετικότητα αφορά όλους μας. Κανένα στοιχείο της ταυτότητας δεν είναι αναπηρία, αντιθέτως είναι η αρχή για την διεκδίκηση της αξιοπρέπειας με τους όρους που ο καθένας θέτει στην ζωή του.
Τα περιστατικά που αναφέρονται παραπάνω μπορεί να καταγράφονται σε μια ήπειρο πολύ μακριά μας, καθόλου όμως δεν πρέπει να εφησυχάζουμε στην χώρα μας, αν σκεφτούμε πως τα πράγματα δεν αφήνουν περιθώρια για κάτι τέτοιο.
Oι μισοί σχεδόν ΛΟΑΤΚΙ Έλληνες κρύβουν την σεξουαλική τους ταυτότητα στον χώρο εργασίας
Αυτό τουλάχιστον συμπεραίνει κανείς αν ρίξει μια ματιά στα δεδομένα που έδωσε στην δημοσιότητα πριν από έναν περίπου μήνα έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) για τις διακρίσεις σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων.
Σύμφωνα με αυτά, το 43% των ατόμων της ελληνικής κοινότητας κρύβει την σεξουαλική του ταυτότητα στον εργασιακό χώρο. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό αν μιλάμε για χώρες της Δυτικής Ευρώπης και το πέμπτο μεγαλύτερο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 26%.
Επιπρόσθετα, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση σε ότι αφορά στις λεσβίες που με ποσοστό 38% κρύβουν την σεξουαλική ταυτότητα τους στην δουλειά, όταν ο μέσος όρος στην συγκεκριμένη γεωγραφική ζώνη είναι στο 14%.
Λίγο καλύτερη είναι η εικόνα για τους Έλληνες ομοφυλόφιλους, καθώς το 35% δηλώνει ότι κρύβει τις σεξουαλικές του προτιμήσεις στον χώρο της δουλειάς, το 52% έχει «ανοιχτεί» επιλεκτικά και ένα ποσοστό 13% είναι ανοιχτά γκέι.
Όσον αφορά τους έφηβους που ανήκουν στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, στην Ελλάδα το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι υπέστησαν διάκριση στην αναζήτηση για δουλειά ανέρχεται στο 19% και είναι το υψηλότερο μεταξύ των χωρών που αποτέλεσαν αντικείμενο της μελέτης.
Ακολουθούν η Κύπρος με 18% και η Βουλγαρία με 17%, ενώ στον αντίποδα τα χαμηλότερα ποσοστά ήταν στην Δανία και την Σουηδία με 5%. Αρκετά υψηλότερο είναι το ποσοστό όσων αισθάνθηκαν διάκριση στον χώρο εργασίας τους, με την Ελλάδα να κατέχει την δεύτερη θέση με 31%, μετά την Λιθουανία (32%) και πριν από την Κύπρο (30%). Στον αντίποδα, συναντάται η Τσεχία, η Φινλανδία και η Ολλανδία με ποσοστό 13%.
Kι όλα αυτά την ώρα που οι μεγαλύτερες πολυεθνικές στον κόσμο τα τελευταία χρόνια εργάζονται συστηματικά πάνω σε πλάνα που προωθούν την διαφορετικότητα στους χώρους εργασίας, καθώς εκτός όλων των άλλων, διαπίστωσαν πως βοηθά τις συνθήκες εργασίας, την λήψη αποφάσεων και τελικά την κερδοφορία τους.
“Αναδεικνύοντας το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εργασία, η Ελλάδα δείχνει τον δρόμο που θα πρέπει και άλλες χώρες να ακολουθήσουν”
- Έρνα Σόλμπεργκ, πρωθυπουργός της Νορβηγίας
Ακολουθώντας το παράδειγμα του Βορρά
Την Πέμπτη πραγματοποιήθηκε διαδικτυακή ημερίδα που επικεντρώθηκε ακριβώς στο θέμα αυτό και ειδικότερα στα «Ανθρώπινα Δικαιώματα στο εργασιακό περιβάλλον».
Την κίνηση διοργάνωσαν από κοινού οι Γενικές Γραμματείες Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Οικογενειακής Πολιτικής, Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και η Enterprise Greece, με στόχο την ένταξη της χώρας μας στον χάρτη των χωρών που προωθούν την διαφορετικότητα στους επαγγελματικούς χώρους.
Η πρωτοβουλία έδωσε έμφαση σε ζητήματα που απασχολούν τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, ενώ αποφασίστηκε να συσταθεί διεθνής ομάδα εργασίας η οποία θα προτείνει έναν ολοκληρωμένο οδικό χάρτη με τις επόμενες δράσεις.
Τοποθετήσεις μεταξύ άλλων έκαναν η πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Ερνα Σόλμπεργκ, η ύπατη αρμοστής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στον ΟΗΕ, Μισέλ Μπατσελέτ, ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτης Σχοινάς, ο Ρόμπερτ Ολιφαντ, υφυπουργός Εξωτερικών του Καναδά, και η Ντούνια Μιγιάτοβιτς, επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η παρουσία των κρατών του ευρωπαϊκού βορρά στο συνέδριο δεν ήταν καθόλου τυχαία. Πρόκειται για χώρες που έχουν πολλάκις αποδείξει την -με κάθε μέσο- προστασία της διαφορετικότητας και την προσπάθεια τους για καταπολέμηση των διακρίσεων.
Η Νορβηγία, η Ολλανδία και η Φινλανδία έχουν ενσωματώσει στην εξωτερική πολιτική τους τα εν λόγω θέματα και το γεγονός ότι και κατά την διάρκεια του συνεδρίου έθεσαν ψηλά στην ατζέντα τα ζητήματα είναι απόλυτα λογικό, αν αναλογιστούμε την δράση τους σε εγχώριο επίπεδο.
Ο ρόλος των επιχειρήσεων στην διαμόρφωση αντιλήψεων
Οι ομιλίες των αξιωματούχων που έδωσαν το παρών στο διαδικτυακό συνέδριο κατέληξαν ουσιαστικά στην ίδια πρόταση. Την ανάδειξη του δημόσιου διαλόγου γύρω από το θέμα της διαφορετικότητας και του ρόλου των επιχειρήσεων στην αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων και συμπεριφορών.
Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση του Καναδού υφυπουργού Εξωτερικών, κ. Ρόμπερτ Όλιφαντ, ο οποίος αναφερόμενος στην χώρα του, τόνισε πως η εμπειρία αποδεικνύει πως τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποτελούν μόνο μια καλή πολιτική, αλλά ευνοούν και την επιχειρηματικότητα.
Παράλληλα, επεσήμανε τον καθοριστικό ρόλο των κυβερνήσεων που μπορούν να θεσπίσουν ρυθμιστικά καθεστώτα, να εγκρίνουν νομοθεσία με συνέπειες για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να γίνουν πρότυπα ως δίκαιοι εργοδότες.
Ο Όλιφαντ υπογράμμισε παράλληλα πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι πολιτικές και οι δράσεις αυτές να ενημερώνονται από εκείνους που έχουν βιώσει εμπειρίες και που προέρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα.
«Ο αγώνας για ισότητα στη διαφορετικότητα είναι αγώνας για κοινωνική ισότητα και ευημερία. Η διαφορετικότητα στην κοινωνία και στην εργασία αποτελεί προστιθέμενη αξία και για τις δύο». Αυτό τόνισε, μεταξύ άλλων, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο μήνυμα του κατά την έναρξη του διεθνούς συνεδρίου.
“Οι επιχειρήσεις που δεν κάνουν αποκλεισμούς και προωθούν ενεργητικά την διαφορετικότητα, επωφελούνται σημαντικά και οι ίδιες”
«Αναδεικνύοντας το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εργασία, η Ελλάδα δείχνει τον δρόμο που θα πρέπει και άλλες χώρες να ακολουθήσουν», υπογράμμισε στον χαιρετισμό που απέστειλε η πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Έρνα Σόλμπεργκ, προσθέτοντας πως «η διαφορετικότητα, η ισότητα και η άρση των αποκλεισμών ενισχύουν σημαντικά την οικονομική ανάπτυξη».
Στο πρώτο πάνελ με τίτλο «Δημόσια Διοίκηση: Οικοδομώντας Κοινωνίες Διαφορετικότητας Χωρίς Αποκλεισμούς», o Επικεφαλής Οικονομικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού, Αλέξης Πατέλης σημείωσε, μεταξύ άλλων, πως όταν μία επιχείρηση έχει στο στελεχικό της δυναμικό ανθρώπους με διαφορετικές προσλαμβάνουσες, βελτιώνει και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, μέσα από τη σύνθεση διαφορετικών απόψεων και οπτικών. Κοινή συνισταμένη της συζήτησης ήταν πως ενώ έχει συντελεστεί σημαντική θεσμική πρόοδος στο πεδίο της αναγνώρισης των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, η ουσιαστική ισότητα όλων των πολιτών παραμένει ζητούμενο.
Στο δεύτερο πάνελ που αφορούσε το «Εργασιακό Περιβάλλον: Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Ευκαιρίες για την Προώθηση της Διαφορετικότητας και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», στελέχη σημαντικών πολυεθνικών και εγχώριων επιχειρήσεων αναγνώρισαν τις αυξημένες ευθύνες που έχουν οι εταιρείες στη διασφάλιση πραγματικά ίσων ευκαιριών για όλους και παρέθεσαν πετυχημένα παραδείγματα πολιτικών που έχουν υιοθετήσει ώστε γυναίκες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και συμπολίτες μας από άλλες μειονότητες να εργάζονται χωρίς να αντιμετωπίζουν διακρίσεις στον επαγγελματικό τους στίβο.
Επεσήμαναν, ακόμη, πως οι επιχειρήσεις που δεν κάνουν αποκλεισμούς και προωθούν ενεργητικά την διαφορετικότητα, επωφελούνται σημαντικά και οι ίδιες καθώς είναι σε θέση να αξιοποιήσουν στο μέγιστο δυνατό τις ικανότητες του στελεχικού δυναμικού τους.
Από το τρίτο πάνελ που επικεντρώθηκε στον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκπρόσωποι Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και Ανεξάρτητων Αρχών αναφέρθηκαν στις διαφορετικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται. Σημειώθηκε μάλιστα ότι ακόμη και σε θεσμικά ώριμες δημοκρατίες, τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές διακρίσεις στον χώρο εργασίας τους και σε πολλές περιπτώσεις αναγκάζονται να αποκρύψουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Η αύξηση της ορατότητας είναι συνεπώς κρίσιμης σημασίας για την καταπολέμηση στερεοτυπικών αντιλήψεων και εδραιωμένων προκαταλήψεων.
Αντί επιλόγου, θα αναφερθούμε σε μια σημαντική εξέλιξη. Σήμερα, το Συμβούλιο της Ευρώπης, στις συστάσεις του για την αντιμετώπιση των διακρίσεων με βάση την σεξουαλική ταυτότητα, και την πρόσφατη Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Παιδιών 2016-2021, επισημαίνει την σημασία της ενδυνάμωσης του ρόλου της εκπαίδευσης στην πρόληψη του ομοφοβικού και τρανσφοβικού εκφοβισμού στα σχολεία. Η κίνηση δεν είναι καθόλου τυχαία αν σκεφτεί κανείς πως οι σχολικές αίθουσες δυστυχώς είναι ανάμεσα στους κοινωνικούς χώρους εκείνους που η ομοφοβία βρίσκει έδαφος.
Οι συνειδήσεις της επόμενης μέρας
Φυσικά σε καμία περίπτωση δεν έχουν την ευθύνη τα παιδιά. Οι αντιλήψεις και οι αρχές που διαμορφώνουμε στην ζωή μας άλλωστε δομούνται μέσα στο σπίτι, από γονείς που τάσσονται υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς. Από αυτούς που δείχνουν αποστροφή και μισαλλοδοξία σε ο,τιδήποτε το διαφορετικό και εκείνους που προτείνουν τον σεβασμό και την αλληλεγγύη. Στο τέλος της ημέρας άλλωστε οι άνθρωποι που είναι και κηδεμόνες οφείλουν να θυμούνται πως μεγαλώνουν την επόμενη γενιά. Και πως αυτή πρέπει να είναι καλύτερη από την δική τους.