“Ο κόσμος χρειάζεται περισσότερους σαν κι εμάς και λιγότερους σαν κι αυτούς” (Σύνθημα τοίχου).
Σε μία εκλογική μάχη δεν ανταγωνίζονται και δεν αξιολογούνται μόνον οι πολιτικοί αρχηγοί, τα στελέχη των κομμάτων και τα προγράμματα των κομμάτων αλλά και οι δημοσκόποι, οι εκλογολόγοι, οι επικοινωνιολόγοι και οι image makers. Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν σχετικές έρευνες που να καταγράφουν το ρόλο των προεκλογικών συνθημάτων και spot στην τελική επιλογή των ψηφοφόρων.
Πολλές εκλογές έχουν ταυτιστεί με τα προεκλογικά συνθήματα που απέδιδαν με σαφήνεια ή γλαφυρότητα το πολιτικό ζητούμενο κάθε κόμματος. Κι αυτό γιατί ο μέσος ψηφοφόρος στοιχίζεται πίσω από ένα κομματικό σύνθημα στην προσπάθειά του να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τόσο την ιδεολογική ταυτότητα των κομμάτων όσο και τις υποσχέσεις τους για την πορεία του τόπου. Η προσκόλληση των ψηφοφόρων στα κομματικά συνθήματα αιτιολογείται και από το γεγονός πως αυτά συμπυκνώνουν σε λίγες λέξεις όσα δεν μπορούν τα πολυσέλλιδα προγράμματα.
Τα συνθήματα είναι νοηματικά εύπεπτα και αφαιρετικά και βοηθούν τον πολίτη να συλλάβει το βαθύτερο και το γενικότερο μέσα από το ελάχιστο και το υπονοούμενο. Απευθύνονται στο μέσο ψηφοφόρο που από τη φύση του αρέσκεται να ρέπει στο εύκολο και στο σύντομο. Εξάλλου το σύνθημα στοχεύει περισσότερο στο συναίσθημα και λιγότερο στο νου του πολίτη.
Η λειτουργία των Συνθημάτων
Αυτή η λειτουργία του ενεργοποιεί το θυμικό του δέκτη, απενεργοποεί εν μέρει τους λογικούς μηχανισμούς και επωάζει το πάθος και τον ενθουσιασμό. Αυτόν τον ενθουσιασμό και το πάθος επιδιώκουν να καλλιεργήσουν οι ειδικοί των συνθημάτων για να προσδέσουν αποτελεσματικότερα στο κομματικό άρμα τον ανυποψίαστο πολίτη-ψηφοφόρο. Έτσι ο ίδιος ο ανυποψίαστος και φανατικός ψηφοφόρος γίνεται ο ίδιος ζωντανή διαφήμιση για το κόμμα του. Το σύνθημα, δηλαδή, δρα πολλαπλασιαστικά και εκμαυλιστικά στην πολιτική συνείδηση του εκλογικού σώματος.
Σε αυτόν τον αγώνα των συνθημάτων οι επιτελείς των κομμάτων και των διαφημιστών αναζητούν εκείνη τη λέξη που θα συμπυκνώσει τις προτεραιότητες των κομμάτων και θα λειτουργήσει ως συνεκτικός ιστός των οπαδών αλλά και ως “κράχτης” των αδιάφορων. Η λέξη “μαγνήτης” πολλές φορές λειτουργεί ως προτροπή και ως παιάνας αλλά και αναδεικνύει τόσο τους προσανατολισμούς ενός κόμματος αλλά και καταγράφει και την ειδοποιό διαφορά με τα άλλα κόμματα.
Η επιλογή της κατάλληλης λέξης σχετίζεται και με την θέση που κατέχει το κάθε κόμμα στην πολιτική σκηνή (κυβέρνηση, αντιπολίτευση, εξωκοινοβουλευτικό κόμμα). Κι αυτό γιατί το κομματικό σύνθημα στοχεύει άλλοτε να αναδείξει το δημιουργικό έργο του κυβερνώντος κόμματος κι άλλοτε την ανυπαρξία του, όπως συνήθως διατείνονται τα αντιπολιτευόμενα κόμματα.
Σημαντική παράμετρος των προεκλογικών συνθημάτων και spot συνιστά και το πρόσωπο του αρχηγού του κόμματος σε αυτά. Συνήθως το πρόσωπο του πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπάρχει πάντοτε στα συνθήματα και στις αφίσες, κάτι που δεν συμβαίνει στα κόμματα της παραδοσιακής αριστεράς. Αυτό εξηγείται από το γεγονός πως οι ψηφοφόροι των αστικών κομμάτων αρέσκονται να ψηφίζουν και πρόσωπο (προσωποκεντρικά κόμματα),ενώ οι ψηφοφόροι των κομμάτων της αριστεράς αξιολογούν ως πρότερον την ιδεολογία του κόμματος.
Στις φετινές εκλογές οι λέξεις που κυριαρχούν στα κομματικά συνθήματα είναι: Σταθερότητα, Αλλαγή, Δικαιοσύνη, Λαός, Ρήξη, Ελλάδα..
ΝΔ: “Σταθερά Τολμηρά Μπροστά”
Το προεκλογικό σύνθημα της ΝΔ προβάλλει εμφαντικά τη λέξη της Σταθερότητας στο βαθμό που αυτή ως έννοια είναι νοηματικά φορτισμένη κατά θετικό τρόπο. Από τη φύση της η λέξη Σταθερότητα δεν προτρέπει μόνον στην ανάγκη για συνέχεια, αλλά εκπέμπει κι έναν φόβο στον πολίτη από την προοπτική μιας κυβερνητικής αλλαγής.
Οι ειδικοί του κυβερνητικού συνθήματος στοχεύουν στο αίσθημα της ασφάλειας του πολίτη και ταυτόχρονα καλλιεργούν το αίσθημα της ανασφάλειας στην περίπτωση που το κυβερνών κόμμα απωλέσει την εξουσία. Η Σταθερότητα συνδέεται με την αυτοδυναμία, την αποτελεσματική διακυβέρνηση και φυσικά έχει αναχθεί στη νέα «Μεγάλη Ιδέα» της ΝΔ Φυσικά στα κομματικά spot κυριαρχεί η εικόνα του Πρωθυπουργού.
ΣΥΡΙΖΑ: “Συμβόλαιο Αλλαγής”
Στο σύνθημα και στα προεκλογικά spot του ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχεί ως λέξη η Αλλαγή. Η στόχευση είναι εμφανής. Από τη μια πλευρά αποβλέπει στην ανάγκη της πολιτικής μεταβολής κι από την άλλη συνιστά μία αρνητική αξιολόγηση του κυβερνητικού κόμματος. Η λέξη Αλλαγή, όσο κι αν φθαρμένη από αντίστοιχα συνθήματα του ΠΑΣΟΚ του 1981,εξακολουθεί να είναι θετικά φορτισμένη κι εμπνέει ελπίδα και προοπτική στον ψηφοφόρο. Ταυτόχρονα η λέξη Αλλαγή λειτουργεί και ως παιάνας για αγώνα και ανατροπή.
“Ξέρουμε, Μπορoύμε να φέρουμε την Αλλαγή” // ”Δικαιοσύνη Παντού”
Στα συνθήματα του ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχεί και η λέξη δικαιοσύνη «Δικαιοσύνη παντού», που ευθέως ή συνειρμικά παραπέμπει στη γνωστή υπόθεση των υποκλοπών και ταυτόχρονα αποτελεί μία μομφή για την κυβερνητική ανηθικότητα (θεσμικός ή κυβερνητικός πολιτικός αμοραλισμός).
ΠΑΣΟΚ: “Να κάνουμε μαζί την Αλλαγή δυνατή”
Το ΠΑΣΟΚ αυτοδίκαια επέλεξε τη λέξη Αλλαγή ως κυρίαρχο σύνθημα. Κι αυτό γιατί ως λέξη επαναφέρει στη μνήμη παλιές κομματικές δόξες κι από την άλλη στοχεύει στην κυβερνητική αλλαγή. Το σύνθημα είναι διατυπωμένο σε β’ Ενικό και σκορπίζει ελπίδα στον ψηφοφόρο, αφού διακηρύσσει πως η πολιτική αλλαγή είναι εφικτή. Το κλίμα αμεσότητας και οικειότητας του συνθήματος λειτουργεί ενθαρρυντικά στον οπαδό του ΠΑΣΟΚ που πασχίζει και ελπίζει να επανακάμψει ως πολιτική δύναμη.
“Η Κοινωνία στο Προσκήνιο”
Η λέξη Δύναμη που συνοδεύει το σύνθημα δρα ενθαρρυντικά στο φρόνημα του οπαδού, αφού για πολλά χρόνια τώρα προσπαθεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις και να μην λειτουργεί μόνον ως ένα πολιτικό ακολούθημα. Σε άλλα συνθήματα το ΠΑΣΟΚ στοχεύει στην τήρηση ίσων αποστάσεων κι από τα δύο κόμματα που διεκδικούν την εξουσία.
ΚΚΕ: “Μόνο ο Λαός σώζει το Λαό”
Το ΚΚΕ ως κόμμα της παραδοσιακής αριστεράς και συνεπές στην ιδεολογία του προβάλλει με έμφαση τον πρωταγωνιστικό ρόλο του λαϊκού στοιχείου. Ως κομμουνιστικό κόμμα αρνείται κάθε συνεργασία με κάθε άλλο αστικό ή αριστερό κόμμα κι αυτό εκφράζεται ρητώς με το
«Όλοι τους και Μόνοι μας». Η ιδεολογική καθαρότητα του ΚΚΕ συνιστά τον βασικό πυλώνα της ταυτότητάς του και γι αυτό απορρίπτει κάθε πρόταση για κυβερνητική συμμετοχή.
“Μόνοι τους και ’Ολοι μας Μαζί”
Το ΚΚΕ αξιολογεί πως κάθε κυβέρνηση των άλλων κομμάτων είναι αφεαυτής αντιλαϊκή και γι αυτό πορεύεται τον μοναχικό δρόμο της ιδεολογικής καθαρότητάς του. Τονίζει εμφαντικά το ρόλο του λαού και προτρέπει αυτόν να δηλώνει την παρουσία του στις απεργίες και σε κάθε εκδήλωση που στοχεύει στην στον πρωταγωνιστικό του ρόλο, όπως τον φαντάστηκαν και τον περιέγραψαν οι θεωρητικοί του κομμουνισμού, Ο Μαρξ και ο Λένιν.
Ελληνική Λύση: “Πρώτα η Ελλάδα, Πρώτα οι Έλληνες”
Η Ελληνική Λύση πρόκρινε ως αυτονόητη λέξη στο σύνθημά της, την έννοια της Ελλάδας ως κυρίαρχης έννοιας. Κι αυτό γιατί αποδίδει με ενάργεια την ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος, αλλά και το στοιχείο της Ελληνικότητας ως πυρηνικού στοιχείου του. Η στόχευση είναι σαφής και ως σύνθημα απευθύνεται σε ειδικό ακροατήριο. Στόχος άμεσος η ενεργοποίηση των εθνικών ή για άλλους των εθνικιστικών συναισθημάτων ενός τμήματος του ελληνικού λαού που είναι άστεγος πολιτικά και κομματικά. H παρουσία του αρχηγού στα διαφημιστικά μηνύματα και συνθήματα είναι απόλυτη και κυρίαρχη όπως και της Ελλάδας.
ΜέΡΑ25 - Συμμαχία για τη Ρήξη: “Όλα μπορούν να είναι αλλιώς”
Στο κόμμα ΜΕΡΑ 25-Συμμαχία για τη Ρήξη η έννοια της ρήξης είναι διάχυτη και αποκαλύπτει την αριστερή ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος. Βασική παράμετρος των συνθημάτων του κόμματος είναι και η αγωνία του να διαφοροποιηθεί από τον παλιό συγκάτοικό του τον ΣΥΡΙΖΑ . Ωστόσο ως κόμμα διχάζεται ανάμεσα στην ανάγκη για ρήξη αλλά και στην συμμόρφωσή του στις βασικές επιλογές της χώρας μας, όπως: ΝΑΤΟ, Ε.Ε και ένα στοιχειώδες οικονομικό μοντέλο.
Έτσι η χώρα μας οδεύει στις εκλογές της 21ης Μαΐου με νέα συνθήματα και παλιές φθαρμένες λέξεις. Όλοι επιζητούν να αρέσουν και να πρωτοτυπήσουν. Η άγρα ψήφων είναι ένα δύσκολο παιχνίδι και όλοι ευελπιστούν πως αυτοί στο τέλος θα πείσουν. Το αποτέλεσμα των εκλογών δεν θα δικαιώσει ή θα διαψεύσει μόνον τους πολιτικούς αρχηγούς, αλλά και ένα άλλο πλήθος ανθρώπων που φιλοτέχνησαν ή εμπνεύστηκαν τα κομματικά προεκλογικά συνθήματα.
Εν τω μεταξύ το “καράβι” η Ελλάς ταξιδεύει για μία ακόμη φορά στο πέλαγος των ελληνικών αντιφατικοτήτων, όπως εύστοχα τις περιέγραψε ο Ελύτης στον «Ήλιο τον Ηλιάτορά» του.
“Όμορφη και παράξενη πατρίδα / Ωσάν αυτή που μού ’λαχε δεν είδα…/…Μπαίνει σ΄ ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς / Ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύραννους…/ Χρόνους μάς ταξιδεύει δε βουλιάξαμε / χίλιους καπεταναίους τους αλλάξαμε…” .
* Τα ευφυολογήματα των αρχηγών των κομμάτων και η χρήση του Tik Tok δεν αξιολογήθηκαν και ως οι καλύτερες επιλογές.