Ήταν πριν από δύο χρόνια νομίζω, το χειμώνα του 2013, όταν μπήκα σε ένα κατάστημα μεγάλης αλυσίδας ρούχων για να χαζό-ψωνίσω. Κοινώς, δεν είχα άμεση ανάγκη για κάποιο ρούχο, έπρεπε όμως να πάρω κάτι -και αυτός είναι ένας πρόχειρος ορισμός του 95% των γυναικείων αγορών. Συγκέντρωσα «έως 6 τεμάχια» στα χέρια μου και μπήκα στο δοκιμαστήριο. Οι πρώτες δύο μπλούζες έστρωναν καλά επάνω μου. Το φόρεμα όχι και τόσο αλλά κυρίως λόγω κοψίματος. Πηγαίνοντας να δοκιμάσω το παντελόνι, ένα απλό τζιν σε γραμμή «σωλήνα» και στο κλασικό νούμερο που φοράω πάντα, συνειδητοποιώ πως με δυσκολία μπορώ να το ανεβάσω πάνω από τα γόνατα, ενώ κουμπώνοντάς το, το στομάχι μου ανέβηκε στον λαιμό. Μα, διάολε, δεν είχα παχύνει. Ίσα-ίσα το αντίθετο. Το έβγαλα συγχυσμένη και με τα χίλια ζόρια και πήγα να φορέσω μια ακόμα μπλούζα που είχα επιλέξει -μια απλή μακρυμάνικη μπλούζα από λεπτό, ήμι-διάφανο ύφασμα με γιακά στον λαιμό, στο κλασικό νούμερο που φοράω από την εποχή του σχολείου. Και ήταν τότε που συνέβη το αδιανόητο: η λαιμόκοψη δεν χωρούσε να περάσει από το κεφάλι μου. Όχι, δεν ήθελε λίγο παραπάνω πίεση, όχι, δεν υπήρχε κάποιο κρυφό κουμπί ή φερμουάρ που έπρεπε να ξεκουμπώσω πριν. Ήταν, απλά, μια γελοιωδώς μικρή λαιμόκοψη, η οποία θα χωρούσε να περάσει μόνο από κεφάλι 8χρονου. Βγήκα από το μαγαζί με άδεια χέρια και αγχωμένη για το τι είναι αυτό που πάει τόσο στραβά επάνω μου. Πρέπει να χάσω κι άλλα κιλά; Πρέπει να γυμνάζομαι περισσότερο; Είμαι τέρας της (γυναικείας) φύσης επειδή δεν έχω το μικροσκοπικό κεφαλάκι ενός κοριτσιού του Δημοτικού ή της Nicole Richie;
Το μέγεθος Medium κατά Topshop (και όχι μόνο, φυσικά)
Το πρόβλημα είναι πως το περιστατικό εκείνης της ημέρας δεν ήταν το πρώτο αλλά μια ακραία περίπτωση που ήρθε να σφραγίσει στο μυαλό μου αυτό που είχα αρχίσει να ψυλλιάζομαι εδώ και καιρό -όπως και πολλές γνωστές και φίλες μου. Τα νούμερα στα γυναικεία ρούχα έχουν χάσει τη μπάλα και, κυρίως, όσον αφορά στις μεγάλες αλυσίδες ρούχων, τις φίρμες αυτές δηλαδή που απευθύνονται στην καθημερινή, μέση γυναίκα. Παράδοξο; Όχι, όχι και τόσο.
Μπορεί το «healthy is the new skinny», το νέο μότο που θέλει να περάσει στις γυναίκες το μήνυμα πως ένα υγιές, δυνατό και γυμνασμένο σώμα είναι καλύτερο και πιο θελκτικό από το λιπόσαρκο, ανορεξικό chic που κυριαρχούσε για σχεδόν μια δεκαετία, να πλασάρεται παντού πλέον, η γυναικεία βιομηχανία ρούχων όμως γνωρίζει καλά μια θεμελιώδη αλήθεια: η καταναλώτρια που αγοράζει μικρά νούμερα, είναι μια ευτυχισμένη καταναλώτρια που θα επιστρέψει ξανά και ξανά στο κατάστημα που τα ρούχα με την ταμπέλα «Small» και «XSmall» της κάνουν. Δεν έχει σημασία αν σε όλες τις άλλες εταιρείες φορά «Medium» ή «Large». Οι γυναίκες, όλες οι γυναίκες, είχαν και θα έχουν πάντα τέτοια εμμονή με τα κιλά και τα νούμερα ρούχων που είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να βρουν τρόπο να εκλογικεύσουν το γιατί τους κάνει ένα ρούχο δυο νούμερα μικρότερο από το συνηθισμένο τους χωρίς να έχει υπάρξει κάποια σημαντική αλλαγή στο σώμα τους. Μπορεί να μην είναι τόσο υπέρ μας αυτή η διαπίστωση, κάθε γυναίκα όμως ξέρει πως ισχύει. Ακόμα και αν ξέρουμε πως μας δουλεύουν, το να βλέπουμε την ετικέτα «S» στο πουκάμισο που φοράμε, μας φτιάχνει αυτομάτως το κέφι.
Προκειμένου λοιπόν οι μεγάλες αλυσίδες ρούχων να ανεβάσουν τον τζίρο τους, φροντίζουν να προσθέτουν μερικά εκατοστά υφάσματος στα μικρότερα νούμερα έτσι ώστε το Small να γίνεται Medium, με την ταμπέλα του όμως να παραμένει ίδια. «Μα, δεν υπάρχει παγκόσμιος πίνακας με φιξαρισμένες μετρήσεις και συγκεκριμένα νούμερα για κάθε μέγεθος;» αναρωτιέται, και με το δίκιο του, κάποιος. Ναι, φυσικά και υπάρχει. Στις αρχές του ΄80 όμως το Υπουργείο Εμπορίας των ΗΠΑ απέσυρε τον στάνταρ κατάλογο γυναικείων μεγεθών για ρούχα και το 1995 ανέλαβε η ιδιωτική εταιρεία ASTM αλλάζοντας άρδην τα δεδομένα. Για να καταλάβετε, σύμφωνα με το ΤΙΜΕ, η Marilyn Monroe φορούσε νούμερο 12 (το ευρωπαϊκό 42) το 1960. Με τα σημερινά δεδομένα, θα φορούσε νούμερο 6 (το δικό μας 36, δηλαδή). Όλη αυτή η κοροϊδία, την οποία και καταναλώνουμε αμάσητη, έγινε γνωστή με το όνομα «vanity sizing». Όσο μεγαλώνει η περιφέρεια, τόσο μεγαλώνει και ο εγωισμός μας. Όσο μικραίνουν εικονικά τα νούμερα, τόσο ανεβαίνει η ψυχολογία μας.
To «Τέλειο Σώμα» σύμφωνα με το brand Victoria's Secret, μια καμπάνια που δέχτηκε έντονη κριτική και αναγκάστηκε να αλλάξει το σλόγκαν της με το, εντελώς κενό περιεχομένου, «Ένα σώμα για κάθε σώμα»
Και κάπου εδώ αρχίζει να χάνεται η μπάλα που λέγαμε πριν. Ενώ λοιπόν αρκετές εταιρείες κάνουν παιχνίδι με αυτόν τον τρόπο, υπάρχουν άλλες δύο κατηγορίες εταιρειών που κινούνται διαφορετικά. Αυτές που προσπαθούν, προς τιμήν τους, να κρατούν τα νούμερά τους πιστά στον Μ.Ο. μεγεθών που φορούν οι περισσότερες γυναίκες και αυτές που τα μικραίνουν όλα ανεξαιρέτως, ασκώντας αντίστροφη ψυχολογία πάνω μας. Μετατρέποντας το Medium σε Small, το Large σε Medium κ.ο.κ. όχι μόνο σε αναγκάζουν να αγοράζεις μεγαλύτερο νούμερο από το κανονικό σου, διαλύοντας την ψυχολογία σου, αλλά ταυτόχρονα σου λένε, καθόλου εμμέσως, «ωραία όλα αυτά τα εμψυχωτικά με το δικαίωμα των γυναικών στις καμπύλες, αν όμως θες να χωρέσεις στις δικές μου οικονομικές αντιγραφές κομματιών μεγάλων σχεδιαστών, πρέπει να τις χάσεις». Το ακόμα χειρότερο, φυσικά, είναι πως η πλειονότητα των γυναικών υπακούει σε αυτόν τον εκβιασμό.
Γιατί; Ρίξε μια ματιά γύρω σου και έλα να μου πεις εσύ. Όσο κι αν εκτιμώ και υποστηρίζω τις προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια για τη απενοχοποίηση του γυναικείου σώματος, του μεγέθους του, των καμπύλων του, των ατελειών του και κάθε μοναδικά υπέροχης σπιθαμής του, ο κυνισμός δεν έχει φύγει ακόμα από μέσα μου. Και αυτό γιατί όσο ευγενής κι αν είναι ο στόχος όλων αυτών των προσπαθειών, κανείς από αυτούς που έχουν την πραγματική δύναμη να αλλάξουν τα πράγμα δεν τους δίνει ιδιαίτερη σημασία. Τα μεγάλα γυναικεία περιοδικά θα βάλουν στο εξώφυλλό τους μοντέλα με παραπανίσια κιλά και ζουμερές καμπύλες, αλλά τη δική τους εκδοχή των παραπανίσιων κιλών. Κανονικές γυναίκες σαν εσένα κι εμένα, δηλαδή. Αν βάλουν όντως κάποια υπέρβαρη γυναίκα, θα πέσει τόσο ρετούς και στυλιζάρισμα που δε θα καταλάβεις τη διαφορά.
H άποψη που έχει η Vogue για τα παραπανίσια κιλά, όπως απεικονίστηκε στο τεύχος Ιουνίου του 2011 της Vogue Italia
Από την άλλη -και είμαι σίγουρη πως θα δεχτώ κριτική για αυτό αλλά είναι η προσωπική μου άποψη, δε χρειάζεται να συμφωνήσουμε- κυκλοφορούν κείμενα από site με μεγάλη επιρροή στον κόσμο όπως αυτό, που παρουσιάζουν γυναίκες με εμφανή προβλήματα παχυσαρκίας ως «role models» και «πρότυπα απελευθέρωσης του γυναικείου σώματος». Θα ήθελα να δείτε τις φωτογραφίες αυτού του κειμένου και να απαντήσετε ειλικρινά στον εαυτό σας στα ακόλουθα δύο ερωτήματα:
1. Πιστεύετε πραγματικά πως αυτές οι γυναίκες δεν έχουν ήδη ή πρόκειται να αποκτήσουν στο μέλλον σοβαρά προβλήματα υγείας, αν παραμείνουν σε αυτά τα κιλά;
2. Θα ήσασταν πραγματικά καλά με τον εαυτό σας αν ήσασταν σε αυτά τα κιλά;
H βιομηχανία της μόδας ξέρει πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών θα απαντήσει «όχι» και στις δύο αυτές ερωτήσεις, για αυτό και λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί. Και αν έχεις αντίρρηση, σκέψου το εξής: αν ήμασταν όλες τόσο άνετες και κουλ με το να ζυγίζουμε 80 και 90 κιλά, όλα τα καταστήματα θα ήταν γεμάτα με μεγέθη L, XL και XXL και θα παλεύαμε να βρούμε S και M. Όχι το αντίθετο.
Αυτό που θέλω να πω είναι πως, αν θέλουμε να δούμε σημαντική αλλαγή στον τρόπο που μας αντιμετωπίζει η βιομηχανία της μόδας, πρέπει να αρχίσουμε να παίρνουμε τον εαυτό μας στα σοβαρά και όχι να πιάνουμε τα άκρα. Το να είσαι παχύσαρκη είναι το ίδιο επικίνδυνο με το να είσαι ανορεξική. Δεν βλέπω καμία μαγκιά ή «απελευθέρωση» σε μια γυναίκα που δε φροντίζει το σώμα και την υγεία της, όπως δε θαυμάζω και μια γυναίκα που όλη της η ζωή περιστρέφεται γύρω από το fitness και την υγιεινή διατροφή, σε σημείο υστερίας.
Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου με τον όρο «κανονική» περιγράφουμε μια γυναίκα με παραπανίσια κιλά και αυτό είναι μια εικόνα που έχουν χτίσει στο μυαλό μας τόσο τα περιοδικά, οι τηλεοπτικές εκπομπές και ο κόσμος της μόδας όσο, όμως, και εμείς οι ίδιες με τις ανασφάλειες μας. Όταν λοιπόν τα νούμερα μικραίνουν για να μας αναγκάσουν να αδυνατίσουμε, πατούν πάνω σε αυτές ακριβώς τις ανασφάλειες που έχουμε αφήσει να ελέγχουν τη ζωή μας. Όταν μεγαλώνουν για να μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα για τον εαυτό μας, παίζουν με τις ίδιες ανασφάλειες και τη ματαιοδοξία μας, αφήνοντάς μας όμως αυτή τη φορά να ζούμε σε μια ψευδαίσθηση και, ως εκ τούτου, να χαλαρώνουμε και να εγκαταλείπουμε κάθε προσπάθεια για να γίνουμε καλύτερες -πρώτα και κυρίως για εμάς τις ίδιες και την ποιότητα της ζωής μας.
Ίσως, και αυτό είναι η ταπεινή μου γνώμη, να έχει έρθει πλέον η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε το τι σημαίνει «κανονικό» για το γυναικείο σώμα, τουλάχιστον ως το σημείο που έχει να κάνει με την υγεία μας, σωματική και ψυχολογική, μιας και το «κανονικό» είναι μια σχετική έννοια. Αν θέλουμε δηλαδή να ζούμε σε έναν κόσμο που μας αντιμετωπίζει όπως μας αξίζει και όχι ως εξωγήινους με «αφύσικες» περιφέρειες, «μικροσκοπικά» στήθη και «γιγαντιαία» κεφάλια.