Παραμονές της δημοσιοποίησης της έκθεσης της Κομισιόν για την πρόοδο στον τομέα της υλοποίησης των κριτηρίων των υποψήφιων προς ένταξη χωρών της δυτικής Βαλκανικής στην ΕΕ, εν μέσω αναταράξεων στις εύθραυστες σχέσεις Σερβίας - Κοσόβου, αλλά και σε μια κομβική στιγμή στη διαπραγμάτευση Αθήνας-Σκοπίων για το ονοματολογικό, ο Έλληνας ΥΠΕΞ, Νίκος Κοτζιάς, βρίσκεται από το χθες, Τρίτη του Πάσχα, σε περιοδεία στο «καυτό τρίγωνο» Βελιγράδι - Πρίστινα - Σκόπια.
Αρχής γενομένης στο Βελιγράδι, όπου συναντήθηκε με τον ομόλογο του Ίβιτσα Ντάτσιτς. Αργότερα σήμερα αναμένεται να γίνει δεκτός από τον Πρόεδρο Αλεξάντερ Βούτσιτς. Τέλος, ο κ. Κοτζιάς θα μεταβεί στην Οχρίδα της FYROM, όπου θα έχει συνομιλίες με τον ΥΠΕΞ Νικολά Ντιμιτρόφ, ενώ θα πάει και στο Κόσοβο, όπου θα συναντηθεί με τον πρόερδο Χασίμ Θάτσι και τον ΥΠΕΞ Μπετζότ Πατσόλι.
«Κλειδί για την επίλυση του ονοματολογικού ο ρεαλισμός»
«Το κλειδί για επίλυση του ονοματολογικού είναι ο ρεαλισμός, ο πραγματισμός και η αντίληψη ότι πρέπει να κάνουμε συμβιβασμούς, όχι σάπιους, αλλά συμβιβασμούς που θα κερδίσουν και οι δυο πλευρές», τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, ερωτηθείς σχετικά, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου με τον Σέρβο ομόλογό του και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης της Σερβίας, Ίβιτσα Ντάτσιτς.
«Και συμβιβασμός σημαίνει ότι και οι δύο πλευρές πρέπει να αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να τα πάρουν όλα, ότι και οι δυο πλευρές θα πρέπει να έχουν κέρδη. Ελπίζω να έχει γίνει αυτό κατανοητό από όλες τις πλευρές της διαπραγμάτευσης και να έχουμε θετικές εξελίξεις», είπε.
«Το συμφέρον όλων είναι να λυθεί αυτό το θέμα και να απομακρυνθούν όλα τα προβλήματα», απάντησε ο κ. Ντάτσιτς. Η Σερβία, όπως είπε, έχει μεγάλη κατανόηση για τη στάση της Ελλάδας, επαναλαμβάνοντας ότι ήταν λάθος της χώρας του να αναγνωρίσει την πΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα. Ο ίδιος επισήμανε ότι η συμπεριφορά των Σκοπίων απέναντι στη Σερβία δεν ήταν η κατάλληλη, ενώ προσφέρθηκε η χώρα του να φιλοξενήσει ενδεχόμενη συνάντηση των δυο πλευρών.
Ντάσιτς: Πρέπει να οικοδομήσουμε μόνιμο μηχανισμό συνεργασίας
Η Σερβία υποστηρίζει τις θέσεις της Ελλάδας σε όλα τα θέματα της περιοχής και επιδιώκει τη στενή συνεργασία των δύο χωρών σε περιφερειακά ζητήματα ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας. Εξέφρασε, μάλιστα, την άποψη ότι θα πρέπει μεταξύ Ελλάδας και Σερβίας να οικοδομηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός συνεργασίας που θα επιτρέπει την κοινή αντιμετώπιση περιφερειακών ζητημάτων.
Ο Σέρβος ΥΠΕΞ ανέφερε ότι ενημέρωσε λεπτομερώς τον κ. Κοτζιά για τις εξελίξεις στο θέμα του Κοσόβου και τις προσπάθειες που κάνει η Σερβία για μία συμβιβαστική λύση στο ζήτημα και ευχαρίστησε την Ελλάδα που δεν αναγνωρίζει την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου. Επισήμανε δε ότι η οριστική επίλυση του ζητήματος του Κοσόβου θα πρέπει να είναι συμβιβαστική και διεμήνυσε ότι ποτέ η Σερβία δεν πρόκειται να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
Ο Ί. Ντάτσις ανέφερε, επίσης, ότι μέσα στο 2018 θα πραγματοποιηθεί στο Βελιγράδι η δεύτερη συνάντηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Σερβίας.
Τι σημαίνει η περιοδεία Κοτζιά
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ επισκέπτεται την ευαίσθητη αυτή περιοχή λίγες εβδομάδες μετά την περιοδεία του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνγκερ και την παρουσίαση από τις Βρυξέλλες της στρατηγικής της ΕΕ για τα δυτικά Βαλκάνια, που προβλέπει ότι υπό προϋποθέσεις η Σερβία και το Μαυροβούνιο μπορεί να γίνουν μέλη της έως το 2025.
Πέρα από τη συνάντηση της Οχρίδας, όπου θα συζητηθούν οι εξελίξεις γύρω από τη διαπραγμάτευση για το όνομα, στη «βαλίτσα» του κ. Κοτζιά υπάρχουν η προετοιμασία του β′ Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Σερβίας που θα γίνει στο επόμενο διάστημα και η ενταξιακή προοπτική των χωρών της περιοχής εν όψει της Συνόδου Κορυφής ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων τον Μάιο στη Βουλγαρία.
Ο άξονας Βελιγραδίου – Πρίστινας ήταν και παραμένει στην κορυφή των προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εμπέδωση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, όπως φάνηκε και από την εξαγγελθείσα στρατηγική της Κομισιόν για τα δυτικά Βαλκάνια.
Και την ενδυνάμωση του διάλογου μεταξύ Σέρβων και Αλβανών προς αυτή την κατεύθυνση θα επιχειρήσει στις συναντήσεις του με τις ηγεσίες τους ο κ. Κοτζιάς, δεδομένων (και) των πολύ καλών σχέσεων που διατηρεί και καλλιεργεί η Αθήνα, τόσο με το Βελιγράδι, όσο και με την Πρίστινα.
Αλλά η προσοχή των Βρυξελλών δεν παύει να είναι στραμμένη και στην τρίτη «κορυφή» του τριγώνου, τη FYROM, όπου το ρήγμα μεταξύ σλαβομακεδόνων και αλβανών παραμένει εν υπνώσει, ενώ και η εκκρεμότητα της ονομασίας με την Ελλάδα δεν διευκολύνει την επίτευξη των στόχων της χώρας αυτής, την ένταξη δηλαδή στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ που θα ενισχύσουν τη σταθεροποίησή της.
Έτσι, στη στρατηγική της για τα δυτικά Βαλκάνια, στις αρχές του χρόνου, την οποία ανέλυσε στην πρόσφατη περιοδεία του στις υπό ένταξη χώρες ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει τη σταδιακή ένταξη της Σερβίας, Μαυροβουνίου, πΓΔΜ, Βοσνιας - Ερζεγοβίνης και Κοσόβου, υπό την προϋπόθεση ότι θα ομαλοποιήσουν, μέσω διαλόγου, τις μεταξύ τους σχέσεις και θα προβούν στις απαραίτητες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις.
Κατ′ αυτόν τον τρόπο οι Ευρωπαίοι φιλοδοξούν να εξαλείψουν τις «παγωμένες διενέξεις» στη δυτική Βαλκανική και οι κοινωνίες τους ενσωματωμένες πλέον στις ευρωπαϊκές δομές θα «ξεχάσουν» τις μεταξύ τους εθνοτικές διαφορές, οι οποίες αναδύθηκαν με τραγικό τρόπο στους πρόσφατους πολέμους και θα πορευθούν εν ειρήνη.
Οπωσδήποτε το σημαντικότερο αγκάθι είναι σήμερα η υποβόσκουσα ένταση μεταξύ Σέρβων και Αλβανών για το Κόσοβο και ο κ. Κοτζιάς αναμένεται να ενθαρρύνει και τις δυο πλευρές να προβούν σε τολμηρά βήματα, ώστε να έρθουν πιο κοντά με στόχο να βρουν μια φόρμουλα συμβιβασμού. Άλλωστε, αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξή τους στην ΕΕ, η ομαλοποίηση των μεταξύ τους σχέσεων και είναι αυτό ένα σημαντικό κίνητρο για Αλβανούς και Σέρβους.
Μέχρι τώρα για τη Σερβία έχει σχεδόν ανοίξει η πόρτα των Βρυξελλών, ενώ η Πρίστινα είναι πολύ πίσω έχοντας πάρει μόνο το καθεστώς της σύνδεσης και σταθεροποίησης. Και για τους δύο πάντως τα πράγματα θα γίνουν πολύ καλύτερα εάν αποφασίσουν να βελτιώσουν τις πλέουσες σε πέλαγος καχυποψίας μεταξύ τους σχέσεις. Όσο για τα Σκόπια, τα πράγματα είναι ίσως πιο απλά καθώς το «κλειδί» για το άνοιγμα της πόρτας τόσο του ΝΑΤΟ (πρώτη προτεραιότητα) όσο και της ΕΕ, είναι η εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης με την Ελλάδα στο πρόβλημα της ονομασίας τους.
Πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι στην ετήσια έκθεσή της στην οποία θα αποτιμά την πορεία πλήρωσης των προς ένταξη κριτηρίων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει θετικές αναφορές και για τις τρεις χώρες, ως προς τις μεταρρυθμίσεις, αλλά οι όποιες συστάσεις της δεν δεσμεύουν το Συμβούλιο των ΥΠΕΞ και εκείνο των πολιτικών ηγετών.