Στα δύσκολα χρόνια της κρίσης, κάναμε πράγματα -τα επιβεβλημένα από την τρόικα- αλλά δεν ασχοληθήκαμε ποτέ μα ποτέ στα σοβαρά με τις βαθύτερες αιτίες που μας οδήγησαν στο χείλος της χρεοκοπίας.
Κάναμε δραστικές περικοπές σε συντάξεις και μισθούς κι αυξήσαμε υπερβολικά τη φορολογία, χωρίς ουσιαστικό εξορθολογισμό, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και χωρίς κριτήρια στοιχειώδους κοινωνικής δικαιοσύνης.
Όταν όμως δημιουργείς πρωτογενές πλεόνασμα με υπερφορολόγηση και οριζόντιες περικοπές, έχεις ένα πλεόνασμα κοινωνικά άδικο που πατάει σε πήλινα πόδια.
Δεν δημιουργήσαμε μηχανισμούς αξιοκρατίας και διαφάνειας κι αυτούς που επιχειρήθηκαν-διαύγεια, ανοικτή διακυβέρνηση-τους λοιδορήσαμε στην αρχή και τους αποδομήσαμε στο τέλος.
Για ό,τι γινόταν έφταιγε η τρόικα και για ό,τι δεν γινόταν πάλι η ευθύνη ολόκληρη έπεφτε στους «έξω».
Εξαφανίσαμε τα ελλείμματα, γιατί δεν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς, όχι όμως και τις αιτίες που τα δημιουργούν και τα αναπαράγουν.
Δεν κάναμε καν τις μεταρρυθμίσεις που χρειάζονταν για να διευκολυνθεί η επανεκκίνηση της οικονομίας.
Δεν δημιουργήσαμε τα θεμέλια για ένα σύγχρονο, λειτουργικό και αξιοκρατικό δημόσιο τομέα στην υπηρεσία των πολιτών και των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου.
Οφείλουμε να σκεφτούμε: πού θα ήμασταν σήμερα εάν είχαμε αναγνωρίσει τα βαθύτερα αίτια της χρεοκοπίας; Εάν είχαμε αναλάβει όλοι-πρωτίστως το πολιτικό σύστημα αλλά και η κοινωνία-τις ευθύνες μας κι ενώναμε δυνάμεις για να καταπολεμήσουμε αυτές ακριβώς τις αιτίες: τις συντεχνιακές, πελατειακές λογικές, πάνω από κάθε έννοια δημοσίου συμφέροντος. Την απόλυτη κυριαρχία του ατομισμού, πέρα και σε βάρος κάθε έννοιας συλλογικού. Το σήμερα σε βάρος του αύριο, η αδιαφορία για τις επόμενες γενιές.
Το Μνημόνιο τελειώνει-θα μπορούσε ήδη να έχει τελειώσει εάν είχαμε διαχειριστεί την κρίση αλλιώς.
Όμως το πραγματικό διακύβευμα δεν είναι απλώς «να τελειώσει το Μνημόνιο». Αλλά να τελειώσει με τρόπο που να μην τινάζει στον αέρα τις θυσίες των πολιτών και χωρίς την δαμόκλειο σπάθη ενός νέου Μνημονίου να πλανάται διαρκώς πάνω από τη χώρα.
Κι αυτό σημαίνει ότι κλείνουμε τα αυτιά στο δεξιό κι αριστερό λαϊκισμό, ότι κρίνουμε κι αποφασίζουμε με βάση τη λογική και όχι το θυμικό, ότι συγκρουόμαστε με τις χρόνιες παθογένειες που είναι ακόμα εδώ κι αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να επιβιώσουν. Γι αυτό κι έχουν πιάσει στασίδια παντού, στα κόμματα που κυβέρνησαν αλλά και σ αυτά που θέλουν τώρα να κυβερνήσουν.
Για να αφήσουμε την κρίση πίσω μας πρέπει να διδαχθούμε απ΄αυτήν. Πρέπει να αλλάξουμε εμείς πρώτα πριν αξιώσουμε να αλλάξουν οι άλλοι. Πρέπει να δούμε τα βαθύτερα αίτια της δικής μας κατάρρευσης αντί να μιλάμε μόνο για τις ευρωπαϊκές ευθύνες και τα ελλείμματα στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης.
Πρέπει να δούμε και το «πριν» το Μνημόνιο κι όχι μόνο το «μετά».
Αυτός είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στο αύριο και όχι στο χθες. Αλλιώς, θα μοιάζουμε διαρκώς ως χώρα με τη γάτα που κυνηγάει την ουρά της...