Από την καφετιά πέστροφα που «εθίζεται» στη μεθαμφεταμίνη μέχρι την ευρωπαϊκή πέρκα που δεν φοβάται πλέον τα αρπακτικά εξαιτίας των φαρμάκων για την κατάθλιψη, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η σύγχρονη φαρμακευτική και παράνομη ρύπανση αποτελεί τη νούμερο ένα απειλή για την άγρια ζωή.
Η έκθεση σε φάρμακα προκαλεί σημαντικές και απροσδόκητες αλλαγές στη συμπεριφορά, αλλά και την ανατομία των ζώων. Τα θηλυκά ψαρόνια που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, όπως το Prozac, τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα λύματα, γίνονται λιγότερο ελκυστικά για τους πιθανούς συντρόφους, ενώ τα αρσενικά πουλιά συμπεριφέρονται πιο επιθετικά και τραγουδούν λιγότερο για να τα δελεάσουν, αναφέρει ο Guardian.
Το αντισυλληπτικό χάπι έχει προκαλέσει αντιστροφή του φύλου σε ορισμένους πληθυσμούς ψαριών. Έτσι, πολλά ψάρια τείνουν να εξαφανιστούν καθώς αρκετά αρσενικά ψάρια εμφάνισαν θηλυκά όργανα.
Αυτά τα ποτάμια έγιναν ξαφνικά πορτοκαλί κι αυτό πρέπει να σε ανησυχεί
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα φαρμακευτικά απόβλητα έχουν σημαντικές συνέπειες στην άγρια ζωή που εκτίθεται σε τέτοιους είδους λύματα στα οικοσυστήματα τους και προειδοποίησαν ότι θα μπορούσαν να έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες και για τον άνθρωπο.
Ο Michael Bertram, επίκουρος καθηγητής στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Γεωργικών Επιστημών δήλωσε: «Δραστικά φαρμακευτικά συστατικά βρίσκονται σε υδάτινες οδούς σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών που μπορεί να φάμε». Σημείωσε επίσης ότι πρόκειται για ένα παγκόσμιο ζήτημα που αφορά τη βιοποικιλότητα και αξίζει περισσότερης προσοχής.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Sustainability, οι ερευνητές είπαν ότι η φαρμακευτική βιομηχανία πρέπει επειγόντως να μεταρρυθμίσει τον σχεδιασμό των φαρμάκων και να τα κάνει πιο «πράσινα».
Οι χημικές ουσίες εισέρχονται στο περιβάλλον με διάφορους τρόπους, εξηγεί ο Michael Bertram, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. Είτε κατά την παραγωγή των φαρμάκων είτε μέσω των περιττωμάτων μας, τα λύματα απελευθερώνονται απευθείας στο περιβάλλον.
Καφεΐνη, φάρμακα κατά του άγχους, αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά, όλα αυτά εισέρχονται στα οικοσυστήματα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παράνομα ναρκωτικά, όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη.
Μία πρόσφατη μελέτη που μέτρησε 61 διαφορετικά φάρμακα από 104 χώρες από ποτάμια σε 1.052 τοποθεσίες βρήκε ότι το 43,5% των τοποθεσιών είχαν ίχνη τουλάχιστον ενός φαρμάκου που ήταν πάνω από τα ασφαλή επίπεδα για την οικολογική υγεία.
Η ρύπανση από ενεργά φαρμακευτικά συστατικά (API) έρχεται να προστεθεί στο εκρηκτικό κοκτέιλ της κλιματικής κρίσης, της καταστροφής των οικοτόπων και της υπερκατανάλωσης.
Οι επιστήμονες αναφέρουν, ωστόσο, ότι ο κύκλος ζωής της παραγωγής φαρμάκων θα μπορούσε να μεταρρυθμιστεί για να περιοριστεί η διάχυσή τους στα οικοσυστήματα. Αυτό σημαίνει ότι φαρμακοποιοί, γιατροί, νοσοκόμες και κτηνίατροι θα πρέπει να εκπαιδευτούν στις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των φαρμάκων.
Επιπλέον, τα φάρμακα θα μπορούσαν να σχεδιαστούν για να διασπώνται πιο εύκολα μετά τη χρήση αλλά και να επεκταθεί η επεξεργασία των λυμάτων ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω ρύπανση.
Εκτιμώντας ότι η πρόσβαση των ασθενών στα φαρμακευτικά προϊόντα θα παραμείνει ζωτικής σημασίας στο μέλλον, παροτρύνουμε τους σχεδιαστές και τους κατασκευαστές φαρμάκων, τους επιστήμονες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναγνωρίσουν την αυξανόμενη περιβαλλοντική απειλή που θέτουν τα API και να δώσουν επειγόντως προτεραιότητα στον βιώσιμο μοριακό σχεδιασμό πιο πράσινων φαρμάκων για να αποτρέψουν περαιτέρω περιβαλλοντικές βλάβες.