Το Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας συνεχίζει το πολύ δυνατό εκθεσιακό του πρόγραμμα, γνωρίζοντάς μας τον Αλέκο Φασιανό στην πιο προσωπική του, ίσως, έκθεση. Ένα σημαντικό κομμάτι της πορείας του δημιουργού - η διαμονή στο Παρίσι και η σχέση του με τη γαλλική διανόηση -, παρουσιάζεται στο νησί σε επιμέλεια της κόρης του, Βικτώριας, με την πολύτιμη βοήθεια του ομότεχνου Αλέξη Βερούκα, «Υδραίου» καθ’ έξιν και από επιλογή.
Μισός αιώνας δημιουργίας του Φασιανού στην πολιτιστική σκηνή της Γαλλίας οπωσδήποτε συνιστά όχι μόνο αναδρομή, αλλά και μια έκθεση με έντονα βιογραφικό χαρακτήρα. Η σχέση αυτή πηγαίνει πίσω, στις αρχές του 1960, όταν ο καλλιτέχνης ταξίδεψε στο Παρίσι για να σπουδάσει ως υπότροφος της Γαλλικής κυβέρνησης λιθογραφία. Και σαν επιστέγασμα αυτής της γόνιμης διαδρομής, το Γαλλικό κράτος τίμησε το 2015 τον Φασιανό με τη «Λεγεώνα της Τιμής», την ύψιστη διάκριση του Γαλλικού έθνους για την προσφορά του στα Γράμματα και τις Τέχνες.
Από μικρός ο Φασιανός αγαπούσε τους ποιητές και η αγάπη του αυτή βρήκε γόνιμο έδαφος στην πόλη του Φωτός. Οι ποιητές τον ακολουθούσαν και, σε μεγάλο βαθμό, καθόρισαν το προσωπικό του ιδίωμα. Στα αφτιά του έφτασε το μήνυμα ότι τον αναζητούσε ο Λουί Αραγκόν. Εκείνος δεν έδωσε σημασία από συστολή. «Τι να θέλει από εμένα αυτός ο σπουδαίος ποιητής;» αναρωτιόταν. Μέχρι που ο Αραγκόν πήγε σε μια έκθεση του Φασιανού. «Σας ψάχνω παντού», του είπε, «ελάτε σπίτι, σας έχω μια έκπληξη». Πήγε, και καθώς θαύμαζε τα έργα του Πικάσο και του Μπρακ, βρέθηκε μπροστά σε έναν τοίχο, γεμάτο από δικά του έργα. «Μου αρέσουν πολύ», του είπε, «είσαι ο τελευταίος μεσογειακός ζωγράφος». Αργότερα, θα γράψει ο ποιητής για τον Έλληνα δημιουργό: «Θυμάμαι τις πρώτες μέρες, Φασιανέ, το πρώτο ξάφνιασμα ενός παρθένου τρόπου ν′ αγαπάς».
Ο Λουί Αραγκόν σύστησε τον Φασιανό στον Μπρούνο Ρουά των ιστορικών εκδόσεων «Fata Morgana», ο οποίος εξέδωσε τα πιο πολλά από τα λευκώματα που έκανε ο ζωγράφος στο Παρίσι. Είχε αρχίσει ήδη από το 1973 να δημιουργεί συλλεκτικές εκδόσεις, όπως το λεύκωμα «Theokrite», που εξέδωσε ο Αλέξανδρος Ιόλας με λιθογραφίες που τυπώθηκαν στον Μισέλ Κασέ, με τον οποίο συνεργάστηκε τριάντα χρόνια. Μετά, εικονογράφησε βιβλία των ελληνολατρών Ζακ Λα Καριέρ και Μισέλ Ντεόν, του Γκιγιόμ Απολινέρ, του Πολ Βαλερί, του Ζαν Μορεάς, του Αραμπάλ, του Δημήτρη Άναλι κ.α.
Εξαιρετικά ταχύς στην εκτέλεση με σιγουριά στο χέρι, ο Φασιανός έκανε εκατοντάδες χαρακτικά στο φημισμένο λιθογραφείο του Μισέλ Κασέ. Ακόμα και οι αφίσες των εκθέσεών του ήταν αυθεντικά έργα τέχνης. Ο αυθορμητισμός και η απλότητα της γραφής του, μαρτυρούν αυτό που ο Αραγκόν αποκαλούσε «μεσογειακό»: τη λαϊκή ζωγραφική και, ειδικότερα, τον Θεόφιλο. Η αμεσότητα του έργου του οφείλει πολλά και στη μελέτη της αρχαίας ζωγραφικής, στη μαθητεία κοντά στους δασκάλους της Γενιάς του ’30 και, βέβαια, στη σχέση του με το Θέατρο Σκιών. Οφείλει όμως εξίσου και στην ιδιαίτερη και ευαίσθητη ματιά με την οποία ο ίδιος ατενίζει τον κόσμο, ματιά τόσο προσωπική και καθορισμένη από την ταυτότητά του, που τουλάχιστον θεματικά τα χρόνια που πέρασε στο Παρίσι δεν μπόρεσαν να την αλλοιώσουν.
Η κόρη του δημιουργού συγκέντρωσε για την έκθεση της Ύδρας σημαντικά ντοκουμέντα από τις εκθέσεις του Παρισιού: αφίσες, καταλόγους, χαρακτικά έργα με χαλκογραφίες και ξυλογραφίες, αφιερώσεις από φίλους ποιητές και, βέβαια, χειροποίητες εκδώσεις, στις οποίες ο Φασιανός είναι άφταστος. Εκτός από φωτογραφικό υλικό, παρουσιάζεται ένα σπάνιο βίντεο του 1977, με τον δημιουργό να μιλάει για την ζωγραφική του. Στους τοίχους, τον θεατή υποδέχονται μνημειακά έργα, αντιπροσωπευτικά από κάθε περίοδό του. Κι είναι μοναδική ευκαιρία που βρίσκονται έτσι συγκεντρωμένα, γιατί προέρχονται από τη συλλογή και το αρχείο του ίδιου του ζωγράφου.
Η έκθεση συμπυκνώνει επιπλέον μια εποχή, όχι μονάχα του Φασιανού, αλλά και των εργαστηρίων στο Παρίσι με τους μεγάλους μαστόρους της χαρακτικής τέχνης. Τώρα πια, όλα αυτά τα έχει σαρώσει η ψηφιακή εποχή. «Το χειροποίητο είχε άλλη χάρη, ακόμη και το τυχαίο μπορούσε να δώσει μεγάλο έργο» έχει δηλώσει ο Φασιανός που αγαπούσε σαν υλικό το χαρτί: «μπορεί να έχει μια διαφορετική έκφραση, σε βοηθάει, συμμετέχει». Έτσι, τα περισσότερα από τα έργα που βλέπουμε είναι καμωμένα από το χέρι του ίδιου του δημιουργού και λιγοστά βγαλμένα από τυπογραφείο.
Πίσω από το στήσιμο της έκθεσης, εκτός από την φροντίδα της δραστήριας διευθύντριας του Μουσείου, Ντίνας Αδαμοπούλου, συναντούμε τον Αλέξη Βερούκα που κέντησε το «παρισινό» αφήγημα, σαν αντίδωρο στο μεγάλο δάσκαλο: «Ο Αλέκος μας είχε βοηθήσει πάρα πολύ όταν φτάσαμε στο Παρίσι. Θυμάμαι πως ήμουν ακόμη στη Σχολή, προτού πάρω το δίπλωμά μου, κι ο Φασιανός μας πήρε από το χέρι και μας πήγε σε γκαλερί να εκθέσουμε. Μας γνώρισε όλα αυτά τα εργαστήρια κι ήταν αληθινό σχολειό για μας. Για εμένα προσωπικά, ήταν μοναδική εμπειρία το να ζω και να περνάω κάποιες μέρες – αρκετές ευτυχώς -, μαζί με τον Αλέκο».
Η έκθεση στην Ύδρα με τίτλο «ο Φασιανός στη Γαλλία» θα διαρκέσει έως τις 28 Οκτωβρίου.