Η ώρα της αλήθειας έχει έρθει για την Ευρώπη. Οι απειλές και οι προειδοποιήσεις του Τραμπ αναφορικά με τις σχέσεις των ΗΠΑ και τις ΕΕ μέχρι σήμερα είχαν αντιμετωπιστεί από την ηγεσία της ΕΕ με σύνεση, σιωπή και δείγματα κατευνασμού. Σήμερα με την ορκωμοσία του ως 47ου Προέδρου των ΗΠΑ, όλοι θα προσπαθήσουν να αποκωδικοποιήσουν τις δηλώσεις του για να καταλάβουν πως θα διαμορφωθεί το δικό τους μέλλον ή καλύτερα το μέλλον όλων μας.
Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ μεταξύ άλλων έχει απειλήσει να αυξήσει τους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα από την ΕΕ, ότι θα τερματίσει τον πόλεμο στη Ουκρανία, αλλά και το πιο ακραίο να αγοράσει τη Γροιλανδία.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εδώ και καιρό δηλώνουν ότι έχουν εκπονηθεί διαφορετικά σενάρια προκειμένου να αντιμετωπίσουν έναν πιθανό εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, ή άλλες προκλήσεις με τις οποίες θα τους φέρει αντιμέτωπους ο απρόβλεπτος νέος πρόεδρος των ΗΠΑ.
Αμέσως μετά την ανάδειξη της νέας ηγεσίας της ΕΕ πριν από λίγους μήνες το κύριο μήνυμα που κυριαρχούσε ήταν ότι η εκλογή Τραμπ σε συνδυασμό με τις ραγδαίες γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν σαφές στην ΕΕ ότι πρέπει να αλλάξει πορεία. Να γίνει πιο γεωπολιτική, να ξεφύγει από τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της, να γίνει πιο ανταγωνιστική και να αναλάβει την άμυνά της. Με απλά λόγια η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με την επιλογή της να ενηλικιωθεί ή να εξαφανιστεί.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα επιλέξει μια συγκρουσιακή σχέση με τις ΗΠΑ, αλλά να θέσει τη δική της ατζέντα και να επιτύχει μια εποικοδομητική συνεργασία ενώ παράλληλα θα προετοιμάζεται για όλα τα ενδεχόμενα. Όμως η εξάρτηση θα πρέπει να σταματήσει.
Εμπορικός πόλεμος
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρόσφατα είχε προτείνει την αγορά περισσότερου αμερικανικού LNG, με τους επικριτές της να την επικρίνουν για κατευνασμό προκειμένου να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Τραμπ επανέλαβε σαφώς το σχέδιό του να επιβάλει δασμούς 60% σε όλες τις εισαγωγές από την Κίνα, 10% σε όλα τα αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και 100% σε όλα τα εισαγόμενα αυτοκίνητα. Η χρήση γενικών δασμών θα μπορούσε να τον βοηθήσει να χρηματοδοτήσει τουλάχιστον εν μέρει τις φορολογικές μειώσεις που υποσχέθηκε στους Αμερικανούς.
Και αντίμετρα
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ προετοιμάζονται και γι΄αυτό το σενάριο εδώ και καιρό. Ένα από τα όπλα στη φαρέτρα της ο κανονισμός που έχει ψηφιστεί το 2023 και παρέχει στην ΕΕ, μέσω της Κομισιόν, μέσα για την αποτροπή και την αντιμετώπιση του οικονομικού εξαναγκασμού που θα προσπαθήσουν να της επιβάλουν τρίτα κράτη, προκειμένου να προασπιστεί καλύτερα τα συμφέροντά της ίδιας και των κρατών μελών της στην παγκόσμια σκηνή.
Στην ουσία πρόκειται για λήψη αντιμέτρων και ο κανονισμός περιλαμβάνει επίσης ένα πλαίσιο ώστε η ΕΕ να μπορεί να ζητά από τρίτες χώρες να αποκαταστήσουν τη ζημία που προκάλεσαν με τον οικονομικό εξαναγκασμό τους.
Όμως αναλυτές προειδοποιούν ότι αντίποινα από την Κίνα ή την ΕΕ θα μπορούσαν να προκαλέσουν έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο — βλάπτοντας τόσο τις οικονομίες της ΕΕ όσο και τους καταναλωτές.
Υπενθυμίζεται ότι η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ είχε δηλώσει στους FT τον Νοέμβριο ότι «Μια στρατηγική καθαρών αντιποίνων ... μπορεί να οδηγήσει σε μια διαδικασία ”οφθαλμός αντί οφθαλμού”, όπου κανείς δεν είναι πραγματικά νικητής υποστηρίζοντας ότι η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ευρωπαϊκή Αμυνα και αμερικάνικα συμφέροντα
Είναι αλήθεια ότι η ΕΕ, πρέπει να κερδίσει χρόνο, άλλωστε τα μέτωπα είναι πολλά και ο Τραμπ θα πιέσει όπως πιέζει τα ευρωπαϊκά κράτη για αύξηση 5% των αμυντικών δαπανών τους στο ΝΑΤΟ, την ώρα που η ΕΕ συζητά για τη δική της αμυντική βιομηχανία. Είναι ξεκάθαρο και όλοι συμφωνούν στο ότι η Ευρώπη πρέπει να διαθέσει περισσότερους ευρωπαϊκούς πόρους για την κοινή ευρωπαϊκή της άμυνα και μάλιστα με την αίσθηση του κατεπείγοντος, όπως είχε δηλώσει και ο Έλληνας πρωθυπουργός πρόσφατα.
Αραγε θα αφήσει ο Τραμπ να εξελιχθεί αυτό το σενάριο ή θα προωθήσει τις αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες;
Μαγεμένοι από τον Τραμπ και τον Μάσκ
Είναι αλήθεια ότι η ΕΕ προσπαθεί σκληρά να βρει κοινή φωνή σε μια σειρά ζητημάτων κάτι που δεν το επιτυγχάνει πάντα, αυτό το ξέρει ο Τραμπ και θα το εκμεταλλευτεί.
Φαίνεται ότι οι κυβερνήσεις κρατών όπως η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Σλοβακία, καθώς και κομμάτων που βρίσκονται εγγύτερα στο πνεύμα του Τραμπ και του Μασκ, θα αρχίσουν να διαμορφώνουν την ευρωπαϊκή πολιτική..
Είναι αξιοσημείωτο ότι την ώρα που ο Μάσκ παίρνει σαφή θέση όσον αφορά τις ευρωπαϊκές εξελίξεις, στηρίζοντας τους υποφηφίους της γερμανικής ακροδεξιάς, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ακόμη προβληματίζονται για το πως θα συνεχιστούν οι έρευνες κατά των μεγάλων αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών όπως για παράδειγμα τη Meta και το X. Η εκβιαστική στάση του Τραμπ ότι μια τέτοια ενέργεια θα επιφέρει αντίποινα δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερο πονοκέφαλο στην ΕΕ.
Ουκρανία: Μια άδικη λύση θα θέσει σε κίνδυνο την ΕΕ
Σε αυτό το πλαίσιο η αγωνία της Ενώσης έχει να κάνει και με το ουκρανικό καθώς πρόκειται για ένα από αυτά τα ζητήματα που οι εσωτερικές διαιρέσεις στην ΕΕ δυσκολεύουν την παρουσίαση ενός ενιαίου μετώπου. Την αίσθηση αυτή την ενέτεινε ακόμη περισσότερο η δήλωση του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον Δεκέμβριο, ότι η Ευρώπη από μόνη της δεν μπορεί να προσφέρει εγγυήσεις ασφαλείας στον πόλεμό της κατά της Ρωσίας.
Ο Τραμπ, ας μην ξεχνάμε ότι έχει δηλώσει πως σχεδιάζει να συναντήσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν «πολύ σύντομα» μετά την ανάληψη των καθηκόντων του και η ΕΕ, η οποία φοβάται και δικαίως, ότι εάν ο πόλεμος σταματήσει τώρα, με την αναθεωρητική Ρωσία να κατοχυρώνει τις εδαφικές διεκδικήσεις της, τότε θα ανοίξει η όρεξή της και άλλα κράτη στα σύνορά της θα έχουν την τύχη της Ουκρανίας.
Αναλυτές υπογραμμίζουν ότι μια άδικη και ασταθής εκεχειρία θα αναγκάσει την Ευρώπη να να προετοιμαστεί για περαιτέρω συγκρούσεις. Μόνο με την αναγνώριση του Πούτιν ως απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και όντας έτοιμη
για πόλεμο, η Ευρώπη μπορεί να ελπίζει ότι θα θέσει μια κόκκινη γραμμή που ο Πούτιν δεν θα τολμήσει να περάσει όταν αυτή η εκεχειρία αναπόφευκτα καταρρεύσει.
Η απειλή για την Ευρώπη είναι πραγματική και όλοι ελπίζουν ότι οι σύμβουλοι του Τραμπ θα τον συνετίσουν εξηγώντας του ότι η ασφάλεια της ΕΕ είναι άμεσα συνδεδεμένη με αυτή των ΗΠΑ έναντι του ευρασιατικού άξονα όπως αυτός διαμορφώνεται απειλώντας τη δυτική ηγεμονία.
Η δεύτερη θητεία του Τραμπ ως ευκαιρία για την Ευρώπη
Η δεύτερη θητεία του Τραμπ αναμένεται να έχει ευρύ και πολυδιάστατο αντίκτυπο, από την οικονομία και την τεχνολογία έως την ασφάλεια και την παγκόσμια πολιτική τάξη. Η ΕΕ, υπό την πίεση των ΗΠΑ αλλά και της Κίνας, καλείται όχι μόνο να δράσει με αποφασιστικότητα, καθώς και να αντλήσει διδάγματα από την άνοδο του Τραμπ και άλλων λαϊκιστικών ή ακροδεξιών φωνών, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο εσωτερικό της.
Οι πολιτικές που ενίσχυσαν την κοινωνική ανισότητα, την αίσθηση περιθωριοποίησης και την έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς βρίσκονται στην καρδιά αυτών των φαινομένων. Μόνο έτσι η ηγεσία της ΕΕ και τα κράτη μέλη, μπορούν να αποφύγουν την εδραίωση παρόμοιων φαινομένων στο εσωτερικό τους και η ΕΕ να αναδειχθεί σε ισχυρό και αυτόνομο παγκόσμιο παίκτη, ενισχύοντας την εσωτερική συνοχή της και διασφαλίζοντας ότι δεν θα λειτουργήσει ως απλός «αποδέκτης αποφάσεων» στη νέα παγκόσμια πραγματικότητα.